Parkinson en tinnitus behandelen met stroom

Mark studeerde geneeskunde in Maastricht en begon daarna met zijn promotieonderzoek bij professor Veerle Visser-Vandewalle, die 25 jaar geleden de eerste DBS-operatie uitvoerde in het MUMC+. “Ik ben gepromoveerd op DBS bij de ziekte van Parkinson”, vertelt Mark. “Daarna startte ik met de opleiding tot neuroloog, ook in Maastricht. Nu werk ik alweer zeven jaar op de afdeling Klinische Neurofysiologie en ook bij Neurologie, waarbij ik bijvoorbeeld hersenfilmpjes (EEG) maak en zenuwgeleidingsonderzoek doe bij patiënten. Specifiek hou ik me bezig met DBS, met name bij mensen met de ziekte van Parkinson en tinnitus. Drie dagen per week besteed ik aan patiëntenzorg, één dag aan onderzoek en één dag aan onderwijs.”

Thermostaat

Bij DBS boort de chirurg een gaatje zo groot als een vingernagel in de schedel. Daar gaat een elektrode doorheen, gericht op een specifieke plek in het brein. Die elektrode is verbonden aan een batterij, die onder het sleutelbeen of in de buik wordt geplaatst. De batterij geeft elektrische pulsjes af. De dokter en de patiënt kunnen met een tablet of telefoon de hoeveelheid stroom aanpassen en zo de hersenactiviteit in dat gebied beïnvloeden. De nieuwste batterijen kunnen ook hersensignalen meten.

Mark vergelijkt het met een thermostaat. “Als je deze instelt op 20 graden en de temperatuur zakt, dan gaat de verwarming aan. Is het boven de 20 graden, dan gaat de verwarming weer uit. Zo werkt dat ook bij DBS: als er teveel hersensignalen gemeten worden, wordt de hoeveelheid stroom aangepast”, legt hij uit. “Hersensignalen meten kan al een tijdje, maar de techniek om de stroom automatisch daarop aan te passen komt nu op de markt. Maastricht is één van de drie ziekenhuizen in Nederland die daarmee gaat beginnen.”

Tekst gaat door onder de foto.

Parkinson

Met DBS kan je bepaalde klachten verlichten. “Als een patiënt met Parkinson erg beeft, kan je in dat hersengebied de stroom aanzetten en stopt het beven vrijwel meteen”, zegt Mark. “Bij deze ziekte kijken we ook naar meer basale vraagstukken. Dit is belangrijk, omdat steeds meer mensen Parkinson krijgen. Eén van de grootste risicofactoren is leeftijd. Daarbij is de kans op problemen na een operatie groter als je ouder bent. Het verouderingsproces heeft waarschijnlijk ook effect op het functioneren van het brein. Dit beïnvloedt dan weer of de DBS-behandeling wel of niet goed werkt. We hopen dat in de toekomst nog verder te kunnen ontrafelen, zodat we beter kunnen voorspellen welke mensen baat hebben bij een operatie. Vroeger zei men dat je mensen boven de 75 jaar niet meer moet opereren. Ik denk echter dat het belangrijk is om ook te kijken naar de oudere mens, zeker vanwege de huidige vergrijzing.”

Tinnitus

Ook bij tinnitus wordt onderzocht of DBS toegepast kan worden. “Bij tinnitus komen er door gehoorschade minder signalen van geluiden binnen via de gehoorzenuw”, legt Mark uit. “Het gehoorsysteem van de hersenen wordt dan overactief en gaat zelf een geluid genereren. Wij proberen die overactiviteit in de hersenen te dempen door de elektrode te plaatsen in het gehoorcircuit. Het unieke aan DBS is dat je metingen diep in de hersenen kan doen. Zo kan je tinnitus en bepaalde systemen in het menselijk brein beter proberen te begrijpen. Dan kunnen we in de toekomst wellicht mensen op andere manieren behandelen, met minder invasieve methoden.”

Terugblik

Op 26 november 2024 was het 25 jaar geleden dat de eerste DBS-operatie in Maastricht plaatsvond. “Op precies die dag hebben we hierbij stilgestaan, samen met alle patiënten die we geopereerd hebben”, vertelt Mark. “We blikten terug op hoe zo’n operatie 25 jaar geleden ging en welke stappen er gezet zijn. De patiënt die toen als eerste geopereerd werd, was er ook bij. Je ziet dan dat wij als ziekenhuis in Nederland, maar ook wereldwijd vooroplopen qua onderzoek, ook voor nieuwe indicaties en verbeteringen voor de patiënt.”

Foto’s: Appie Derks

Tekst: Joëlle van Wissen