“Ik werd door Jo Ritzen gebeld of ik toezicht op hem wilde komen houden”, vertelt ze lachend. “Een bestuurder die zich bemoeit met de samenstelling van de Raad van Toezicht, dat kon toen nog. De regels zijn inmiddels aangescherpt, en terecht.” Het was niet voor niets dat Ritzen haar benaderde, want haar cv is indrukwekkend.
Ooit begonnen als manusje van alles bij de Holland-Amerika Lijn groeit ze door als hoofd financiën bij de AVRO, met een uitstapje naar de reclamewereld, voordat ze samen met artistiek directeur en regisseur Pierre Audi De Nederlandse Opera weer tot een bloeiend en gezond bedrijf van internationale faam en allure maakt. Daarnaast is ze op dat moment toezichthouder bij een aantal instellingen en commissaris bij de NS en Van Lanschot. Maar de UM wil ze er graag bij nemen. Een uitdaging voor, zoals ze zelf zegt, ‘een meisje dat nog nooit een universiteit van binnen heeft gezien’.
Truze Lodder is er trots op dat ze een selfmade woman is. De praktijk heeft haar alles geleerd. Toch gaat ze voor de zekerheid in 2004 - ze is net commissaris bij de NS - de academische opleiding Nyenrode Commissarissencyclus doen. “Ik doorliep het programma moeiteloos, dat bevestigde mijn zelfvertrouwen, maar ik heb er weinig nieuws geleerd.”
Vroegwijs
Leren kan Lodder als de beste. Ze is altijd de slimste van de klas, wat haar tot oogappel van de onderwijzer maakt, maar ook zorgt voor jaloezie bij klasgenotes. In de zesde klas, ze is 11 jaar, wordt de TT (Tegen Truze) club opgericht. In krijt staat TT op de stenen trap van het portaal voor het ouderlijk huis geschreven. “Daar had ik verdriet van. Maar het universum is altijd met mij, want toen onze bovenwoning in brand stond en ik door de hoofdonderwijzer uit de klas werd gehaald, maakte dat veel indruk op de klas. De club werd toen snel opgeheven. En ik ben vergevingsgezind, dus ik heb er nooit een punt van gemaakt.” Zo is het universum haar ook goed gezind wanneer zij en haar moeder een zwaar verkeersongeluk overleven.
Lodder is de oudste dochter in het gezin met vijf kinderen. Ze beschrijft zichzelf als een vroegwijs kind, dat altijd precies weet wat ze wil. “Vanaf dat ik een peuter was, hoefde mijn moeder voor mij geen kleren klaar te leggen, die koos ik zelf wel. En toen ik op mijn achtste piano wilde leren spelen, ging ik een jaar lang iedere dag tussen de middag met de step naar de muziekschool om te oefenen, voordat er een tweedehands piano in huis kwam. Later, toen ik moest kiezen tussen Gymnasium en HBS, koos ik voor HBS B. Waarom zou je zes jaar naar school gaan wanneer het ook in vijf jaar kan?”
Vaderskind
Ze heeft een hechte band met haar vader. Hij bespreekt alles met haar, meer nog dan met haar moeder. “Ik heb met mijn moeder een diepere band kunnen krijgen na de dood van mijn vader in 1985. Ik kon toen pas zien hoe zij eigenlijk heeft gezorgd voor stabiliteit. Ze was een wijze vrouw.” Haar vader was een zoeker. Protestants van huis uit, verhuizen ze wanneer Truze drie jaar is van Oud-Beijerland naar Rotterdam, weg van de protestante gemeenschap. Via Krishnamurti en onder andere de Vrijmetselaars komt hij bij het Lectorium Rosicrucianum (School van het Rozenkruis) terecht, een gnostieke geestesschool voor de ‘universele leer aller tijden’.
Het gezin heeft het niet breed. Haar vader, afkomstig uit een arbeidersmilieu, heeft weliswaar MULO, maar is een man van twaalf ambachten en dertien ongelukken. “Hij was erg principieel, dat heb ik van hem, maar daardoor vertrok hij vaak acuut als hij het niet eens was met zijn werkgever. Dat doe ik gelukkig niet,” zegt ze glimlachend. De onzekere financiële thuissituatie maakt wel dat ze kiest voor geld verdienen en niet voor een studie, ook al willen haar ouders dat graag. “Van mijn salaris heb ik, zonder dat mijn moeder dit wist, geld gegeven aan mijn vader zodat hij auto kon blijven rijden.”
Alles heeft een begin en een eind
Haar ouders blijven tot het eind van hun leven leerling van de School van het Rozenkruis. Dat betekent voor het gezin Lodder onder andere dat er vegetarisch wordt gegeten, niet gerookt en niet gedronken. “Terwijl mijn moeder de dochter van een slager was. Mijn jongste broer en zus zijn helemaal vegetarisch opgevoed en verdragen nog steeds geen vlees.” Truze is acht jaar oud wanneer haar ouders zich aansluiten bij de Rozenkruisers. Voor de kinderen is er ook een programma en ze wordt belijdend leerling. Ze bewaart er goede herinneringen aan, vooral aan het jaarlijkse zomerkamp, waar ze voor de eerste keer verliefd wordt. “Ik was 11 en vreselijk verliefd, maar hij was daar nog helemaal niet aan toe. Uiteindelijk, toen ik een jaar of 14 was, werd het pas wat.”
Het gedachtegoed legt een waardevol fundament voor haar leven, maar als ze rond de twintig is verlaat ze de Rozenkruisers. “Ik heb bewust afscheid genomen, gebruikmakend van wat ik daar geleerd heb. Ik moest mijn eigen weg gaan. Een van de dingen die ik heb meegenomen is het verinnerlijkte besef dat alles wat een begin heeft ook een einde moet hebben. Ik heb absoluut nooit mijn verdriet gekoesterd, niet bij de dood van mijn vader, mijn moeder, mijn eerste man. Wel verdriet gevoeld, maar ik maak mezelf niet tot slachtoffer. Iemand verliezen hoort bij het leven.”
Perfectionist
Haar eerste man leert ze bij de omroep kennen: de radiojournalist en latere NOS-bestuurder Tom Nieuwenhuijsen. Hij is 27 jaar ouder dan zij en heeft een gezin met vier kinderen. “Zijn huwelijk was toen al over. Het begin was moeizaam, we hebben wel tachtig keer afscheid genomen, want hij zei: ‘Ik ben te oud voor jou’. Hij wilde absoluut geen kinderen meer en vond dat hij dat mij niet kon opleggen. Uiteindelijk heb ik zijn wens gerespecteerd en voor hem gekozen. Daar heb ik nooit spijt van gehad. Ik denk dat ik te perfectionistisch ben om werk en moederschap naar mijn maatstaven te kunnen combineren. Nu heb ik mijn werk in ieder geval naar beste vermogen kunnen doen.”
Ze geniet nu van de kinderen en kleinkinderen van Tom en van haar huidige man, Arie Visser. Inderdaad, de vader van modeontwerper Mart. “Dat ik opnieuw een man heb getroffen die me spiegels durft voor te houden en die me beter kent dan ik mezelf, dat is een wonder en zo fijn om nog een keer mee te mogen maken.”
Innerlijk kompas
Terugkijkend zegt ze dat haar carrière vooral berust op aanpakken. Niet ambiëren, maar gewoon doen. Goed weten wat je kunt en wat je kwaliteiten zijn. “Ik ben niet bezig met mijn positie; de inhoud van mijn werk staat bovenaan. Zo ben ik altijd op een natuurlijke manier doorgegroeid."
En ze is eigenwijs. “Ik heb in mijn leven vooral dingen gedaan als ik daar een innerlijke zekerheid bij voelde. Ik vraag vrijwel nooit extern advies en vaar uitsluitend op mijn eigen kompas. Ik voel me verantwoordelijk en vind dan ook dat ik het moet weten.” Een moment dat haar intuïtie haar in de steek liet, kan ze zich niet herinneren. Tot de successen behoren onder meer haar keuze voor de toen nog onbekende Pierre Audi als artistiek directeur van De Nederlandse Opera en nu de keuze voor Rianne Letschert als UM-rector, ook jong en relatief onervaren. Lodder was degene die Letschert voordroeg voor de kandidatenlijst. “Ik vond de Universiteit Maastricht vergeleken met het bedrijfsleven een ambtelijke, trage en moeilijk te veranderen organisatie. Tegen Rianne heb ik gezegd: ‘Er moet een andere dynamiek in het bestuur komen. Als je moedig bent, jezelf durft te blijven en geen onderdeel van de bestaande cultuur wordt, willen we je hebben.’”
Zelf streeft ze als voorzitter van de Raad van Toezicht altijd naar integriteit en transparantie zonder aanziens des persoons. “Dat is niet altijd gemakkelijk. Er heerste hier een cultuur van wel in de gangen praten, maar er werd niet op alle niveaus de verantwoordelijkheid genomen om problemen op te lossen. Dan kan ik fel worden, niet boos, maar gepassioneerd om het goed te krijgen; dat is een rode draad door mijn hele leven. Ik ben van deze universiteit gaan houden, daarom ben ik juist zo kritisch. Eenvoud, eigenaarschap en een eenheid vormen: daar gaat het om in een organisatie. Ik ben blij dat ik vertrek op een moment dat het goed vooruit gaat.”
Hoewel ze nu meer tijd krijgt voor haar hobby’s: reizen, pianospelen en lezen, denkt ze niet aan ophouden. Sinds juli heeft ze weer een nieuwe bestuursfunctie geaccepteerd bij, jawel, het Pensioenfonds Holland-Amerika Lijn, het bedrijf waar haar carrière ooit begon. De cirkel is rond. Het is goed vertoeven in het universum van Truze Lodder.
Tekst: Annelotte Huiskes | Fotografie: Hugo Thomassen
Truze Lodder (1948) was onder andere hoofd financiën bij de AVRO (1974-1984), zakelijk directeur van De Nederlandse Opera (1987-2013) en directievoorzitter van Het Muziektheater in Amsterdam (1992-2013). Ze vervulde tal van nevenfuncties waaronder commissaris bij de NS, Van Lanschot en Treasurer Europa Nostra, lid RvT Nexus Instituut en voorzitter van de RvT Nationaal Jeugdorkest. Van 2007 tot 2017 is ze lid van de Raad van Toezicht van de Universiteit Maastricht, sinds 2014 voorzitter. In 2000 werd ze onderscheiden als Officier in de orde van Oranje Nassau en in 2012 tot Commandeur in de orde van Oranje Nassau. In dat jaar ontving ze ook de Frans Banning Cocq Penning van de stad Amsterdam.
