ITEM Grenseffectenrapportage 2020 gepubliceerd!

 

In grensregio’s lijkt de nationale aanpak van de corona-crisis soms absurd. Dit blijkt uit de Grenseffectenrapportage 2020 die  expertisecentrum ITEM vandaag publiceert. Het onderzoek naar de grensoverschrijdende coördinatie, of niet-coördinatie, van de crisisrespons tijdens de 'eerste golf' van de COVID-19-pandemie is een van de zes dossiers waarin de impact van beleid en wetgeving op grensoverschrijdende regio's wordt onderzocht.

Met haar eigen effectenbeoordelingsmethodologie bestudeert het Institute for Transnational and Euregional cross border cooperation and Mobility / ITEM grensoverschrijdende effecten om meer inzicht te krijgen in Europese en nationale wetgevings- en beleidsinitiatieven. De rapportage is bedoeld als een waardevol hulpmiddel voor beleidsmakers op regionaal, nationaal en Europees niveau bij het nemen van beslissingen over wet- en regelgeving met (bijkomende) effecten voor (grens)regio's. Het onderzoek biedt achtergrond en input voor het politieke debat en zelfs tijdens het wetgevingsproces.

De ITEM Grenseffectenrapportage 2020 vindt u op het ITEM Cross-Border Portal

De ITEM Grenseffectenrapportage 2020 bevat zes dossiers met een breed scala aan actuele grensoverschrijdende kwesties. Het is niet altijd gemakkelijk om een onderscheid te maken tussen een beoordeling vooraf of een evaluatie achteraf. Door drie overkoepelende onderzoeksthema's - Europese integratie, duurzame/socio-economische ontwikkeling en Euregionale samenhang - te behandelen, krijgt elk dossier een ander accent, afhankelijk van het onderwerp van studie. De thema's van dit jaar zijn even divers als dwingend:

Het eerste dossier, de COVID-19 impactanalyse, is het resultaat van een eerste succesvolle gezamenlijke onderzoekssamenwerking met partners van het Transfrontier Euro-Institut Network (TEIN). Toen de pandemie Europa voor het eerst trof, waren de grensoverschrijdende bestuursstructuren niet altijd naar behoren toegerust voor een grensoverschrijdende gezondheidscrisis. Plotseling werd de "grens" weer echt. In de studie worden onder meer de oorzaken en gevolgen van deze mobiliteitsbelemmeringen en tal van andere  uitdagingen in het licht van de drie onderzoeksthema's besproken. Het bevat vier regionale rapporten. Voor meer informatie zie hier: Grensoverschrijdende aanpak van de coronacrisis vrijwel nergens in Europa.

In het tweede en derde dossier worden met name aspecten benadrukt die van belang zijn voor de sociaal-economische ontwikkeling van grensoverschrijdende regio's. Uit de studies blijkt dat er nog (veel) verbetering mogelijk is als het gaat om grensoverschrijdende planning binnen het fysieke domein. Dossier 2 laat zien hoe de ontwikkeling van de Nationale OmgevingsVisie (NOVI) nog steeds onvoldoende gebruik lijkt te maken van de bestaande grensoverschrijdende bestuursstructuren tussen Duitsland en Nederland in het ruimtelijke domein. In het kader van de nieuwe Omgevingswet blijkt uit deze ex-ante evaluatie dat de NOVI-strategie weliswaar duidelijke grensoverschrijdende ambities heeft, maar dat het ontbreekt aan een duidelijke implementatievisie. Een soortgelijk beeld komt naar voren in Dossier 3, waar grensoverschrijdende overwegingen bewust zijn weggelaten in het aanstaande Duitse structuurinvesteringsprogramma ter bevordering van een neutrale broeikasgasuitstoot van het Rijnlandse (kolen)district in 2050 . Bovendien geldt dat het bewustzijn en de ambities aan de Nederlandse zijde van de grens bij het Rijnlandse distrcit zijn nog altijd beperkt zijn aangaande de potentie van het programma ten aanzien van regionale ontwikkeling.
Het meest prominente thema in het vijfde dossier is de Europese integratie. Dossier 5 is gericht op  grensoverschrijdende effecten van het voorgestelde Duitse "basispensioen" (Grundrente), dat in januari 2021 in werking treedt. De Grundrente heeft als doel het Duitse wettelijke pensioen aan te vullen. Daarmee  wordt een verbetering van de inkomenssituatie nagestreefd, door levenslange arbeidsprestaties te erkennen,  en wordt niet zozeer uitgegaan van een ‘basispensioen’ ter bestrijding van ouderdomsarmoede. Uit deze ex-ante-analyse blijkt dat de Grundrente verenigbaar is bevonden met de EU-wetgeving (exporteerbaar). De criteria om in aanmerking te komen voor de Grundrente zijn dus evengoed van toepassing op grensarbeiders (het geschatte aantal potentiële begunstigden in België en Nederland ligt rond de 11%), maar er is een lange "verzekerde periode" vereist. Er is meer duidelijkheid nodig over de vereiste administratieve handelingen ten aanzien van de Duitse wettelijke pensioenautoriteit DRV.

Ten slotte zijn het vierde en zesde dossier het vooral toegespitst op aspecten van de Euregionale/grensoverschrijdende cohesie en in het bijzonder op de impact op governance-structuren. Enerzijds verscherpt de corona-pandemie de asymmetrische crisis op de (Eu)regionale arbeidsmarkten steeds meer. De ex-post evaluatie van de Europese en nationale wetgeving in Dossier 4 onderstreept in dit verband het belang van de toegang tot grensoverschrijdende opleidingen in de Zuid-Nederlandse grensregio voor werkzoekenden in het grensgebied . De stimulerende structuren van de grensoverschrijdende arbeidsbemiddelingsdiensten (SGA) leveren al een cruciale en gewaardeerde bijdrage aan de interregionale economie. Toch kan hun werking nog verder worden verbeterd. Het aanpakken van belangrijke juridische en administratieve mismatches tussen de deelnemende openbare dienstverleners zou kunnen helpen om de groeiende (euregionale) mismatches tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt weg te werken. Anderzijds toont Dossier 6 aan dat geavanceerde samenwerkingsstructuren zoals die in de “Euregionale Samenwerking Jeugd” bestaan in de grensregio België-Duitsland-Nederland, een vruchtbare voedingsbodem vormen voor het succesvol opnemen en benutten van ingrijpende institutionele veranderingen aan de ene zijde van de grens. De Nederlandse Jeugdwet van 2015 heeft de Nederlandse gemeenten bevoegd gemaakt voor het verlenen van jeugdzorg. Het onderzoek brengtpraktisch-administratieve voordelen in de grensoverschrijdende samenwerking naar voren die voortvloeien uit  deze decentralisatie, terwijl de wetswijziging van 2015 de toegang tot adequate jeugdzorg voor "grensfamilies" juist problematischer heeft gemaakt.

<img height="300px" src="https://www.maastrichtuniversity.nl/sites/default/files/styles/sidebox_image_small/public/front_item_cross-border_impact_assessment_2020_summary.png"><BR>Bezoek het Cross-Border Portal

ITEM Grenseffectenrapportage 2020

De samenvattingen zijn beschikbaar in het Engels, Nederlands, Duits en Frans
ITEM Grenseffectenrapportage 2020 - Samenvattingen  
Onze meest prominente resultaten worden gepresenteerd in een set van twee infographics 
ITEM Grenseffectenrapportage 2020 - Infographics  
De hoofdinfographic toont prominente resultaten van de ITEM Grenseffectenrapportage 2020.
Daarnaast hebben we dit jaar een infographic opgenomen, die aansluit bij dossier 1: "De impact van de Corona-crisis op de grensoverschrijdende regio's".

Lees meer:
november 2020 - Grensoverschrijdende aanpak van de coronacrisis vrijwel nergens in Europa
maart 2020 - Grenseffectenrapportage 2020: Corona beheerst vooral de grensoverschrijdende situatie

Meer informatie over ITEM's jaarlijkse Grenseffectenrapportage

Lees ook