UM nadrukkelijker onderdeel van grootschalige wetenschappelijke infrastructuur in Nederland

Bio Beyond_NL

UM-onderzoeksinstituut M4I, dat zich richt op de bouw en het gebruik van grensverleggende wetenschappelijke instrumenten zoals massaspectrometers en supermicroscopen, speelt in twee van de elf projecten een rol. Professor Ron Heeren, hoogleraar Moleculaire Beeldvorming in Maastricht, geeft zelf leiding aan het consortium Bio Beyond_NL waar ook het LUMC in Leiden, het Radboudumc in Nijmegen en Universiteit Utrecht deel van uitmaken. 

Bio Beyond_NL werkt aan een grootschalige nationale infrastructuur, waarbij de instrumenten in Maastricht een cruciale rol spelen. Hiermee kunnen onderzoekers allerlei tot nu toe onbereikbare biologische processen ín cellen bestuderen om structuur, functie en dynamiek van complexe biomoleculen te ontrafelen. Dit soort processen ligt aan de basis van gezondheid en ziekte bij individuele mensen,  maar ook van dieren-, microbiële en plantenbiologie. 

“Het is essentieel dat Nederlandse wetenschappers de mogelijkheid krijgen om nieuwe uitdagingen in de levenswetenschappen te ontrafelen en te begrijpen”, zegt Ron Heeren. “Uitdagingen die verder reiken dan de genetische code en daarmee de ware complexiteit van het leven in kaart brengen. Daar gaan we de komende tien jaar samen met het hele BioBeyond_NL team aan werken. Deze nieuwe toekenningen in de breedte van de beeldvormende en analytische technieken versterken het onderscheidende, praktisch-toegankelijke en translationeel gedreven interdisciplinaire onderzoek aan de UM en maken de Brightlands campussen nog aantrekkelijker, zowel voor studenten als voor onderzoekers.” 
 

Suikers en eiwitten

Binnen BioBeyond_NL ligt de nadruk vooral op hoe suikers eiwitten beïnvloeden, zo vertelt de Utrechtse hoogleraar Albert Heck. “Wanneer suikermoleculen gebonden worden aan eiwitten, noemen we dat de versuikering of glycosylering van die eiwitten. Versuikering beïnvloedt sterk hoe eiwitten functioneren. Maar in vergelijking met ons begrip van het menselijk DNA of onze eiwitten, staat het begrip over de versuikering van eiwitten nog in de kinderschoenen. Dat komt vooral doordat we nog niet de technologieën hebben die dit soort studies grootschalig mogelijk maken. BioBeyond_NL gaat dat veranderen.”

Betere kennis over de versuikering van eiwitten geeft inzichten in ziekteprocessen en draagt bij aan de verbetering van therapeutische geneesmiddelen. ”Therapeutische geneesmiddelen zoals antilichamen, die tegenwoordig veelvuldig gebruikt worden bij bijvoorbeeld kanker en reuma, zijn versuikerd,” geeft Heck aan. “En doordat menselijke receptoren, eiwitten aan de buitenkant van cellen, heel specifiek versuikerd zijn, kan vogelgriep (nu nog) niet van vogels naar de mens overspringen. Dit zijn slechts twee voorbeelden van hoe belangrijk eiwitversuikering is.“

Tekst: Mark van der Linde (UM) en Niels Kerstes (UU)
Foto: Harry Heuts