Prof Mr Jacques Claessen (J.A.A.C.)
Bijzonder hoogleraar herstelrecht
Universitair hoofddocent straf(proces)recht
Capaciteitsgroep Strafrecht & Criminologie, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit Maastricht
Expertises
- Materieel strafrecht
- Strafrechtelijke sancties
- Herstelrecht
- Mediation in strafzaken
- Herstelbemiddeling
- Herstelconferenties
- De positie van het slachtoffer in het strafrecht
- Strafrechtstheorie/-filosofie
Loopbaan
Prof. mr. Jacques Claessen (Maastricht, 1980) is bijzonder hoogleraar herstelrecht en universitair hoofddocent straf(proces)recht bij de Capaciteitsgroep Strafrecht & Criminologie van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Maastricht.
In 2003 studeerde Jacques cum laude af aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Maastricht. Tijdens zijn studie was hij in het bijzonder geïnteresseerd in het straf(proces)recht, wat resulteerde in het volgen en afronden van de specialisatie strafrecht.
Na zijn studie begon hij als promovendus bij de Capaciteitsgroep Strafrecht & Criminologie met zijn promotieonderzoek. Het onderzoek had oorspronkelijk als titel ‘Veiligheid versus moraal in het strafrecht’. Gaandeweg werd onder invloed van het gedachtegoed van de Nederlandse herstelrechtsdenkers Herman Bianchi en Louk Hulsman de focus verlegd naar de vraag of straffen überhaupt humaan en effectief is. Uiteindelijk leidde het onderzoek tot een herbezinning op het strafrecht vanuit mystiek perspectief, nu bleek dat herstelrecht religieus-spirituele wortels heeft. Op 21 mei 2010 promoveerde Jacques op het proefschrift ‘Misdaad en straf. Een herbezinning op het strafrecht vanuit mystiek perspectief’ (Nijmegen: Wolf Legal Publishers, 2010, open access: Misdaad en straf. Een herbezinning op het strafrecht vanuit mystiek perspectief — Maastricht University).
Sinds 2010 houdt Jacques zich bezig met zowel straf- en herstelrecht in het algemeen als strafrechtelijke sancties, de positie van het slachtoffer in het strafproces en herstelrechtvoorzieningen in en rond het strafrecht in het bijzonder. Hij heeft inmiddels vele publicaties in nationale en internationale vakbladen op zijn naam staan alsook een aantal boeken en bundels (onder zijn redactie), waaronder 'Herstelrecht door de ogen van... Reflecties op restorative justice vanuit 27 verschillende perspectieven', Den Haag: Boom criminologie, 2022. Op het gebied van het herstelrecht geldt hij als expert. In 2012 ontving hij de Bianchi Herstelrecht Prijs voor zijn proefschrift.
Jacques is actief betrokken geweest bij empirisch onderzoek naar recidive na mediation in strafzaken binnen het Arrondissement Limburg (2013-2015).
Sinds 2012 werkt hij regelmatig samen met Stichting Restorative Justice Nederland (RJN), o.a. in het project gericht op het opstellen van een burgerinitiatiefwetsvoorstel strekkende tot de invoering van herstelrechtvoorzieningen in het Wetboek van Strafvordering. Dit burgerinitiatiefwetsvoorstel ('het groene boekje') is in 2018 namens UM en RJN aangeboden aan de Tweede Kamer. Het speelt een belangrijke rol bij het opstellen van wet- en regelgeving inzake herstelrecht in Nederland. Daarnaast werkt hij met RJN samen in het meerjarige programma Changing Justice Gears dat o.a. ziet op het ontwikkelen van uitvoerigere sanctiemotiveringsregels en het ontwikkelen van (herstelgerichte) alternatieven voor kortdurende detentie alsook op het 'in de markt zetten' van e.e.a. binnen de rechtspraktijk. In 2023 hebben UM en RJN het burgerinitiatiefwetsvoorstel strekkende tot o.a. de invoering van elektronische detentie als zelfstandige hoofdstraf alsook van de vervangende taakstraf en vervangende elektronische detentie in het Wetboek van Strafrecht ('het paarse boekje') aangeboden aan de Tweede Kamer en de minister voor Rechtsbescherming; Den Haag: Boom juridisch, 2023, open access: https://www.boomportaal.nl/boek/9789462128460.
Sinds 2019 is Jacques - naast universitair hoofddocent straf(proces)recht - bijzonder hoogleraar herstelrecht (RJN-leerstoel). Op 4 november 2022 sprak hij zijn inaugurele rede uit met als titel 'Herstelrecht: de kunst van een geëmancipeerde misdaadaanpak' (Den Haag: Boom juridisch, 2022, open access: Herstelrecht: de kunst van een geëmancipeerde misdaadaanpak — Maastricht University). Zijn oratie is ook in het Engels verschenen onder de titel: 'Restorative justice: the art of an emancipated crime approach' (The Hague: Eleven, 2023, open access: Restorative justice: the art of an emancipated crime approach — Maastricht University).
Qua onderwijs coördineert hij momenteel Straf- en strafprocesrecht (BA3) en Strafrechtelijke Sancties (MA). Daarnaast is hij onderwijscoördinator binnen de Capaciteitsgroep Strafrecht & Criminologie en programmacoördinator van de Master Forensica, Criminologie & Rechtspleging.
Zijn belangrijkste nevenfuncties zijn: hoofdredacteur van het Nederlands-Vlaamse Tijdschrift voor Herstelrecht; rechter-plaatsvervanger bij de Rechtbank Limburg; gastdocent aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname; lid van de Raad van Advies van de Vereniging Mediators in Strafzaken (VMSZ); lid van de Adviescommissie inzake de Bianchi Herstelrecht Prijs.
Voor 2 recente podcasts met Jacques, zie:
#187 ’Herstelrecht maakt werk van emoties’ - Jacques Claessen | Prisonshow podcast. (podbean.com)