Weren, kleren, smeren: zongedrag en huidkankerpreventie

Na haar bachelor in communicatiewetenschappen deed Yara een master in gezondheidswetenschappen. “De combinatie van gezondheid, communicatie en gedragsverandering vind ik heel interessant, en dat komt in mijn PhD allemaal samen”, zegt ze. “Mijn onderzoek richt zich op huidkankerpreventie. We kijken hoe we zonbeschermingsgedrag van mensen in Nederland kunnen bevorderen, want dat is één van de belangrijkste factoren bij het voorkomen van huidkanker. Zonbeschermingsgedrag bestaat uit weren, kleren en smeren: jezelf beschermen door uit de zon te gaan, door bepaalde kleding aan te trekken, zoals lange mouwen, een hoed of pet en een zonnebril, en door jezelf in te smeren met zonnebrandcrème. Deze drie gedragingen willen wij stimuleren in Nederland.”

Yara’s PhD valt onder een subsidie die het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan het Huidfonds heeft verstrekt. “We geven advies over een nationale publiekscampagne om bewustzijn rondom zongedrag en huidkanker te bevorderen. Dit jaar is deze sinds april onder andere op sociale media, televisie en radio te zien”, legt ze uit. “Daarnaast kijken we naar groepen die een verhoogd risico hebben op huidkanker. Dat zijn ouders met jonge kinderen, jongeren, buitensporters en buitenwerkers, zoals bouwvakkers. We willen beter begrijpen hoe we die doelgroepen kunnen benaderen.”

Ook doet Yara onderzoek naar omgevingsfactoren rondom zongedrag, zoals zonnebrandcrèmedispensers in de fysieke omgeving. “Dat zijn palen waar je gratis zonnebrand uit kan halen, wat een oplossing kan zijn voor mensen die vergeten zelf zonnebrandcrème mee te nemen of tegen financiële barrières aanlopen”, legt ze uit. “We kijken ook naar de sociale omgeving, met name de perceptie rondom een zongebruinde huid. Vooral jongeren willen graag bruin worden, dat wordt ook versterkt op sociale media. Ik hou er zelf ook wel van om in de zon te gaan en ik kan snel bruin worden. Tot een paar jaar geleden onderschatte ik de gevaren daarvan en ik denk dat dat voor veel van mijn leeftijdsgenoten geldt. Het zou heel mooi zijn als we met dit onderzoek meer bewustzijn kunnen creëren en zongedrag kunnen verbeteren.”

Huidkanker is de meest voorkomende kankersoort in Nederland. Longkanker staat op plek twee. Toch hoor je meer over longkanker dan over huidkanker. “Dat komt misschien omdat huidkanker meestal goed te genezen is. Al ligt dat ook heel erg aan welke vorm je hebt en wanneer je erachter komt dat je het hebt”, zegt Yara. “Door jezelf goed te beschermen vanaf jonge leeftijd, kun je huidkanker voor een groot deel voorkomen. Hoe je je nu blootstelt aan de zon, merk je vaak pas over vele jaren, dus het duurt lang voordat je de nare gevolgen merkt.”

Vorig jaar bezocht Yara een groot congres over huidkankerpreventie in Australië, waar ze ook haar onderzoek naar zonnebrandcrèmedispensers presenteerde. “Er wordt geschat dat Australië ongeveer 30 jaar voorloopt qua huidkankerpreventie”, zegt ze. “Daar lopen al jaren effectieve campagnes, waardoor daar veel te leren valt. Naast het congres had ik ook afspraken op de Universiteit van Melbourne en bij het Cancer Council. Ik liep daar een dag mee en leerde veel over welke gedragsveranderingstechnieken je het best kan toepassen bij dit gezondheidsprobleem. Na het congres heb ik ook nog door het land gereisd. Met mijn broer had ik een camper gehuurd, waarmee we langs de oostkust zijn gereden.”

Yara hoop dat haar onderzoek leidt tot meer bewustwording van de gevaren van de zon. “De hele bevolking krijgt ermee te maken”, zegt ze. “Ik zou graag willen overbrengen dat het heel makkelijk is om je te beschermen tegen de zon. Misschien kan je net even een halfuurtje minder in de zon, of zet je toch even die zonnebril op. Met al deze kleine veranderingen kunnen we toch een groot verschil maken.”

Tekst: Joëlle van Wissen