Sophie Jooren - Naleving van lokaal tabaksbeleid
Zelfs mensen die jarenlang hebben gerookt, weten wel beter dan om een sigaret op te steken in de trein, het vliegtuig of een restaurant. Nationale campagnes en strikte wetgeving hebben het gedrag van mensen zó veranderd dat rokers en niet-rokers tegenwoordig zonder problemen dezelfde binnenruimtes delen. Hetzelfde geldt voor universiteiten, waar binnen roken uiteraard tot het verleden behoort. Maar buiten, zelfs op universiteitsterreinen, ligt dat anders: daar blijkt naleving van rookvrije regels minder vanzelfsprekend.
Of een specifieke interventie om een rookvrije buitenomgeving te creëren effectief is, is al vaak onderzocht. Maar om de naleving te verbeteren, moeten beleidsmakers begrijpen hoe rokers op die interventies reageren en welke factoren hun gedrag beïnvloeden. Sophie Jooren, promovenda bij het Care and Public Health Research Institute (CAPHRI), gebruikte haar achtergrond in de antropologie en haar nieuwsgierigheid naar menselijk gedrag om die reacties te onderzoeken. Ze publiceerde daarover een realist review met de titel ‘Effectieve elementen van lokaal tabaksbeleid in Nederland’.
Drievoudige dreiging
Sophie’s onderzoek werd gefinancierd door ZonMw (ZorgOnderzoek Nederland, Medische Wetenschappen). ZonMw riep onderzoekers op om drie grote bedreigingen voor de volksgezondheid aan te pakken: alcohol, obesitas en roken. Voor het thema roken werd een samenwerking opgezet tussen Universiteit Maastricht en het Trimbos-instituut om te onderzoeken welke elementen van lokaal tabaksbeleid echt effectief zijn. Eén van die studies was een realist review. “Sophie, we kozen voor een realist review over rookinterventies in buitenomgevingen om de onderliggende mechanismen van (niet-)naleving te achterhalen. We doken in de literatuur van de afgelopen 25 jaar en richtten onze bevindingen specifiek op Nederland.” De resultaten van Sophie’s onderzoek worden gebundeld in een magazine dat gemeentes en GGD’en kunnen gebruiken om hun eigen rookvrije interventies te verbeteren. “Voor nu hebben we alvast een blog geschreven met onze bevindingen, die voor iedereen toegankelijk is.”
We hebben in Nederland het geluk dat er een landelijke en herkenbare campagne is, De Rookvrije Generatie.
Geen argument tegen gezonde kinderen
De focus toespitsen op Nederland was nodig om tot bruikbare beleidsaanbevelingen te komen, aangezien elk land zijn eigen maatregelen en bijbehorende reacties kent. “We hebben in Nederland het geluk dat er een landelijke en herkenbare campagne is, De Rookvrije Generatie, die benadrukt hoe belangrijk het is dat kinderen opgroeien in rookvrije buitenomgevingen - een boodschap die een krachtig argument vormt.”
We hebben je naleving nodig
Welke interventies er ook worden ingezet, Sophie onderzocht de contexten die ervoor zorgen dat rokers zich wel of juist niet aan de regels houden. Sophie: “Ons onderzoek volgde een Context – Mechanisme (reactie van rokers) – Naleving-benadering. Uiteindelijk konden we samenvatten wat rokers ertoe brengt om zich wél of niet aan zulke beleidsmaatregelen te houden.”
Duidelijke communicatie, toegankelijke stoppen-met-rokenondersteuning en acceptatie van beleid bleken de belangrijkste factoren voor naleving in een buitenomgeving. “In het blogartikel worden deze factoren verder toegelicht, met praktische tips zoals het verwijderen van asbakken in rookvrije zones, het regelmatig herhalen van de regels en het bieden van voldoende hulp aan mensen die willen stoppen met roken.”
Natuurlijk zijn er ook mechanismen die juist weerstand oproepen bij rokers. “Verslaving, stigma, het idee dat het beleid overdreven is en een laag vertrouwen in de effectiviteit of handhaving ervan kunnen bijdragen aan het niet naleven van de regels.”
Vertaling naar Randwyck
Sophie werd benaderd omdat de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences en de Faculty of Psychology and Neuroscience en the Faculty of Science and Engineering (samen de Randwyck campus) de communicatie rond de rookvrije campussen vernieuwen. Veel studenten en medewerkers weten niet dat het volledige gebied rondom de campusgebouwen rookvrij is. Het onderzoek van Sophie bood de wetenschappelijke basis om de eigen interventies van UM verder te ontwikkelen. “Tijdens ons onderzoek kwamen we universiteiten tegen waar peer-to-peercontact effectief bleek, evenals docenten die hun voorbeeldfunctie erkennen als het gaat om roken op de campus.” De resultaten van Sophie’s onderzoek worden meegenomen in de vervolgacties van het rookvrij-beleid op onze eigen campus.
Heb je vragen over het rookbeleid op de campussen in Randwyck? Neem dan contact op met communicatie-fhml@maastrichtuniversity.nl
Tekst: Ruben Beeckman
Lees ook
-
Meer dan een studentenbaan: vijf alumni over hun unieke rol in baanbrekend vaatonderzoek
Hoe is het om als student deel te nemen aan baanbrekend vaatonderzoek, in de operatiekamer te staan en direct verantwoordelijk te zijn voor het verwerken van patiëntmateriaal? Vijf alumni van het Maastrichtse MAPEX-studententeam delen wat zij hebben geleerd, welke uitdagingen zij zijn tegengekomen...
-
Zoetstoffen helpen gewichtsverlies te handhaven na afvallen
Mensen met overgewicht die succesvol willen afvallen, kunnen hun gezonde dieet beter aanvullen met zoetstoffen dan met voedingsmiddelen waarin suikerproducten zijn verwerkt. Uit een internationale studie, waar de Universiteit Maastricht (UM) aan deelnam, blijkt dat mensen die hun dieet met...
-
Esther Heuts - opleidingsdirecteur Geneeskunde
Als clinicus, onderwijskundige en moeder van drie tieners kent Esther Heuts als geen ander de voortdurend veranderende wereld van studenten en artsen. Die kennis zal Esther vanaf dit academisch jaar benutten in haar nieuwe functie als opleidingsdirecteur Geneeskunde.
