Informatie

Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een koepelterm. Hiermee kan dus verwezen worden naar vele verschillende vormen en incidenten. 

• Seksueel geweld
  Bij seksueel geweld gaat het om het gebruik van geweld door de agressor - fysiek of anderszins - om een seksuele daad met het slachtoffer te plegen zonder diens toestemming. Dit kan een fysieke seksuele ervaring zijn, maar dat hoeft niet. Iemand onder dwang laten kijken naar seks valt hier bijvoorbeeld ook onder, evengoed als aanrandig of verkrachting.
  
  Voorbeelden van seksueel geweld zijn:
  1. Niet-consensuele penetratie of een poging daartoe, , algemeen bekend als verkrachting (verwijst naar het door geweld of dreiging van geweld inbrengen van de penis of een voorwerp in de vagina, anus of mond)
  2. Poging tot niet-consensuele penetratie (poging tot verkrachting)
  3. Niet-consensuele seksuele aanraking zoals het ongewenst aanraken van iemands borsten, kruis of billen, of het kussen, betasten of wrijven tegen de ander op een seksuele manier
   
• Dating violence
  Met dating violence wordt seksueel geweld binnen een romantische, sociale of intieme relatie bedoeld. Daar vallen bijvoorbeeld onder andere wettelijk partners, eerste dates, vluchtig seksueel contacten en vrienden onder.
   
• Huiselijk geweld
  Onder huiselijk geweld vallen alle vormen van geweld door mensen van jouw thuisbasis. Dit kan dus ook seksueel zijn. 
   
• Seksuele intimidatie
  Seksuele intimidatie is toenadering met een seksuele lading die door ‘de ontvanger’ als ongewenst en als ‘intimiderend’ wordt ervaren. Vaak is dit dus gedrag dat een onveilig gevoel schept, doordat het bijvoorbeeld vernederend, beledigend of kwetsend is. Dit kan zowel zitten in dingen die worden gezegd (verbaal) als in handelingen (non-verbaal). 
  
  Verbale intimidatie is bijvoorbeeld wanneer iemand ongewenst:
  1. Schuine moppen of seksueel getinte grappen over je maakt
  2. Intieme vragen stelt over je seksleven
  3. Een intiem verhaal vertelt over zijn of haar eigen seksleven
  4. Seksueel getinte opmerkingen op je sociale media posts maakt
  5. Iemand je uitmaakt voor hoer of slet
  6. Je pusht of uitlokt om over seksuele zaken te praten
  7. Aandringen op romantische of seksuele afspraakjes, ook nadat je nee hebt gezegd
  
  Non-verbale intimidatie is bijvoorbeeld wanneer iemand ongewenst:
  1. Seksuele foto's of video's naar je appt
  2. Sociale media gebruikt om seksueel getinte content te verspreiden, dan wel via een ‘direct message’, dan wel in het openbaar
  3. Bepaalde gebaren maakt wanneer je langs loopt
  4. Zomaar je schouders gaat masseren
  5. Te dicht achter je gaat staan
   
• Seksuele straatintimidatie
  Ook dit is een vorm van seksuele intimidatie, met als verschil dat het gebeurt in de openbare ruimte. Hierdoor kan het zijn dat de ontvanger angstig wordt of niet goed meer op bepaalde plekken durft te komen.
  
  Voorbeelden hiervan zijn wanneer iemand ongewenst:
  1. Wordt nagefloten of wordt ge-“catcalled”
  2. Een tijd lang achterna wordt gelopen
  3. Zijn of haar geslachtsdeel openbaar laat zien
   
• Online en offline stalking
  Door de beeldvorming vanuit films en media, kan het zijn dat je bij ‘een stalker’ denkt aan een creep die met een verrekijker voor je huis in de bosjes ligt. Of je denkt aan iemand die je steeds opbelt en zonder iets te zeggen ophangt (een hijger). In de praktijk kan de situatie genuanceerder liggen.
  
  De definitie van stalken binnen seksueel grensoverschrijdend gedrag is ‘het stelselmatig lastig vallen van iemand, online of offline (met een seksuele connotatie)’. Daar zouden bovenstaande beelden onder kunnen vallen, maar dat hoeft niet. Het komt namelijk ook voor dat mensen worden gestalkt door iemand die dichtbij hen staat, zoals een vriend of een partner. In dat soort situaties kan het voor slachtoffers best lastig zijn om stalkgedrag aan anderen aan te wijzen. Voor een omstander kan een berichtje lief en onschuldig lijken, terwijl het in werkelijkheid intimiderend gedrag is.
  
  Ook andere gradaties van ‘stalken’ komen voor. Zo kan een leuk gesprek op Tinder na het uitwisselen van nummers erg opdringerig worden, of kun je via apps steeds worden toegevoegd aan seksueel getinte groepschats.
  
  Verder kun je bij stalken ook denken aan:
  1. Het vergaren van persoonlijke informatie bijvoorbeeld via het internet, snuffelen door persoonlijke spullen, contacteren van persoonlijke kring
  2. Het beschadigen van iemands bezittingen of dreigen daarmee
  3. Het geven van ongevraagde spullen of cadeau’s
  4. Het verspreiden van informatie of roddels over iemand, dan wel online, dan wel van mond-tot-mond
  5. Het ongewild opnemen van contact op een opdringerige manier, dan wel offline (post, bellen) of online (e-mail, sociale media, appen).
   
• Foto’s en video’s 
  Alle seksueel getinte ‘content’ die wordt gestuurd en gedeeld zonder jouw toestemming hoort bij grensoverschrijdend gedrag. Denk bijvoorbeeld aan ‘deep fakes’, stiekeme voicememo’s of chantage.

De term seksueel overschrijdend gedrag is niet onder deze noemer in de wet opgenomen. Niet elke vorm van seksueel overschrijdend gedrag is namelijk strafbaar gesteld voor de wet. Wanneer je het hebt over seksueel grensoverschrijdend gedragingen die strafbaar zijn gesteld voor de wet, spreek je van ‘zedendelicten’.    

Meer weten over: 

• Wat kan en mag je dan na een ervaring met seksueel grensoverschrijdend gedrag?
• Manieren waarop een slachtoffer/overlever kan reageren op een grensoverschrijdende ervaring
• Mogelijke effecten van een seksueel grensoverschrijdende ervaring
• Seksuele misdrijven en het Nederlands recht (nieuwe wet per 1 juli 2024) 

Ga dan naar de Canvas cursus Seksuele Veiligheid.

Ja zeggen is geen criterium voor consent. Enthusiastic ongoing mutual consent beschrijft de voorwaarden waaraan geven en vragen van consent moet voldoen:

• De toestemming is omkeerbaar en voortdurend: als je toestemming geeft mag je je op ieder moment bedenken.
• De toestemming is vrij gegeven: je zegt geen ja om (impliciete of expliciete) negatieve gevolgen te voorkomen of omdat je je onder druk gezet voelt. 
• De toestemming is enthousiast: de toestemming is zonder twijfel of angst.
• De toestemming is wederzijds: jullie geven beiden toestemming.

• De toestemming is specifiek: bijvoorbeeld ‘Mag ik je zoenen?’ in plaats van ‘Zullen we wat meer doen?’

   

Meer leren over consent, grenzen & wensen en hoe je toestemming vraagt? Ga dan naar de Canvas cursus Seksuele Veiligheid.

Ook voor meer informatie over seksuele gezondheid en de GGD kan je terecht bij de canvas cursus.

In 2021 voerden tweehonderd activisten van Amnesty International actie om aandacht te vragen voor de bestrijding van seksueel geweld onder studenten. Met hun campagne ‘Let’s talk about YES’ riepen ze hogeronderwijsinstellingen op om hun manifest - het LTAY-manifest - tegen seksueel geweld te ondertekenen.

De campagne en het manifest is ontstaan naar aanleiding van Amnesty’s onderzoek naar seksueel geweld onder studenten. Hieruit bleek dat een hoog percentage van de Nederlandse studenten te maken krijgt met seksueel geweld. Ook kwam naar voren dat veel studenten niet weten of en wat voor hulp mogelijk is binnen schoolinstellingen. Het doel van de campagne was om hogeronderwijsinstellingen hiervan bewust te maken en het gesprek aan te gaan over het verbeteren van deze situatie.

Het LTAY-manifest was daarin de eerste stap. In dit manifest worden stappen beschreven die onderwijsinstellingen moeten nemen ten behoeve van de seksuele veiligheid. De beschreven stappen hebben te maken met preventie, ondersteuning en procedures. In de herfst van 2021 werd het manifest door Universiteit Maastricht ondertekend. 

Wil je meer weten over Universiteit Maastricht en Let’s Talk About Yes? Lees deze (NL) of deze nieuwspagina (NL) van de universiteit Maastricht. Op deze pagina van Amnesty is er meer te lezen over de campagne zelf. Mocht je meer willen weten over de uitkomsten en data met betrekking tot verkrachting, download dan Amnesty’s onderzoek ‘Hoe denken Nederlanders over verkrachting’.