Pensioen

Pensioen heeft zowel in Europa als in Nederland een prominente rol in de maatschappij ingenomen. De reikwijdte van pensioen gaat over de grenzen heen en kent vele dimensies. De problematiek kan vanuit diverse invalshoeken bekeken worden; die van de werknemer c.q. deelnemer, de werkgever dan wel de pensioenuitvoerder. Vanuit de Europese Unie wordt gestreefd naar een vrije interne markt en wordt de marktwerking binnen de Europese pensioensector bevorderd.

Om daartoe te komen zal de bewegingsvrijheid van alle spelers op die pensioenmarkt gestimuleerd en gefaciliteerd moeten worden. Door de demografische en financiële ontwikkelingen is duidelijk geworden dat stappen ondernomen moeten worden om het draagvlak voor het pensioenstelsel te verbreden, waardoor meer mensen langer aan het werk gehouden kunnen worden en dat vervolgens voorzien kan worden in een redelijke inkomensvoorziening.

Vanuit Europa vindt een aansturing plaats, maar het is aan de lidstaten zelf om een eigen invulling aan de bevordering van arbeidsparticipatie en pensioenhervormingen te geven. Daartoe behoort ook de ruimte en mogelijkheid om vrij baan te maken voor pensioenuitvoerders om hun diensten over de grens aan te bieden, waardoor ook buitenlandse pensioenregelingen uitgevoerd kunnen worden en waarmee de concurrentiepositie van Nederland verbeterd kan worden. Er bestaat steeds meer behoefte om uitvoering van pensioenregelingen uit diverse landen meer centraal te sturen. De ontwikkelingen laten zien dat pensioen bij uitstek een terrein is waar diverse disciplines in elkaar overvloeien en samengaan en ook hier grensoverschrijdend te werk moeten gaan. 

Zowel het onderzoek als het onderwijs bij Maastricht University richt zich op de grensoverschrijdende pensioenproblematiek. Ter bevordering en ontwikkeling van deze pensioenproblematiek worden diverse activiteiten ontplooid, bestaande uit:

MCT Pensioenseminar (ieder jaar in januari)
Maasdalseminar (intern seminar) voortkomend uit samenwerkingsverband tussen APG, AZL, DPS en UM
ISoP (International Study on Pensions), studiereis met studenten in samenwerking met Tilburg University
VTO Pensioen
Masterthesis studenten

Promotie-onderzoek

• PhD-onderzoek Elianne Janssen MSc. LL.M: ‘Fiscaal flexibel met pensioen ter bevordering van de arbeidsparticipatie’

In het promotieonderzoek staat de flexibiliteit van uittreedmogelijkheden, ook wel de flexibiliteit van de zogeheten “overgangsfase”, centraal. In plaats van te denken in termen van “arbeid” en “pensioen”, zal juist de transitieperiode tussen de arbeidsfase en de pensioenfase een essentiële rol spelen in de verhoging van de arbeidsparticipatie van oudere werknemers. 

Het onderzoek tracht het huidige pakket van maatregelen in de arbeidsfase en de pensioenfase om te dopen tot één samenhangend, goedwerkend fiscaal instrument dat doeltreffend is. Doeltreffend in een verhoging c.q. bevordering van de arbeidsparticipatie van ouderen.

Onderzoek 

• Het ondernemerspensioen

Hier vindt u het interim-rapport 'Het Ondernemerspensioen' en het eindrapport ‘De toekomst van het pensioen van de ondernemer’ van de Werkgroep Ondernemerspensioen toe.

De Werkgroep heeft de brief van de Staatssecretaris van Financiën van 6 december 2013 bestudeerd en in het interim-rapport hierop gereageerd.

In het eindrapport gaat de werkgroep in op de achtergronden van het ondernemerspensioen en wordt de huidige Situatie beschreven, waarin in het bijzonder de toenmalige uitgangspunten centraal staan (hoofdstuk 2). Er volgt een analyse van de huidige problemen en er wordt verslag gedaan van interviews met adviseurs alsmede een enquête onder DGA’s, die in het kader van dit onderzoek gehouden is (hoofdstuk 3). De voorstellen die door de staatssecretaris zijn gedaan worden aan een nadere beschouwing onderworpen en vervolgens vindt een beoordeling plaats van diverse mogelijke varianten voor het ondernemerspensioen (hoofdstuk 4). Dit alles mondt uit in een voorstel en aanbevelingen van de Werkgroep Ondernemerspensioen (hoofdstuk 5). De Werkgroep is voornemens in het uiteindelijke rapport concrete uitgewerkte aanbevelingen te doen inzake de toekomstige invulling van het ondernemerspensioen.

De Werkgroep heeft in dit rapport de vraagstelling gehanteerd op welke wijze het kader van het ondernemerspensioen ingericht moet worden, waarbij voldaan wordt aan het fiscale en juridische raamwerk van pensioen.

Samenstelling van de werkgroep:
Mr. dr. G.M.C.M. Staats (voorzitter) - Tilburg University, BDO Belastingadviseurs 
Mr. H. van Bijnen - Tilburg University, Achmea 
Dr. A.H.H. Bollen-Vandenboorn - Maastricht University 
Dr. B. Dieleman - Loyens & Loeff, Tilburg University 
Prof. dr. G.J.B. Dietvorst - Tilburg University 
P.P.M. Lavrijssen FB FFP -  Aegon Adfis 
Mr. P.F.H. Weishaupt - Weishaupt Pensioenconsultancy †
 

• Arbeidsvormneutraal pensioenkader

In juli 2013 heeft de werkgroep Arbeidsvormneutraal pensioenkader (ANP) haar rapport ‘Arbeidsvormneutraal pensioenkader: een logische vervolgstap’ afgerond. In dit rapport is de gedachtenlijn van de werkgroep ANP rond het thema Arbeidsvormneutraal fiscaal pensioenkader opgenomen.

Het gaat er de werkgroep ANP primair om dat het fiscale kader voor toekomstvoorzieningen in de tweede en derde pijler gelijk wordt. De werkgroep ANP vindt dat daar voldoende argumenten voor zijn. Daarbij kan een onderscheid gemaakt worden in:

1. de wijze waarop de maximale fiscale ondersteuning, de aftrekruimte, wordt berekend;
2. de voorwaarden waaraan de voorziening in de opbouwfase moet voldoen (o.a. pensioenvormen en toegelaten aanbieders) en
3. de voorwaarden, zoals duur van de uitkeringen, waaraan in de uitkeringsfase voldaan moet worden.

Een fiscaal kader voor toekomstvoorzieningen waarin de tweede en de derde pijler gelijk worden, betekent dat iedereen evenveel fiscale ruimte of zo men wil evenveel ondersteuning krijgt om een oudedagsvoorziening op te bouwen, ongeacht het juridische kader waarin men aan het arbeidsproces deelneemt. Als het aan de werkgroep ANP ligt wordt hierbij optimaal gebruik gemaakt van de technologische mogelijkheden. 

Samenstelling van de werkgroep:
Dr. A.H.H. Bollen-Vandenboorn 
Prof. dr. G.J.B. Dietvorst (voorzitter) 
Mr. J.J.E.M. Goetstouwers 
Mr. B.G.J. Schuurman 
Mr. drs. M.R. Visser
M.C.C. van Westing MA

Bijdragen

De toekomst van het pensioen van de ondernemer - eindrapport
Het Ondernemerspensioen – interimrapport
Verslag Pensioenseminar 2014 
Rapport Arbeidsvormneutraal pensioenkader: een logische vervolgstap
Samenvatting Arbeidsvormneutraal pensioenkader- een logische vervolgstap

Presentaties

5e Pensioenseminar Maastricht Kortwerkenrisico: in de wereld van Flexicurity, Gezondheid en Pensioen
Vitaliteit op oude leeftijd
Kortwerkenrisico’ en flexicurity: wat betekent dit voor het pensioen?
Arbeidsrechtelijke omstandigheden die de inkomenspositie van de oudere werknemer beïnvloeden. 
Wat betekent kortwerkenrisico in toekomst voor het pensioen
Fiscale maatregelen “kortwerkenrisico”
ISoP 2014 – University of Osnabrück: The renewed ‘Portability’ Directive from a Dutch perspective
Pensioenseminar 2014: Naar een - fiscaal - modern pensioen 
Fiscaal Symposium 1 nov 2013 Verdrag NL-Duitsland
PAO Maastricht Pensioen(deling) civiele en loonbelastingaspecten mei 2013
Pensioenseminar 2013: Risico’s van de deelnemer: wel een handje helpen
Pensioenseminar 2012: Fiscaal kader rondom verhoging van pensioenleeftijd

Media

Meer doen om gaten in pensioenopbouw te voorkomen
ANALYSE Geeft progressieve box 3 een extra impuls aan het netto pensioen?
OPINIE ‘Inkomensafhankelijke opbouwpercentages zijn rechtvaardiger’
OPINIE Draai aftopping tonplussers terug vanwege grensarbeiders

Dr. Anouk Bollen-Vandenboorn (Maastricht University - FdR)
Dr. Lisa Brüggen (Maastricht University – SBE)
Elianne Janssen MSc, LL.M (Maastricht University - FdR / PwC)
Suzanne Jongste LL.M (Maastricht University - FdR)
Dr. Ruud Kleynen AAG (Kleynen Consultants & Kleynen Derivates)
Dr. Thomas Post (Maastricht University – SBE)
Dr. Marjon Weerepas (Maastricht University - FdR)

Raad van Advies Pensioenseminar:
Dr. Anouk Bollen-Vandenboorn, voorzitter (Maastricht University)
Prof. Dr. Roland Brandsma (PwC / Universiteit van Amsterdam / Nyenrode Business University/ Radboud Universiteit Nijmegen)
Drs. Ir. Lilian van Duijhoven AAG (PwC)
Dr. Ruud Kleynen AAG (Kleynen Consultants & Kleynen Derivates)
Ir. Gerard Rutten (DSM Pension Services/ Pensioenfederatie)

Aan de Universiteit Maastricht wordt het jaarlijks terugkerend Pensioenseminar georganiseerd waarbij een brug gemaakt wordt tussen wetenschap en praktijk. 
Vanuit de universiteit wordt onderzoek gedaan naar en onderwijs gegeven in het pensioenvak. De wetenschap kan echter niet tot volle wasdom komen zonder oog te hebben voor wat er speelt in de pensioenpraktijk. 

Andersom moet de pensioenpraktijk ook gevoed worden waardoor het kan inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Essentieel daarbij is de bewustwording van de vele deelterreinen waaruit het pensioenvak bestaat.

Doelstelling van het pensioenseminar is het bieden van een hoog kwalitatief programma met een opiniërend karakter en oog voor ontwikkelingen en nieuwe trends in de pensioenwereld. 

Dit wordt gedaan door het bij elkaar brengen van deelnemers van diverse disciplines en aan de hand van thematiek de ontwikkelingen mee te geven die spelen op hun eigen gebied en bewustwording te creëren wat die ontwikkelingen betekenen voor de neventerreinen. De pensioenproblematiek wordt vanuit de Nederlandse invalshoek benaderd zonder daarbij invloeden en inzichten uit Europa maar ook het buitenland uit het oog te verliezen. Door het gevarieerde programma van het seminar en de gemengde samenstelling van de deelnemers resulteert dit in een interactief samenzijn. 

De Universiteit Maastricht probeert met deze opzet te komen tot een interdisciplinaire samenwerking en daarmee ook een bijdrage te leveren aan de maatschappelijke ontwikkeling op het pensioenterrein.

Het pensioenseminar kent geen commerciële doeleinden. 

Edities

1e Pensioenseminar: ‘Pensioen: Haalt u het nog, en zo ja, krijgt u nog wat? ’Het pensioenakkoord: de gevolgen, de risico’s en de kansen (30 januari 2012)
2e Pensioenseminar: 'X5 of lijn 5: alle risico's nog onder controle?' Risicobewustzijn, risicobeheersing & verantwoordelijkheid (28 januari 2013 )
3e Pensioenseminar: De Pensioenschijf van vijf: er is MEER dan pensioen (27 januari 2014)
4e Pensioenseminar: Veranderingen op de arbeidsmarkt en pensioen: een wereld van verschil? (26 januari 2015)
5e Pensioenseminar: Kortwerkenrisico: in de wereld van Flexicurity, Gezondheid en Pensioen (25 januari 2016)

Dr. Anouk H.H. Bollen-Vandenboorn