Grenseffectenrapportage 2020: Corona beheerst vooral de grensoverschrijdende situatie
Op dit moment gaan in heel Europa grenzen dicht en is het verkeer tussen lidstaten beperkt. Het is duidelijk dat de Corona crisis gevolgen heeft voor het leven in grensregio’s. Momenteel is bijvoorbeeld de Belgische grens met Nederland en Duitsland gesloten (voor personen die geen essentiële reden hebben om de grens over te gaan). De gevolgen voor onze grensregio’s zullen groot zijn. Dat betekent dat de effecten van de Corona crisis sommige van de vraagstellingen van onze jaarlijkse grenseffectenrapportage irrelevant kunnen maken. Daar houden we rekening mee. Ook zullen de gevolgen van de crisis zelf een belangrijk onderdeel zijn van het rapport van dit jaar. Niettemin willen we graag de onderwerpen presenteren waar we – in samenwerking met interdisciplinaire teams van onderzoekers – voorlopig mee aan de slag gaan.
Jaarlijkse grenseffectenrapportage van ITEM
De belangrijkste taak van ITEM is grensbelemmeringen in de EU wegnemen. Daarom brengen we jaarlijks een uitvoerige rapportage uit over welke als de belangrijkste thema’s worden beschouwd die belemmeringen zouden kunnen creëren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan belemmeringen die ontstaan voor personen die in het ene land wonen maar in het andere land werken of belemmeringen voor het samenwerken van lokale autoriteiten in het kader van grensoverschrijdende projecten. Door deze thema’s in kaart te brengen hopen wij op een wetenschappelijk verantwoorde manier een bijdrage te leveren aan de verbetering van grensoverschrijdende mobiliteit en de socio-economische ontwikkeling van grensregio’s.
Gevolgen van de Corona crisis voor grensregio’s
Zoals gezegd kan de keuze van onze onderwerpen gezien de ontwikkelingen in grensregio’s nog sterk veranderen. Het is bijvoorbeeld zeker noodzakelijk om over een aantal maanden te onderzoeken welke gevolgen er zijn door de huidige inrichting van de nationale gezondheidszorg en het crisis management over de grens. Er zijn nu al signalen dat instrumenten zoals nationale statistieken over gevallen en het sluiten van nationale grenzen geen rekening houdt met de regionale en grensoverschrijdende uitdagingen in de Corona crisis.
De uiteindelijke rapportage presenteren wij tijdens onze jaarlijkse conferentie. Dit jaar zal die plaatsvinden op 19 en 20 november in Zeeland.
Dossiers voor de grenseffectenrapportage 2020
1) De gevolgen van de Corona crisis op het leven in de grensregio’s en de effecten van de grensoverschrijdende afstemming, of niet-afstemming, van crisis bestrijding (TEIN onderzoek*)
Het onderzoek focust op de vraag welke effecten de nationale aanpak van de crisis bestrijding en de grensoverschrijdende afstemming voor de grensregio heeft gehad. In hoeverre hebben de focus op nationale cijfers, nationale capaciteiten in de zorg en nationale maatregelen de situatie beïnvloed? Hoe intensief was de grensoverschrijdende afstemming en welke gevolgen had deze voor de ontwikkeling en bestrijding van de crisis?
*Voor de eerste keer zal ITEM de mogelijke grenseffecten van dit EU-initiatief samen met partners uit het Transfrontier Euro-Institut Network (TEIN) onderzoeken voor vier verschillende grensoverschrijdende regio’s in Europa. Naast het in kaart brengen van de gevolgen voor grensgangers, bedrijven en de maatschappij, biedt dit dossier een unieke gelegenheid om de methode van de ITEM Grenseffectentoets ook in anderen delen van Europa te testen en samen met de TEIN-partners verder te ontwikkelen.
2) Decentralisatie in de zorg: een Nederlandse casus
In Nederland is sinds 2015 de jeugdzorg in handen gekomen van gemeentes waardoor jeugdzorg niet meer onder het EU stelsel valt dat sociale zekerheid coördineert. Hierdoor kan bijvoorbeeld een Nederlands gezin dat in Duitsland woont maar in Nederland werkt, naar school gaat en de huisarts bezoekt in de knel raken als er behoefte is aan jeugdzorg.
3) Grensoverschrijdende arbeidsbemiddeling en scholingsbudgetten
Om tekorten op de arbeidsmarkt op te vangen, kan het nodig zijn om in een ander land te gaan werken. Hetzelfde geldt in de toekomst als er door de corona crisis mensen werkloos zijn. Doelgerichte scholingen kunnen daarbij in belangrijke mate faciliteren. Echter is het actueel lastig om trainingen voor een nieuwe baan vanuit een grensoverschrijdende situatie te financieren omdat onduidelijk is welk land en welke werkgelegenheidsinstantie hiervoor verantwoordelijk is.
4) Duits basispensioen (“Grundrente”)
Er komt nieuwe wetgeving aan in Duitsland waarbij iedere inwoner recht heeft op een basispensioen. Deze maatregel is bedoeld om de armoede onder ouderen tegen te gaan. Het is nog onduidelijk wat dit in detail betekent voor grenswerkers die in Duitsland werken.
5) Een duurzame leefomgeving in Nederland vanuit Euregionaal perspectief
In Nederland is er een Nationale Omgevingsvisie ontwikkeld die voor een duurzame leefomgeving moet gaan zorgen. In hoeverre draagt deze strategie bij aan duurzame ontwikkeling in de Euregio’s rondom Nederland? En in hoeverre worden de betreffende burgers bij dit proces betrokken?
7) Einde van Duitse opwekking van elektriciteit op basis van kolen (“Kohleausstieg”)
In Duitsland treedt binnenkort een wet in werking die de opwekking van elektriciteit op basis van kolen moet beëindigen. Dit kan grote gevolgen hebben voor de economie rondom de deelstaat Noordrijn-Westfalen, waar de economie nu nog erg afhankelijk is van kolenproductie voor de opwekking van elektriciteit. Het is de bedoeling om de potentiële gevolgen van geplande structurele investeringen in het Rijnland ("Rheinisches Revier"), d.w.z. het Rijnlandse gebied van (voormalige) kolenvelden, voor de grensregio als zodanig te beoordelen.
Deze dossiers zijn nog onder voorbehoud, afhankelijk van de ontwikkelingen van de actualiteit.
Expertisecentrum ITEM (Institute for Transnational and Euregional cross border cooperation and Mobility ) is de spil van onderzoek, advisering, kennisuitwisseling en trainingsactiviteiten omtrent grensoverschrijdende mobiliteit en samenwerking.
Lees ook
-
UnliMited Students herintroduceert een regelmatige en laagdrempelige activiteit: de Cosy Corner!
Kom langs op donderdag 12 december en drink thee terwijl je je eigen kaars beschildert. We zijn bij Kaleido (Hubertuslaan 21) van 16.00 tot 18.00 en je kan binnenlopen wanneer je wilt.
-
Het Maastrichts Onderzoekscentrum voor Samenleving en Recht (MOSaR) werd op woensdag 27 november gelanceerd tijdens een kleinschalige, interne bijeenkomst
-
Van 3 december 2024 tot 13 januari 2025 kun je meedingen naar de YERUN Open Science Awards 2024! YERUN nodigt onderzoekers en medewerkers van de aangesloten universiteiten van harte uit om hun inzending in te dienen.