Juncker heeft in, alweer zijn derde State of the (European) Union een vervolg gegeven aan de lijn die hij reeds had uitgezet in de eerste twee, gehouden in 2015 en 2016, na zijn aantreden in 2014 en de verkiezingen voor het Europees parlement in datzelfde jaar. Zijn State of the Union toespraken zijn niet louter opsommerig maar bevatten een Europees Unie perspectief en geven een coherente visie van Juncker en zijn Europese Commissie. In die zin zijn zij lezenswaardig en toegankelijk en bevatten tal van elementen voor debat. In andere woorden, zij stralen geestdrift uit voor de waarde van de Europese eenwording en verwoorden de wens er iets van te maken en niet terug te vallen op nationalistisch eigenbelang. Dus zijn zijn States of the Union ook vatbaar voor kritiek en debat, maar zijn daarin niet juist ook de waarde en de zin gelegen? De Commissie verwoordt een duidelijke politieke agenda en probeert daar steun voor te krijgen. De Commissie wordt vaak verweten dat zij een technocratisch instituut is, dat bovendien inmiddels veel politieke macht van initiatief en beleidsontwikkeling de-facto is kwijtgeraakt aan de Europese Raad, maar de Commissie Juncker doet in ieder geval met de States of the Union haar uiterste best het initiatief en de begeesterring weer terug te halen naar de Commissie, als motor van de Europese integratie.

Daarin past ook het voorstel van Juncker om de functies van president van de Europese Raad en van president van de Europese Commissie samen te voegen. Dat is niet alleen in zijn perspectief een manier om de EU meer smoel te geven en de structuren transparanter te maken en meer inzichtelijk voor de burgers, maar ook om de Commissie en haar president, en dus ook het perspectief van de Europese integratie, te bevorderen. Erg realistisch is het voorstel overigens niet.

Hoofdboodschap in deze State of the Union is om te profiteren van de betere economische vooruitzichten, waar de EU het zijne aan heeft bijgedragen. Jucker wil koers blijven houden en een ‘more united, stronger and more democratic Europe for 2025’ bouwen. In dat verband bepleit hij het versterken van de internationale handel en het doorgaan op de weg van het sluiten van handelsverdragen; het versterken van de EU industrie; het leiden van de strijd tegen klimaatverandering; het bestrijden van cyberbedreigingen; en het beter organiseren van migratie en de bescherming van de buitengrenzen. Allemaal beleidsterreinen waar de EU goed voor is geëquipeerd en meerwaarde bewijst.

Institutioneel en ‘immaterieel’ moet de EU daarnaast werken aan vrijheid en gelijkheid voor al zijn burgers en de bescherming van de rule of law. Dat laatste is uiteraard een signaal naar Polen en andere lidstaten die het gezag van het Hof van Justitie betwisten.

In algemene zin is zijn perspectief, en dat is eigenlijk niets nieuws na de eerste Juncker State of the Union van 2015: a more united, stronger and more democratic Union. En daarbij vind ik te prijzen dat hij met concrete plannen en suggesties en voorstellen komt, opdat er een open discussie kan zijn over pro’s en con’s van de voorstellen en over zijn algemene doelstelling en analyse van de noodzaak voor een sterkere EU. Alleen, het probleem zit hem in de haalbaarheid van de plannen en de vraag of deze voorstellen nu een effectief antwoord zijn op de vraagstukken van democratie en legitimiteit.

Deel 1 van de blog over State of the European Union, geschreven door Aalt Willem Heringa
 Lees hier deel 2 over State of the European Union, geschreven door Aalt Willem Heringa

 Beeld van Flickr, © European Union 2017 - European Parliament
 Gepubliceerd op Law Blogs Maastricht