Nieuwe publicatie over inwonersinitiatieven

Het aantal inwonersinitiatieven in Nederland groeit sterk. Nieuwe initiatieven ontstaan naast ‘oude’ sociale verbanden, zoals verenigingen. Bewoners realiseren een Zorghuus voor dementerende ouderen, regelen een vrijwillige vervoersvoorziening of richten een coöperatie op om glasvezel aan te leggen. Al die initiatieven zijn gericht op de ontwikkeling van een gemeenschap (collectieven) en daarmee een antwoord op toenemende individualisering en samenloosheid. Ze worden vaak uit noodzaak geboren, maar ze geven invulling aan nieuwe vormen van collectief denken en doen. Veranderingen in bestaande verbanden naast nieuwe initiatieven, wijzen op het ontstaan van een nieuwe kwaliteit van gemeenschap. Die ontwikkeling wordt ondersteund met dit magazine door ook heel expliciet de aandacht te richten op de relatie tussen het initiatief en de gemeenschap

Hoewel de initiatieven door bewoners (vrijwilligers) worden georganiseerd, hebben ze net als professioneel werk, te maken met vragen over kwaliteit, continuïteit, financiën, etc. Dat komt omdat inwonersinitiatieven zich (deels) in de publieke ruimte voltrekken, vaak ook publiek geld ontvangen en een beroep doen op vertrouwen van burgers in elkaar, bijvoorbeeld in de omgang met kwetsbare mensen, de inrichting van het groen, de organisatie van vervoer door vrijwillligers.

Onderlinge verantwoording van een inwonersinitiatief voorkomt dat het initiatief wordt losgezongen van de gemeenschap en een particulier karakter krijgt. Daarbij is er wel een onderscheid te maken tussen inwonersinitiatieven die vooral op belangen van een groep zijn gericht en inwonersinitiatieven die op de (heelheid van de) gemeenschap zijn gericht.

Inwonersinitiatieven hebben echter ook te maken met ‘het systeem’, zoals overheden en inspecties (het publieke domein). In de relaties met ‘het systeem’ is verantwoording in allerlei regels vastgelegd. Inwonersinitiatieven vragen echter om een eigen benadering. Een benadering die voorkomt dat inwonersinitiatieven meer bezig zijn met overheidsregels dan met de gemeenschap waar ze aan bij willen dragen.

Verantwoording kan een inwonersinitiatief maken of breken. Veel verantwoordingstechnieken zijn losgezongen van de alledaagse realiteit en lijken vooral op wantrouwen gebaseerd. Uit onderzoek van de werkgroep blijkt dat de problemen steeds groter worden. De groeiende deken van regels, formulieren en controles drukt de ontwikkeling van inwonersinitiatieven dood, terwijl we die juist ruimte willen geven! Hoe kunnen we dat stoppen? Hoe kunnen verantwoordingtechnieken inwonersinitiatieven, in plaats van te hinderen, versterken? Daarover gaat deze publicatie "Uw inititatief past niet in ons kader. En wat doen we nu?"

Dit magazine is met steun van de provincie Limburg opgesteld door een werkgroep, bestaande uit Wim Gort (directeurbestuurder Synthese), Klasien Horstman (professor Philosophy of Public Health UM), Geert Schmitz (strateeg gemeente Peel en Maas) en Ben van Essen (sociaal strateeg). De werkgroep werd ondersteund door Jean Vroemen (Provincie Limburg), Michael Verheijen, Kevin Relouw (VKKL) en Guido van Enckevort (onderzoeker).