Is het risico op kanker bij iedereen even groot?

Eén op de twee Nederlanders krijgt ooit in zijn leven kanker. Van de mensen die kanker krijgen, overlijdt één op de drie eraan. “In Nederland is de kans om kanker te krijgen of die te overleven alleen niet overal en bij iedereen even groot”, zegt Valery. “Sociaaleconomische status speelt een belangrijke rol. Het risico op een groot aantal soorten kanker is bijvoorbeeld gerelateerd aan je woonplaats. In sommige grote steden zien we zelfs verschillen tussen wijken en buurten.”

Valery’s leerstoel heet ‘Regio-integrale aanpak van kanker’. “Ik kijk dus vooral naar Limburg”, zegt hij. “Daar zien we verschillen bij het vóórkomen van longkanker, dus ik onderzoek in welke buurten dat zo is. Ook ga ik kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat minder mensen in de regio gaan roken. Dat is een voorbeeld van primaire preventie. Onder secundaire preventie valt bijvoorbeeld vroege opsporing van de ziekte. In sommige buurten doen minder vrouwen mee aan het bevolkingsonderzoek voor baarmoederhalskanker. Dat onderzoek kan ervoor zorgen dat je kanker zelfs in een voorstadium kan voorkómen. Ook kijken we naar OncoZON: de samenwerking tussen Limburg en Oost-Brabant op het gebied van diagnostiek en behandeling van kanker. We onderzoeken waar die samenwerking toe leidt. Krijg je daardoor bijvoorbeeld echt betere overlevingskansen?”

Ook kijkt Valery naar nazorg. “Er is een discussie over of het nuttig is om ex-kankerpatiënten na hun behandeling ieder jaar, of ieder half jaar, terug te laten komen”, zegt hij. “We hebben ook aandacht voor klachten die iemand nog heeft van de kanker of de behandeling. Veel ex-patiënten zijn bijvoorbeeld moe. Daarnaast zijn er vaak sociaal-maatschappelijke klachten. Zo is het voor jongere mensen vaak moeilijk om terug te keren naar werk.”

Hoewel kanker vaak oudere mensen treft, komt de ziekte steeds vaker op jongere leeftijd voor. “Dat lijkt te maken te hebben met leefstijl, maar we moeten oppassen met redeneren dat dat dan iemands eigen schuld is”, zegt Valery. “Het gaat namelijk juist om hoe wij de maatschappij inrichten. Het wordt ons makkelijk gemaakt om ongezonde keuzes te maken. Ik doe bijvoorbeeld ook onderzoek naar alcohol. Bij acht soorten kanker is een verband met alcohol aangetoond, ook bij lage hoeveelheden. In Nederland worden elk jaar 500 vrouwen gediagnosticeerd met borstkanker vanwege een paar glazen alcohol per week. Dat weet bijna niemand, dus daar ga ik later dit jaar aandacht voor vragen. Als je waarschuwingen op etiketten wil, krijg je massale beïnvloeding door de alcoholindustrie op politiek en beleidsmakers. Dat zag je ook bij tabak. Het is aan ons wetenschappers om toch die boodschap te verspreiden. We moeten de mensen niet betuttelen, maar wel ervoor zorgen dat ze gezondere keuzes kunnen maken. Beleidsmakers moeten de juiste informatie krijgen en niet alleen vanuit de lobby van de industrie.”

Waarom vindt Valery dit veld zo belangrijk? “Het raakt ons allemaal, iedereen heeft in zijn omgeving mensen die te maken krijgen met kanker”, zegt hij. “Het is fantastisch als je bij kan dragen aan het voorkómen van de ziekte, of ervoor kan zorgen dat mensen beter behandeld kunnen worden. Ik ben dan ook dankbaar dat ik dit werk mag doen.”

Meer weten over Valery’s onderzoek? Tijdens de Grow Science Days (18 en 19 juni) stelt hij zichzelf op dag twee voor tijdens het programma-onderdeel ‘New Kids on the Block’.

Tekst: Joëlle van Wissen
Foto: Aron Nijs

Vond je dit artikel interessant? Volg ons dan op Instagram en LinkedIn voor meer.