Het gebruik van gender voornaamwoorden en digitale communicatie
De Universiteit Maastricht streeft ernaar een inclusieve gemeenschap te zijn. Dit is een van de kernwaarden die in het UM Strategisch Programma 2022-2026 wordt benoemd, naast diversiteit, duurzaamheid, wederzijds respect, integriteit, democratische principes en transparantie. Het gebruik van inclusieve taal speelt een belangrijke rol in het uitdragen van deze waarden en we geloven dat het een gedeelde verantwoordelijkheid is om te communiceren op een manier die verwelkomend is en met de juiste aanspreekvorm.
Iemands genderidentiteit is een heel persoonlijk en fundamenteel deel van wie zij zijn. Aangeduid worden met foutieve voornaamwoorden of genderaanduidingen kan als onaangenaam of respectloos ervaren worden, zelfs als dit onopzettelijk is. Een eenvoudige maar zinnige manier om bij te dragen aan een inclusievere werk- en studieomgeving is door het delen van onze persoonlijke voornaamwoorden (bv. hij, zij, hen, die). Het gebruiken van correcte voornaamwoorden is een teken van respect, helpt met het vermijden van ongemakkelijke of pijnlijke situaties en draagt bij aan een cultuur waarin iedereen zichzelf kan zijn en erbij hoort.
Download of lees de gids
Deze gids over hoe en waarom je gender voornaamwoorden gebruikt in digitale communicatie is ontwikkeld door het Bureau Diversiteit, Gelijkwaardigheid en Inclusie+, in overleg met het Centre for Gender and Diversity en UM Pride.
De informatie uit deze gids kun je hieronder op deze pagina vinden, of je kunt de gids als PDF downloaden.
Download de gids 'Het gebruik van gender voornaamwoorden en digitale communicatie
Waarom zou je gender voornaamwoorden toevoegen?
Aangezien voornaamwoorden zichtbaarder en alledaags worden in werksituaties, kunnen discussies en vragen opkomen van collega’s, zoals: “Waarom zou ik mijn voornaamwoorden toevoegen in mijn e-mailhandtekening als ik niet transgender of genderqueer ben?”.
Terwijl het toevoegen van iemands voornaamwoorden vaak geassocieerd wordt met transgender of genderqueer personen, is het goed te bedenken dat iedereen voornaamwoorden gebruikt. Bij twijfel je of je jouw voornaamwoorden wil delen, kunnen de volgende punten je helpen deze afweging te maken:
- Het normaliseert deze gewoonte voor iedereen.
Wanneer mensen van alle genderidentiteiten hun voornaamwoorden delen, wordt de gewoonte genormaliseerd. Dit vermindert de druk op transgender, genderqueer en non-binaire mensen om de enigen te zijn die dit doen en het stimuleert gelijke behandeling voor iedereen.
- Het laat bondgenootschap zien.
Het benoemen van jouw voornaamwoorden-zelfs wanneer jouw gender zelden verkeerd wordt geïnterpreteerd-is een teken van bondgenootschap voor transgender en genderdiverse collega’s. Het laat zien dat je geeft om de verbintenis van iedereen.
- Het helpt bij het verminderen van aannames gebaseerd op uiterlijk.
Zelfs wanneer het mogelijk is om soms een foto van iemand op te zoeken die je niet kent, is het niet altijd veilig-of respectvol- om aan te nemen dat dat genoeg is om hun genderidentiteit te weten. Het delen van voornaamwoorden helpt met het voorkomen van aannames zodat mensen aangesproken kunnen worden op een manier dat overeenkomt met hun identiteit.e
- Het biedt duidelijkheid wanneer namen genderneutraal zijn.
Namen zoals Sam, Charlie, Robin of Noah worden gebruikt door mensen van alle genders, wat kan leiden tot onzekerheid. Het benoemen van jouw voornaamwoorden verwijdert dubbelzinnigheid en helpt misgendering te voorkomen.
- Het vermindert verwarring wanneer namen cultuurspecifiek zijn of onbekend in een internationale context.
In een internationale gemeenschap zoals UM, kunnen namen verschillende gender associaties hebben in verschillende culturen en talen. Zo is Jan bijvoorbeeld een typische mannennaam in Nederland, maar vaak een vrouwennaam in Engelssprekende landen. Sommige namen kunnen onbekend zijn of niet makkelijk te herkennen in andere culturen. Het toevoegen van voornaamwoorden kan helpen onduidelijkheid en potentieel oncomfortabele interculturele interacties te voorkomen.
Tegelijkertijd erkennen we dat niet iedereen zich even gemakkelijk voelt bij het delen van hun voornaamwoorden en die keuze wordt gerespecteerd. Als iemand diens voornaamwoorden niet gedeeld heeft en je weet niet hoe je diegene aan moet spreken, is het gebruiken van alleen hun naam altijd een keurige optie.
Het delen van je voornaamwoorden wordt gestimuleerd, maar het blijft volledig jouw eigen keuze. Iedereen heeft zijn eigen redenen om ze al dan niet te delen, en dat is prima. Een inclusieve gemeenschap is gebouwd op openheid, wederzijds respect en toewijding om elkaars keuzes te steunen op manieren die saamhorigheid en begrip bevorderen.
Als je besluit om je voornaamwoorden te delen, kun je kiezen hoe je deze wilt weergeven, bijvoorbeeld ‘zij/haar’ of ‘zij/haar/haar’. Beide opties zijn correct; de langere versie wordt vaker gezien als iets formeler.
Stap-voor-stap handleidingen voor het toevoegen van voornaamwoorden
Het toevoegen van voornaamwoorden aan jouw e-mailhandtekening
Universiteit Maastricht heeft de nodige elementen van de e-mailhandtekening opgesteld om te zorgen voor een uniform en professionele uitstraling. De handtekening bevat algemene informatie (naam, adres, functie, etc.), het UM-logo en een disclaimer.
Het toevoegen van gendervoornaamwoorden aan de Outlook e-mailhandtekening is eenvoudig. Voeg de gewenste gendervoornaamwoorden toe onder jouw naam.
Je kunt er ook jouw gender voornaamwoorden in uw e-mailhandtekening opnemen door deze stappen te volgen:
- Ga in Outlook naar Instellingen > Account > Handtekeningen
- Selecteer de handtekening die u wilt bewerken en voeg vervolgens uw geslachtsuitdrukkingen toe onder uw naam in het vak ‘Handtekening bewerken’.
- Klik op de knop ‘Opslaan’ als u klaar bent om de wijzigingen toe te passen.
Je kunt ook het UM e-mailhandtekening sjabloon downloaden dat een speciale plek voor gendervoornaamwoorden bevat.
Voor het geval dat je de e-mailhandtekening voor de eerste keer opstelt, bekijk deze handleidingen:
Het toevoegen van voornaamwoorden aan jouw profiel op UMployee
UMployee is het webportaal voor medewerkers van Universiteit Maastricht en bevat informatie over werk, verlof en carrièreontwikkeling.
Volg deze stappen om je voornaamwoorden toe te voegen aan je UMployee-profiel:
- Ga naar de startpagina van UMployee (intranet).
- Klik op ‘Mijn Account’. (Rechts onderaan de pagina)
- Klik vervolgens op ‘Profielpagina’.
- Dan kan je verschillende delen van jouw profiel aanpassen Je kunt de gendervoornaamwoorden toevoegen bij ‘Over mijzelf’.
- Klik op ‘Bewaar’.
Het toevoegen van voornaamwoorden aan jouw profiel op Canvas
Canvas is het leermanagementsysteem van Universiteit Maastricht. Het geeft gebruikers de mogelijkheid om gendervoornaamwoorden toe te voegen aan hun profiel.
Volg deze stappen om jouw voornaamwoorden op te nemen in je profiel:
- Ga naar het UM’s Canvasportaal en meld je aan met jouw gegevens.
- Klik op ‘Account’ in het navigatiemenu aan de linkerkant van het scherm.
- Selecteer ‘Instellingen’ in het uitklapmenu.
- Op de pagina van Instellingen, klik op ‘Instellingen Bewerken’. Deze bevindt zich meestal aan de rechterkant van de pagina.
- Selecteer ‘Voornaamwoorden’.
- In het Voornaamwoorden uitklapmenu, kies de voorkeurs voornaamwoorden uit de beschikbare opties.
- Na het selecteren van de voornaamwoorden, klik op de ‘Instellingen bijwerken’ om de veranderingen op te slaan.
Tip: Bekijk deze Engelstalige video over het toevoegen van gender voornaamwoorden op jouw Canvasprofiel
Zichtbaar bondgenootschap in een tijd van toenemend geweld en discriminatie
Transgender en genderqueer mensen blijven geconfronteerd worden met disproportionele hoge mate van geweld en discriminatie, zowel in Nederland als door heel Europa. Bijvoorbeeld:
- In Nederland, 24% van genderqueer mensen hebben aangegeven slachtoffer te zijn van geweldsmisdrijven in 2023 — bijna vier keer zo veel als het nationaal gemiddelde (CBS).
- Door de EU heen is het aantal intersekse personen die gericht geweld hebben meegemaakt in het afgelopen jaar, gestegen van 22% in 2019 tot 34% in 2023. In datzelfde jaar, 29% van de transvrouwen en 23% van de transmannen rapporteerden ook dat ze een doelwit zijn geweest, waarbij beide getallen gestegen zijn ten opzichte van vier jaar geleden. (FRA onderzoek, blz. 20).
- In dezelfde EU-brede studie (blz. 64) kwam naar voor dat doelgerichte intimidatie in het afgelopen jaar het hoogst was onder transvrouwen (77%), transmannen (72%), intersekse personen (67%) en non-binaire mensen (66%).
In deze context kunnen kleine handelingen, zoals het delen van gender voornaamwoorden, een sterk signaal van solidariteit, erkenning en respect afgeven.
Veel gestelde vragen (FAQs)
Wat zijn gender voornaamwoorden en waarom zijn ze betekenisvol?
Gender voornaamwoorden (bv. zij, hij, hen/die) zijn woorden die we gebruiken om te verwijzen naar iemand zonder hun naam te gebruiken. Ook reflecteren ze iemands genderidentiteit. Net zoals het gebruiken van iemands correcte naam of titel, toont het gebruik van de correcte gender voornaamwoorden respect en helpt bij het bevorderen van een inclusieve samenleving.
Gender (bv. vrouw, man, genderqueer) verwijst naar iemands interne gevoel van zelf-hoe zij hun identiteit ervaren en zichzelf uitdrukken. Dit verschilt tussen sekse en geslacht, dat bij de geboorte wordt toegekend (vrouwelijk, mannelijk, intersekse) en is gebaseerd op fysieke en biologische karakteristieken, zoals chromosomen of voortplantingsanatomie.
Voor sommige mensen komt hun genderidentiteit niet overeen met het geslacht dat is toegekend bij de geboorte. Juist voor deze mensen is het gebruiken van de correcte gender voornaamwoorden een attente en impactvolle manier om hun identiteit te erkennen. En dit kan hen helpen zich gezien en gewaardeerd te voelen.
Bovendien identificeren sommige mensen zich buiten de gendercategorieën van ‘man’ of ‘vrouw’. Bijvoorbeeld: mensen die zich identificeren als genderqueer-een brede term die non-binaire of genderfluïde identiteiten kunnen omvatten-kunnen zich misschien niet verhouden tot een van beide uiteinden van het genderspectrum.
Deze mensen gebruiken vaak genderneutrale voornaamwoorden zoals hen/hun of die/diens in enkelvoudige vorm. Je zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: “Ik ken Sam. Die werkt op de Marketing en Communicatieafdeling. Ik vind het leuk om met die te werken.”
De meest voorkomende gender voornaamwoorden zijn:
- Zij/haar/haar
- Hij/hem/zijn
- Hen/hen/hun of die/die/diens
Alternatieven voor de meest voorkomende gender voornaamwoorden bestaan, en sommige mensen gebruiken een combinatie (bv. hij/hen of zij/die) om aan te geven dat zij zich comfortabel voelen om te worden aangesproken met beiden. Wanneer je niet zeker weet wat iemands voornaamwoorden zijn, is het de beste manier om dit aan hen te vragen en deze vervolgens op de juiste manier in de toekomst te gebruiken.
Kijktip: Sex and Gender: What, Why, and How?-een video gemaakt door UM Pride waarin het verschil tussen geslacht en gender wordt uitgelegd en waarom dit zo belangrijk is, ook in wetenschappelijk onderzoek.
To learn more, watch Sex and Gender: What?, Why?, and How?, a video by UMPride that outlines the differences between sex and gender and why they matter, also in research.
Is it gramatically correct to use ‘they/them’ pronouns for a singular person?
Yes, the singular ‘they’ has been used in English for centuries (OED). For example:
- Someone forgot their umbrella. I hope they come back for it.
- Who left their lights on?
Though it’s becoming more common to use ‘they’ to refer to a known person, this can still feel unnatural for some people. But it’s worth pushing through the discomfort because respecting someone’s identity matters more than grammatical tradition.
The shift towards gender-neutral titles such as chairman to chairperson or policeman to police officer felt unnatural to many at first, but now it’s second nature. Language does and should evolve along with our understanding.
Official style guides (including the APA and Chicago Manual of Style) now endorse using the singular ‘they’ when referring to a person who is genderqueer or whose gender is unknown.
Is het taalkundig correct om ‘hen/die’ als voornaamwoorden voor één persoon te gebruiken (in Dutch)?
Het gebruik van ‘hen’ en ‘die’ als genderneutrale voornaamwoorden is goed te verantwoorden vanuit taalkundig perspectief, ook al voelt het voor sommige mensen nog wat ongewoon. Instellingen zoals de Nederlandse Taalunie geven aan dat deze voornaamwoorden steeds vaker enkelvoudig worden gebruikt om naar gender-divers personen te verwijzen, hoewel dit nog niet is opgenomen in de standaardtaal.
Door het gebruik van ‘hen/die’ te respecteren en toe te passen wanneer iemand hierom vraagt, dragen we bij aan een cultuur van erkenning, veiligheid en verbondenheid.
Hoeveel procent van de mensen identificeren zich als transgender of genderqueer?
In de EU, iets minder dan 1% van Boomers, 1% van Gen X, 2% van Millenials en 4% van Gen Z identificeren zich openlijk als transgender of genderqueer (Ipsos). In de Verenigde Staten stijgt dit getal voor Gen Z naar 5,2%, of ongeveer 1 op de 18 jongvolwassenen (Time).
Deze getallen van openlijk transgender of genderqueer mensen vertegenwoordigen een groeiend deel van onze academische en sociale gemeenschappen. Het bevestigen van ieder persoons genderidentiteit en het gebruiken van hun correcte voornaamwoorden is meer dan alleen inclusieve communicatie — het is een fundamentele daad van respect voor wie ze zijn. Door het delen van je eigen gender voornaamwoorden, uit je niet alleen jouw eigen identiteit, maar bied je ook een betekenisvol teken van bondgenootschap.