Onderzoek

Het staatsrecht (of constitutionele recht) is de basis van elk rechtsstelsel. Het regelt de organisatie van de overheid, het verband tussen verschillende staatsorganen en de verhouding tussen overheid en burger.

De staatsrechtsectie binnen de capaciteitsgroep Publiekrecht richt zich in de eerste plaats op politiek-institutionele vraagstukken, waarbij de nadruk ligt op thema’s rondom representatieve democratie, politieke verantwoordelijkheid en parlementaire controle op nationaal, decentraal en Europees niveau. Dit onderzoek wordt voor een belangrijk deel uitgevoerd binnen de Maastrichtse vestiging van het Montesquieu Instituut. Binnen het Montesquieu Instituut wordt intensief samengewerkt met andere universiteiten en onderzoeksgroepen op het gebied van Europese parlementaire geschiedenis en constitutionele ontwikkeling. De Maastrichtse vestiging van het Montesquieu Instituut is gespecialiseerd in rechtvergelijkend onderzoek en onderwijs met betrekking tot parlementaire stelsels in Europa. 

Daarnaast richt het staatsrechtelijk onderzoek in Maastricht zich van oudsher op het terrein van de (Europese) grondrechtenbescherming. Lopend onderzoek op dit gebied heeft onder meer betrekking op de rechtsbeschermingsmechanismen op Europees niveau en de ontwikkeling van positieve verplichtingen onder het EVRM.

Het onderzoek van de sectie staatsrecht sluit voorts nauw aan bij het publiekrechtelijke onderzoek binnen de landelijke onderzoeksschool Ius Commune. De sectie participeert in het gezamenlijke onderzoeksprogramma ‘Constitutionele processen: de wisselwerking tussen de nationale en de Europese dimensie’.

 

Bestuursrecht heeft een grote invloed op allerlei facetten van het maatschappelijk leven (milieu, ruimtelijke ordening, onderwijs, openbare orde enz.). Het bestuursrecht biedt niet alleen het instrumentarium voor de overheid om op al deze terreinen ordenend en faciliterend actief te zijn, maar ook de waarborgen voor burgers en bedrijven die tegen dergelijk optreden van de overheid. Binnen dat spanningsveld richt de sectie bestuursrecht binnen de capaciteitsgroep Publiekrecht richt zich vooral op onderwerpen die samenhangen met de thema’s rechtsbescherming en handhaving. Daarbij wordt binnen de onderzoeksschool Ius Commune samengewerkt met de zusterfaculteiten van de UvA en de UU. Het gezamenlijk onderzoeksprogramma “Rechtsbescherming en Rechtshandhaving: wisselwerking tussen de nationale en Europese Dimensie”, dat deel uitmaakt van het programma “Ius Commune en publiekrecht”  kunt u vinden op de site van de onderzoeksschool.
Het programma heeft een algemene invalshoek: in hoeverre ontwikkelen zich op de aandachtsgebieden rechtsbescherming en rechtshandhaving gemeenschappelijke Europese instrumenten en beginselen? In welke mate blijft er ruimte voor eigen nationale invullingen? De invloed van het Europees recht op het nationale bestuursrecht van de lidstaten, vooral van Nederland, de ontwikkeling van een transnationaal bestuursrecht en rechtsvergelijking staan dan ook centraal in het onderzoek. 

Daarnaast is het milieu- en natuurbeschermingsrecht, en in het bijzonder het klimaatrecht, een bijzonder aandachtsgebied van de sectie. Op deze terreinen wordt met name door prof. mr. Marjan Peeters ook veel derde geldstroom-onderzoek verricht in samenwerking met het facultaire onderzoeksinstituut METRO.

 

In het sociaal recht staat de factor arbeid centraal. Bij de regulering hiervan spelen maatschappelijke tendensen, als de toenemende globalisering, privatisering, liberalisering en de tegelijkertijd vergrijzende en krimpende beroepsbevolking, een belangrijke rol. Aan de ene kant noodzaken deze tendensen werkgevers om hun markt- en concurrentiepositie te versterken door gericht te investeren in de factor arbeid om zo kennis en vaardigheden op peil te houden en werknemers aan zich te binden. Aan de andere kant vragen deze tendensen echter ook om een flexibele bedrijfsvoering om snel te kunnen reageren op voortdurende marktveranderingen. Hoe de groeiende behoefte aan flexibiliteit kan worden gecombineerd met waarborgen voor werknemers om aan het werk te komen en te blijven is een vraag die tegenwoordig hoog op de Europese agenda staat. Binnen de capaciteitsgroep Publiekrecht richt het onderzoek van de sectie sociaal recht zich onder meer op onderwerpen op het snijvlak tussen het arbeidsrecht, het ondernemingsrecht en het sociale zekerheidsrecht die met dit thema samenhangen. Deze onderwerpen variëren van de invloed van het Europese werkgelegenheidsbeleid op de regulering van arbeidsrelaties en de arbeidsvoorwaarden op nationaal niveau, tot de juridische implicaties van tijdelijke werkonderbrekingen door bijv. ziekte of van veranderingen als gevolg van bijv. overnames en fusies en de mogelijkheden voor het opvangen van de sociale gevolgen daarvan door middel van een activerend stelsel van sociale zekerheid.

Het onderzoek van de sectie sociaal recht besteedt tevens aandacht aan vraagstukken die verband houden met grensoverschrijdende arbeid en arbeidsmigratie. De aandacht spitst zich daarbij toe op problemen die kunnen optreden bij de implementatie van de voor dit terrein relevante Europese verordeningen en richtlijnen, bijvoorbeeld in de sfeer van de overgang van ondernemingen, collectief ontslag, insolventie en de socialezekerheidsrechtelijke positie van migrerende werknemers.

Hiernaast is het collectieve arbeidsrecht een specifiek aandachtsgebied. In het licht van het krimpende aantal vakbondsleden en de toenemende behoefte aan decentralisering van arbeidsvoorwaardenvorming, richt het onderzoek van de sectie sociaal recht zich op dit terrein meer in het bijzonder op het vraagstuk van de vertegenwoordigingslegitimatie van vakbonden bij het afsluiten van collectieve arbeidsvoorwaarden vanuit het perspectief van de vereisten die juridisch kader rond de Europese sociale dialoog hieraan stelt. Binnen dit kader wordt eveneens aandacht besteed aan het spanningsveld tussen de rol van de vakbonden en de rol van de ondernemingsraden bij de vorming van arbeidsvoorwaarden.

Het onderzoek van de sectie sociaal recht is ondergebracht in diverse onderzoeksprogramma’s van de onderzoeksschool Ius Commune. Het gaat hierbij meer in het bijzonder om de onderzoeksprogramma’s Contractenrecht, Rechtspersonen in Europa en Aansprakelijkheid en Verzekering. Binnen deze programma’s werken de leden van de sectie sociaal recht samen met collega’s die actief zijn op het terrein van het Privaatrecht, het Handels- en Ondernemingsrecht, het Gezondheidsrecht en het facultaire onderzoeksinstituut METRO.