Europese identiteit - nog steeds een beetje vaag, maar al wel realiteit
Manisha Bieber, net verkozen tot vicevoorzitter van het YUFE Student Forum, probeert haar steentje bij te dragen aan een Europese identiteit die past bij haar en jongeren zoals zij, op wie je eigenlijk geen nationale etiketten kunt plakken.
"Ik noem mezelf half-Indiaas, half-Duits," zegt Manisha Bieber, "maar binnenkort wil ik dat het half-Indiaas, half-Europees is." Ze hoopt dat het Europese project ooit voor dat gevoel van identiteit kan zorgen. Een paar weken geleden werd de tweedejaarsstudent Europese Studies verkozen tot vicevoorzitter van het Young Universities for the Future of Europe (YUFE) Student Forum.
India en Europa: veel overeenkomsten
Manisha kreeg haar opleiding in India bij Kendriya Vidyalaya, een netwerk van scholen van de centrale overheid voor kinderen van militairen en overheidspersoneel die om de zoveel jaar worden overgeplaatst. "Je krijgt echt het gevoel bij deze grotere identiteit te horen, maar tegelijkertijd ervaar je de regionale verschillen." Volgens haar lijkt India veel op de EU: het heeft 28 deelstaten, veel verschillende officiële talen en veel verschillende identiteiten, die soms op een ongemakkelijke manier met elkaar verbonden zijn.
"Het maakte me bewust van het bestaan van bepaalde maatschappelijke problemen: geslacht, kaste, klasse, religie, enzovoorts." Deze kwesties inspireerden Manisha om rechten te gaan studeren, wat ze drie jaar lang deed aan de Johannes Gutenberg Universiteit Mainz in Duitsland. "Ik wilde de zaken vanuit een breder perspectief benaderen, dus besloot ik om naar Maastricht te komen. European Studies omvatte alles wat ik wilde, inclusief Europees recht."
De mogelijkheid om in het Engels te studeren was zeker een pluspunt van de UM. Toen ze opgroeide leerde Manisha vier talen spreken en haar opleiding was in het Engels. Pas na haar verhuizing naar Duitsland begon ze serieus Duits te leren. "Naast de interdisciplinaire aanpak - en de grotere vrijheid en vaardigheden die daarmee gepaard gaan - werd ik ook aangetrokken door het netwerk dat mijn opleiding heeft met Europese instellingen."

Manisha Bieber, vice-president van het YUFE student forum
YUFE: de voordelen van Europa voor iedereen
YUFE paste precies bij Manisha en haar interculturele instelling en ambitie. YUFE is een alliantie van negen jonge, onderzoeksintensieve universiteiten en twee niet-academische partners in heel Europa. Deze alliantie, gecoördineerd door de UM, won met grote voorsprong een opdracht van de Europese Commissie om de volgende stap in hoger onderwijs te zetten.
"YUFE heeft een enorm potentieel. Als het erin slaagt om een gevestigde Europese universiteit te worden, zal het de geschiedenis ingaan." Afgezien van de wetenschappelijke mogelijkheden, vond Manisha het een goed idee om te ervaren hoe verschillende landen in Europa het onderwijs aanpakken. Ze wilde ook graag zien hoe zij omgaan met samenwerken en het oplossen van sociale en maatschappelijke problemen. Kortom, een diepe duik in veel van de kwesties die bij European Studies aan de orde komen.
Naast de duizelingwekkende visie en ambitie die YUFE heeft, is het opvallend hoe pragmatisch en concreet de voordelen ervan zijn. Hoewel studenten aan bepaalde eisen moeten voldoen om sterren van het YUFE-certificatensysteem te verdienen, kan iedereen ervan profiteren, en dat vrijwel zonder geregel of financiële inspanning. Elke student in het YUFE-netwerk heeft toegang tot de virtuele campus, kan colleges of cursussen volgen bij andere aangesloten universiteiten, talen leren of een uitwisseling doen, waarbij je een tijd aan een buitenlandse universiteit studeert. Zo’n uitwisseling biedt allerlei mogelijkheden om vrijwilligerswerk te doen en jezelf helemaal onder te dompelen in de plaatselijke cultuur en samenleving.
YUFE heeft een enorm potentieel. Als het erin slaagt om een gevestigde Europese universiteit te worden, zal het de geschiedenis ingaan.
Voordelen van YUFE overbrengen op studenten
Als je als UM-student geen zin hebt om van die mogelijkheden gebruik te maken, is dat natuurlijk prima. Maar als je niet weet van het bestaan van die mogelijkheden, dan zou dat jammer zijn. "Ik denk dat we bij alle universiteiten de voordelen nog beter kunnen communiceren, duidelijker kunnen zijn, meer mensen kunnen bereiken," zegt Manisha, die YUFE ontdekte via de beeldschermen met informatie bij FASoS.
Omdat bij YUFE is de student centraal staat, zijn er veel mogelijkheden voor co-creatie, die Manisha enthousiast heeft omarmd. Ze is lid geworden van het YUFE Student Forum, dat bestaat uit drie studentenvertegenwoordigers van elk van de negen universiteiten. Ze verzamelde feedback en gaf die door aan de coördinatoren van het studententraject, en zag veel van haar ideeën gerealiseerd worden. "Ik heb ook meteen een berichtengroep aangemaakt om meer gemeenschapsgevoel te creëren – het informele deel van het samen studeren."
Haar proactieve aanpak en leiderschapscapaciteiten bleven niet onopgemerkt en Manisha werd verkozen tot vicevoorzitter van het Student Forum. In die hoedanigheid mocht ze tijdens de open dagen de voordelen van YUFE uitleggen aan meer dan 200 toekomstige studenten. Ze treedt ook op als contactpersoon voor huidige studenten die problemen ondervinden of ideeën hebben om de studentenervaring te verbeteren. "Dankzij de input van studenten is de virtuele campus inmiddels al verbeterd en gebruiksvriendelijker geworden."
Behoedzaam grensoverschrijdend
Als vicevoorzitter van het Student Forum zal Manisha ook het studentenperspectief vertegenwoordigen in de vergaderingen van het strategisch overleg, waar de rectoren van alle YUFE-universiteiten besluiten nemen. Paradoxaal genoeg heeft Manisha door al haar extracurriculaire activiteiten nog niet zoveel kunnen genieten van de studentenreis die ze helpt te verbeteren.
Naast haar functie bij YUFE is ze ook studentenvertegenwoordiger bij FASoS en heeft ze, samen met een paar vrienden, haar eigen vereniging COSA (Cosmopolitan Student Association) opgericht. Doel van COSA is om interdisciplinair netwerken mogelijk te maken – niet voor carrièredoeleinden, maar om ideeën en verschillende wetenschappelijke benaderingen van problemen en projecten te bespreken. Het overschrijden van disciplinaire grenzen met het oog op een bredere, rijkere identiteit, sluit mooi aan bij haar visie voor YUFE.
"Voor mij heeft Europa - praktisch en emotioneel - alle functies van een natie." Manisha waarschuwt ervoor een 19e-eeuws ideaal van de natiestaat als paradigma te nemen. Voor haar biedt Europa een voldoende flexibel gevoel van identiteit – en hoop voor de toekomst. "Als kleine naties zullen we wereldwijd steeds minder betekenen, tenzij we de handen ineenslaan, met één stem spreken en groter worden dan de som van onze delen."
Als kleine naties zullen we wereldwijd steeds minder betekenen, tenzij we de handen ineenslaan, met één stem spreken en groter worden dan de som van onze delen.
Dagelijkse realiteit
Wat misschien klinkt als een vage visie van sommige beleidsmakers, is voor haar en veel van haar vrienden al dagelijkse realiteit. "Vanuit Mainz, waar ik nu ben, is Parijs dichterbij dan Berlijn. Ik woon in België, ik studeer in Nederland; mijn vrienden komen uit heel Europa. Als je met collega's in het YUFE Student Forum praat, merk je hoe verschillend de benaderingen zijn, maar tegelijkertijd zie je ook de contouren ontstaan van een identiteit die ons gaat verenigen – een identiteit die we allemaal kunnen omarmen."
Op een veel pragmatischer niveau, echter, richt Manisha zich op haar verkiezingsbelofte om YUFE te promoten en de mogelijkheden die het biedt aan studenten over te brengen. "Je hebt zoveel te winnen en niets te verliezen. Grijp die kans!"
Over YUFE
'De YUFE Alliance is gebaseerd op de gezamenlijke visie van tien jonge onderzoeksintensieve universiteiten en drie niet-academische partners uit heel Europa. De YUFE-partners zijn samengekomen op basis van hun gedeelde toewijding aan de Europese geest, hun gemeenschappelijke doelstelling om bij te dragen aan een competitiever, innovatiever en meer verenigd Europa en hun ambitie om de uitdagingen van vandaag te helpen aanpakken.'
Dr Daniela Trani
Director of YUFE Alliance at Maastricht University