Nieuw onderzoek: burgers denken mee over visie op eerstelijnszorg in 2030

In het Integraal Zorgakkoord is afgesproken dat er een visie komt op de eerstelijnszorg in 2030. Die visie is er nu en werd onlangs gepresenteerd aan de Tweede Kamer. Judith de Jong, werkzaam bij het Nivel en verbonden aan de AWDZ, zorgde er met haar collega’s voor dat ook burgers hun bijdrage konden leveren aan deze visie. 

Integraal Zorgakkoord
In het Integraal Zorgakkoord is afgesproken dat er een visie komt op hoe de eerstelijnszorg er in 2030 uit moet zien. De druk op de zorg is namelijk onhoudbaar. Een visie kan helpen om beter en gerichter de koers te bepalen voor het behouden van goede zorg. Onderzoekers van het Nivel, waaronder professor Judith de Jong, die ook verbonden is aan de AWDZ, werden ingeschakeld om de meningen en ideeën van burgers op te halen. De visie op eerstelijnszorg moet immers niet alleen een weerspiegeling zijn van wat bijvoorbeeld zorgverleners belangrijk vinden, maar ook burgers moeten zich hierin kunnen herkennen.

Ervaringen en meningen van burgers
De onderzoekers ondervroegen in totaal 34 burgers over de eerstelijnszorg van de toekomst. Veel verschillende knelpunten en mogelijke oplossingen passeerden de revue, zie dit nieuwsartikel van het Nivel over dit onderzoek. Zo wisten de deelnemers nu niet altijd waar ze terecht kunnen met vragen over hun gezondheid. Sommige deelnemers weten bijvoorbeeld niet wanneer je een doorverwijzing nodig hebt. Dit moet in de toekomst anders, omdat het voor het goed functioneren van de zorg juist belangrijk is dat mensen weten wanneer ze zorg kunnen inschakelen en wanneer ze iets zelf moeten aanpakken. Deelnemers noemden daarnaast knelpunten als hoge eigen kosten en onduidelijkheid over welke zorg wel of niet vergoed wordt. Ook vonden sommige deelnemers hun huisarts soms slecht bereikbaar of te druk om voldoende tijd voor hen te nemen. Een derde onderwerp dat besproken werd, was digitale en hybride zorg. Een deel van de deelnemers stond hier positief tegenover en ziet er voordelen in, zoals minder reistijd. Andere deelnemers waren meer terughoudend. Zij vonden hybride zorg afstandelijk en wilden liever persoonlijk contact hebben met hun zorgverlener. Sommige deelnemers gaven aan onvoldoende digitale vaardigheden te hebben voor het gebruiken van hybride zorg.

Burgerplatform
Om de meningen en ervaringen van burgers te verzamelen, organiseerde het Nivel in juni 2023 een Burgerplatform. In een Burgerplatform bediscussiëren burgers samen een actueel onderwerp in de gezondheidszorg. Om te zorgen dat ervaringen  van een diverse groep burgers werden opgehaald, werden mensen van onder andere verschillend geslacht, leeftijd en gezondheid uitgenodigd via het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg. In totaal namen 17 mensen aan het Burgerplatform deel. Wel waren mensen die kwetsbaar zijn en moeilijk bereikbaar, niet goed vertegenwoordigd, mede omdat de werving online was gedaan. Met ‘kwetsbare, moeilijk bereikbare burgers’ werden mensen bedoeld die niet digitaal vaardig zijn en/of mensen die niet Nederlands kunnen lezen of schrijven, bijvoorbeeld omdat ze een migratieachtergrond hebben. Daarom werd er een tweede ronde georganiseerd in september 2023 om hun ervaringen te verzamelen. Hieraan namen opnieuw 17 mensen deel. 

Naast Judith de Jong waren ook onderzoekers Marloes Meijer, Laurens Holst, Anne Willems, Laura Damen en Anne Brabers betrokken bij deze studie. Ze zijn allen werkzaam bij het programma ‘Zorgstelsel en sturing’ van het Nivel, dat verbonden is aan de AWDZ.

Meer weten over dit onderzoek? Lees hier het verslag van het Burgerplatform in juni 2023 en hier het verslag van de vervolgbijeenkomsten met kwetsbare, moeilijk bereikbare burgers in september 2023. Of neem contact op met de onderzoekers via: a.brabers@nivel.nl of j.dejong@nivel.nl.