MCICM Onderzoekslijnen
Het MCICM functioneert als een kenniscentrum voor interdisciplinair onderzoek en als laboratorium voor experimenten en praktische input voor de sector. Het centrum zal experimenten ontwerpen in bestaande muziekpraktijken die zullen leiden tot sociale innovatie en nieuwe bedrijfsmodellen. Het centrum zoekt samenwerking met (Eu)regionale en internationale orkesten, onderzoekspartners en culturele instellingen. Het wil bovendien een schakel zijn tussen relevante onderzoeksnetwerken binnen de Universiteit Maastricht en Zuyd Hogeschool, met name het Conservatorium Maastricht en het Lectoraat Autonomie en Openbaarheid in de Kunsten.
Interdisciplinair onderzoek op het snijvlak van kunst, kennis en maatschappij
MCICM zal interdisciplinair onderzoek doen naar thema's als culturele participatie, de invloed van digitale technologieën op de klassieke muziekpraktijk en behoud en vernieuwing van de symfonische canon. Zo hoopt het centrum bij te dragen aan twee onderzoeksprogramma's binnen de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van de UM die zich richten op de rol van wetenschap en technologie in sociale innovaties en op de betekenis van kunst, literatuur en media in culturele reproductieprocessen. Daarnaast zal het nieuwe centrum ook bijdragen aan onderzoek naar kunst en erfgoed uitgevoerd binnen het interfacultaire Maastricht Centre for Arts and Culture, Conservation and Heritage (MACCH).
Philharmonie zuidnederland als een laboratorium
philharmonie zuidnederland fungeert als een symfonisch laboratorium voor het MCICM. Het orkest heeft een innovatiewerkgroep bestaande uit musici en stafleden die het MCICM ondersteunt. Het orkest zal ook de projecten produceren en uitvoeren die voortvloeien uit de MCICM-samenwerking. Het doel hiervan is volgens orkestdirecteur Stefan Rosu om 'open innovatie mogelijk te maken en nieuwe bedrijfsmodellen voor het orkest te ontwikkelen in samenwerking met onderzoekers.'
Onderzoeksateliers voor kunsteducatie
De praktische experimenten in dit symfonisch laboratorium worden uitgevoerd door onderzoekers, docenten, studenten, musici en burgers. Bachelor- en masterstudenten, met name die van de afdeling klassieke muziek van het Conservatorium Maastricht, zullen deelnemen aan innovatieve experimenten die zich richten op verschillende vormen van publieksparticipatie en concertbeleving. Het Lectoraat Autonomie en Openbaarheid van de Kunsten (AOK) organiseert zogenoemde ‘onderzoeksateliers’. Met de hulp van het MCICM versterkt het lectoraat zo de samenhang tussen praktisch onderzoek en onderwijs, gericht op twee kernthema's van het Kenniscentrum AOK: de relatie tussen kunst en maatschappij en de ontwikkeling van de praktijk van artistiek onderzoek.
Regionale relevantie
MCICM wil bijdragen aan de toekomst van Zuid-Nederland. De (Eu)regio wil studenten, creatieve ondernemers en kenniswerkers aantrekken. Het MCICM zal hierin een faciliterende rol spelen door onderzoekers, musici en makers de kans te geven om hun vaardigheden te ontwikkelen en nieuwe vormen van ondernemerschap uit te proberen. In de komende tien jaar wil het MCICM uit te groeien tot een kenniscentrum voor innovatieve symfonische praktijken op Europees niveau.
Internationale database voor innovatieve initiatieven
De MCICM verzamelt en verspreidt kennis en informatie over innovatieve klassieke muziekpraktijken. Het doet dit door een inventaris op te maken van relevant academisch onderzoek en praktische experimenten met nieuwe concertvormen. Deze inventaris heeft zal resulteren in een online database voor innovatieve initiatieven en een internationaal netwerk van partnerinstituten.
Onderzoekslijn 1:
Orkestreren van maatschappelijke relevantie
Klassieke muziek heeft als kunstvorm altijd gereflecteerd op en gecommuniceerd met de maatschappelijke context waarin ze zich ontwikkelde. Wat betekent dit voor de klassieke muziek van de 21e eeuw? Welke invloed heeft de nadruk op ervaringen in wat wel de ’belevingssamenleving’ wordt genoemd op de praktijk van klassieke muziek? En hoe kunnen instellingen en opleidingen voor klassieke muziek zich middels praktische experimenten verbinden met sociale innovatie en regionale ontwikkeling?
Het MCICM is van plan deze vragen niet in een vacuüm te bestuderen, maar door zich in de Euregio te positioneren. Deze regio wordt gekenmerkt door een spanning tussen de ambitie om een internationaal georiënteerde kennisregio te zijn en de wens van velen om de culturele identiteit van steden en regio's opnieuw te ontdekken en te koesteren. Deze spanning biedt mogelijkheden om te experimenteren met ontmoetingen tussen muzikale werelden, tussen mensen met verschillende achtergronden en met de rol die het symfonieorkest hierin zou kunnen spelen. Om deze experimenten te organiseren, baseert het MCICM zich niet alleen op academisch onderzoek in de sociale en geesteswetenschappen, maar ook op ontwerponderzoek en artistiek onderzoek. Deze aanpak resoneert met wat 'embedded humanities' wordt genoemd, onderzoek naar geesteswetenschappen dat mede evolueert met praktische problemen.
Onderzoeksprojekten
Onderzoekslijn 2:
Modernisering van culturele participatie
Klassieke muziek heeft zich altijd vernieuwd, maar de enscenering van deze kunstvorm in concertzalen voor aandachtige luisteraars bleef min of meer ongewijzigd sinds de negentiende eeuw. Meer dan in andere kunstvormen, lijkt de luisteraar naar klassieke muziek passief. Deze luisterpraktijk wordt vaak aangemerkt als een reden voor de afnemende belangstelling voor klassieke muziekconcerten. Hoe kunnen we de manieren waarop het publiek deelneemt aan klassieke muziek onderzoeken en innoveren? Recente onderzoeken en experimenten in publieksontwikkeling en -participatie richten zich bijvoorbeeld op digitale technologieën om de kwaliteit van de concertervaring te vergroten. Recent onderzoek naar culturele participatie suggereert dat nieuwe technologische bemiddelingen van klassieke muziekconcerten niet automatisch leiden tot de ontwikkeling van de culturele competenties die het publiek in staat stellen om betekenis te geven aan klassieke muziek en deze muziek te relateren aan hun eigen situatie. Deze onderzoekslijn sluit aan bij onderzoek binnen het wetenschaps- en techniekonderzoek (STS) dat zich richt op praktijken van 'participatie'. Binnen deze onderzoekslijn zal daarnaast gewerkt worden aan een database met initiatieven van orkesten en muziekinstellingen die hun muziek op een innovatieve manier presenteren.
Onderzoeksprojekten
Onderzoekslijn 3:
Behouden en bewerken van klinkend erfgoed
Symfonieorkesten zijn instellingen van culturele reproductie. Ze dragen zorg voor ons klinkende verleden. Maar de betekenis en het belang van dit erfgoed staan niet langer buiten kijf staan. Wie klassieke muziek op nieuwe manieren relevant wil maken in 21e eeuwse samenlevingen moet zich afvragen hoe de canon ‘gebruikt’ kan worden op nieuwe manieren, dat wil zeggen gerelateerd aan nieuwe contexten. Deze onderzoekslijn sluit aan bij onderzoek naar behoud van erfgoed en het creëren van nieuwe strategieën voor toegang tot erfgoed. Innovatieve culturele dynamiek evolueert vaak rond nieuwe presentaties en ‘re-enactments’ het verleden. Hoe kan de innovatie van symfonische klassieke muziek verbonden zijn met de herontdekking van muzikale culturen uit het verleden? Centraal in deze onderzoekslijn staat de notie van bewerking als een kernstrategie in culturele reproductie.
Onderzoeksprojekten
-
Onderzoekslijn 1:
Orkestreren van maatschappelijke relevantie
-
Onderzoekslijn 2:
Modernisering van culturele participatie
-
Onderzoekslijn 3:
Behouden en bewerken van klinkend erfgoed