Aletta Jacobs

Dr. Aletta Jacobs is, in ieder geval voor de meeste Nederlanders, de belichaming van vrouwenrechten en gelijkheid. Maar hoeveel weet je nou écht van deze beroemde feministe? En waarom hebben we een onderwijsruimte naar deze vrouw vernoemd?

In een notendop was dr. Jacobs, geboren in 1854, de eerste vrouw in Nederland die naar een hbs (‘hogereburgerschool’) ging. Vanuit daar is ze doorgestoomd naar de universiteit, en werd daarmee de eerste vrouwelijke afgestudeerde arts en de eerste vrouw met een doctoraat. Later zette ze zich in voor vrouwenrechten en had daarbij het voortouw in de totstandkoming van het vrouwenkiesrecht. Hierdoor wordt ze vaak gezien als boegbeeld van de eerste feministische golf.

Deze successen zullen over het algemeen wel bekend zijn. Maar wist je bijvoorbeeld ook dat Aletta, geboren en getogen in het prachtdorp Sappemeer (ook wel ‘Juicy Lake’ voor intimi), maar liefst tien broertjes en zusjes had? Of dat haar vader, ook arts, een groot voorbeeld was voor de jonge Aletta? Ze droomde ervan om ook geneeskunde te studeren, maar dat was toentertijd helaas (nog) niet weggelegd voor meisjes. De meeste mensen zouden zich bij zo’n gegeven neerleggen: Aletta niet. Ze schreef een brief naar de toenmalige minister Thorbecke, die over zijn hart streek (het feit dat hij op zijn sterfbed lag, zal er ook mee te maken hebben gehad) en gaf haar een vrijstelling. Deze brieven zijn overigens nog steeds inzichtelijk voor het publiek. En zo geschiedde! 

Ook weten we allemaal dat dr. Aletta Jacobs het tot dan toe tot mannen beperkte stemrecht aanvocht. Wat veel mensen echter niet weten, is dat Aletta daarnaast ook een belangrijke voorvechtster was van seksuele voorlichting. Als enige vrouwelijke arts opende Aletta een huisartsenpraktijk in de Jordaan waar ze gratis consulten verleende, vooral aan arme vrouwen. Uit haar praktijk kwam haar observatie voort dat veelvuldige zwangerschappen niet zo veel goeds deden voor het vrouwelijk lichaam. Ook kregen haar patiënten veel te maken met ongewenste zwangerschappen. Hierdoor bracht Aletta het onderwerp voorbehoedsmiddelen onder de aandacht (ze introduceerde het pessarium), het belang van geboortebeperking en de problemen rondom prostitutie. Hier was Nederland niet van gediend: een beschaafde dame sprak hier niet over. Gelukkig had Aletta een sterke (internationale) positie en een nog sterkere wil, en hebben de kritiek en de doodsbedreigingen haar nooit in de weg gestaan.

Genoeg redenen dus om haar leven te eren met een naar haar vernoemde onderwijsruimte. Moge het iedereen eraan herinneren dat we allemaal een verschil kunnen maken in het aanpakken van ongelijkheden. Natuurlijk is er veel veranderd: inmiddels hebben evenveel vrouwen als mannen een HBO- of WO-diploma. Dit vooral omdat vrouwen meer en meer zijn gaan studeren in de afgelopen generaties. Dank, Aletta! Hoewel Aletta's werk en inspanningen ons op het goede spoor gezet hebben, en de verbeteringen er zeker mogen zijn, zien we echter dat het wel nogal traag gaat met - onder andere - de benoeming van vrouwelijke hoogleraren, vrouwelijke CEO's, vrouwen in de politiek en in de Raad van Bestuur van grote bedrijven. Zo is aan onze faculteit bijvoorbeeld slechts ongeveer één op de vier hoogleraren vrouw: tijd om ook daaraan te werken! Laten we, net als Aletta, ons actief inzetten en strijden voor gelijkheid. En wellicht wordt dan in de toekomst dan ook een onderwijsruimte naar ons vernoemd (of, en dat is natuurlijk veel gaver, een planetoïde).

  Meer blogs op Law Blogs Maastricht