Vaccinatiebewijs is meest haalbaar

Ondervraagden beoordeelden in een keuze-experiment negen beleidsopties voor de overheid om de vaccinatiegraad te verhogen, bijvoorbeeld door mensen die een vaccinatie hebben gehaald te belonen of beperkingen op te leggen aan mensen die zich niet laten vaccineren. ‘51% van de ondervraagden zou twee varianten van een ‘vaccinatiebewijs light’ aan de overheid adviseren,’ zegt onderzoekster Roselinde Kessels van de UM. Ze voegt er wel aan toe dat ‘in het experiment verondersteld werd dat de invoering van een vaccinatiebewijs zou leiden tot 2.000 minder sterfgevallen en 25.000 minder mensen met blijvende gezondheidsschade in de periode september 2021 - augustus 2022’. Met het ene vaccinatiebewijs zouden gevaccineerden op bepaalde plaatsen mogen blijven komen (zoals winkels, horeca, verpleeghuizen, fitnesscentra en het openbaar vervoer) wanneer er in hun regio een uitbraak van het virus is. Mensen die niet gevaccineerd zijn mogen tijdens een uitbraak worden geweigerd. Met het andere vaccinatiebewijs zouden gevaccineerden op plaatsen mogen komen waar grote groepen mensen bij elkaar komen en het niet mogelijk is 1,5 meter afstand te houden (zoals concerten, festivals, sportwedstrijden en andere grootschalige bijeenkomsten). Ook in dit geval mogen mensen die niet gevaccineerd zijn worden geweigerd.

Acceptabele vorm van overheidsingrijpen

Er zijn verschillende redenen waarom ondervraagden een ‘vaccinatiebewijs light’ aantrekkelijk vinden. Ze ervaren het vaccinatiebewijs als een vorm van beloning voor sociaal goed gedrag en ze vinden belonen beter dan straffen. Daarnaast zorgt het vaccinatiebewijs er mogelijk voor dat economische activiteiten kunnen doorgaan bij een uitbraak en respecteert deze beleidsoptie de vrije keuze van het individu om het vaccin wel of niet te nemen. De deelnemers vinden het vaccinatiebewijs dus een acceptabele en proportionele vorm van overheidsingrijpen. De nadelen voor de mensen die het vaccin niet nemen zijn klein en de voordelen voor de maatschappij zijn groot als het helpt om sociale en economische activiteiten op gang te houden.

Het onderzoek laat ook zien dat 56% van de respondenten het redelijk vindt dat mensen die het vaccin wel nemen meer vrijheden krijgen dan mensen die het vaccin niet nemen, 21% is het hiermee oneens. Daarnaast is 50% van de ondervraagden tegenstander van een vaccinatieplicht, 28% is voorstander. Beleidsopties die mensen die zich niet laten vaccineren financieel straffen, zoals een hogere zorgpremie of verplicht op eigen kosten testen bij een uitbraak in de regio, zijn minder populair. Mensen die zeggen zeker wel een vaccin te nemen en mensen die denken een extreem hoog risico te lopen om in het ziekenhuis te belanden na besmetting met het coronavirus zijn wel voorstander van dergelijke meer ingrijpende maatregelen. Maar Nederlanders hebben als het gaat om beleid voor stimuleren van vaccinatie over het algemeen duidelijk een voorkeur voor belonen boven straffen, en voor faciliteren boven verplichten.