Moleculen wegen en problemen oplossen
Een probleem voorgeschoteld krijgen en dat proberen op te lossen: dat is wat Michiel Vandenbosch zo aantrekt in de wetenschap. Als manager van de Imaging Mass Spectrometry (IMS) CORE Facility binnen M4i houdt hij zich bezig met massaspectrometrie. Hierbij zoek je op basis van het gewicht van moleculen uit wat er precies in een stof zit. Eén van deze technieken bij de Facility is door Nature uitgeroepen tot Method of the Year 2024. Michiel: “Ik zou het mooi vinden als iets wat wij hier doen uiteindelijk de basis is voor een oplossing in het ziekenhuis.”
Michiel komt uit Sint-Truiden in België. Tijdens zijn PhD in forensische toxicologie gebruikte hij veel massaspectrometrie. “Daarna zat ik een halfjaar in Wenen, waar ik mensen van Universiteit Maastricht leerde kennen”, vertelt Michiel. “Vervolgens ging ik naar M4i voor een postdoc, waarna ik manager van de IMS CORE Facility werd. M4i is de grootste imaging mass spectrometry-faciliteit van Europa en de tweede grootste van de wereld. De allergrootste ligt in Amerika, maar in Europa zijn wij wel de leider in het veld. Het woord ‘CORE’ staat voor ‘Collaboration, Open Research and Education’. Het idee is dat we onze kennis en technieken openstellen voor anderen, zowel binnen Universiteit Maastricht als daarbuiten. De helft van mijn tijd ben ik met de Facility bezig, de andere helft doe ik onderzoek.”
Gewicht van moleculen
Wat is massaspectrometrie? “Alles wat we om ons heen zien, bestaat uit moleculen”, vertelt Michiel. “Zo’n molecuul heeft een bepaald gewicht, dat wij meten. Als wij een monster van een bepaalde stof of weefsel krijgen, kunnen we massaspectrometrie gebruiken om op basis van het gewicht erachter te komen welke moleculen daarin zitten. Wij gaan nog een stapje verder en maken ook de spatiële distributie zichtbaar. Dit betekent dat wij kunnen laten zien op welke plaats een molecuul zich bevindt en of er veel of weinig van dat molecuul aanwezig is. Zo kunnen we bijvoorbeeld verschillende ziektebeelden met elkaar vergelijken.”
Populair
Michiel leidt zelf een kleine onderzoeksgroep. “Wij werken veel samen met farmaceutische bedrijven”, zegt hij. “Vaak willen zij van een bepaald geneesmiddel weten waar het precies naartoe gaat en wat het daar doet. Wij kunnen dat zichtbaar maken en ook kijken naar de eiwitten, vetten en andere stoffen, zoals glucose. Zo maken we een totaalplaatje van wat er allemaal gebeurt. We noemen dat ‘multiomics’, dat is momenteel heel populair. Farmaceutische bedrijven willen dat hun geneesmiddel doet wat het moet doen en dat er geen toxische effecten zijn. Dat kunnen we allemaal in kaart brengen met één techniek.”
We kunnen precies zien waar het mis gaat bij een ziekte en dan een gerichte therapie ontwikkelen.
Mentor
M4i speelde twee jaar geleden een grote rol in de oprichting van de master Imaging and Engineering. “Wij zijn betrokken bij de ontwikkeling van het onderwijs en begeleiden ook practica en onderwijsgroepen”, vertelt Michiel. “Daarnaast zijn we betrokken bij veel andere vakken binnen FHML. Ik ben zelf vooral mentor, maar ik begeleid ook thesisstudenten en PhD-kandidaten. Onderwijs geven vind ik leuk. Het is ook een groot deel van mijn werk binnen CORE Facility: mensen uitleggen wat we doen en vooral hoe zij dit zelf kunnen gebruiken.”
Method of the Year
In 2021 riep Nature ‘spatial transcriptomics’ uit tot Method of the Year. “Een cel stuurt een boodschap uit naar zijn fabriekjes om te vertellen wat ze moeten maken”, legt Michiel uit. “Wij maken die boodschap zichtbaar, zodat we weten welke eiwitten gemaakt worden. Nu zijn we ook bezig met ‘spatial proteomics’: kijken naar de verdeling van die eiwitten. We kunnen precies zien waar het mis gaat bij een ziekte en dan een gerichte therapie ontwikkelen. Hier zijn we al tien jaar mee bezig. ‘Spatial proteomics’ werd Method of the Year 2024 bij Nature. Dat geeft ons wel erkenning. We doen nu nog vooral onderzoek, maar ik hoop dat we wel impact kunnen maken. Ik zou het mooi vinden als iets wat wij hier doen uiteindelijk de basis is voor een oplossing in het ziekenhuis.”
Duwtje
Wat Michiel het meest aanspreekt binnen zijn werkveld, is de uitdaging. “Dat is ook een beetje wat wetenschap inhoudt: je krijgt problemen voorgeschoteld en je moet die proberen op te lossen”, zegt hij. “Aan het begin van je carrière doe je dat vooral zelf. Nu help ik anderen daarmee. Ik vind het wel fijn als mensen naar mij toe komen en mijn tip het duwtje was dat ze nodig hadden om hun probleem uiteindelijk op te lossen. In mijn vrije tijd doe ik dat ook: ik ben namelijk tenniscoach. Ook dan ben ik bezig met problemen oplossen, bijvoorbeeld als iemands techniek beter kan. Ik vind het leuk om te zien als ik het uitleg en die persoon het uiteindelijk doorheeft.”
Tekst en beeld: Joëlle van Wissen
Lees ook
-
Vroege en betrouwbare diagnose van astma bij jonge kinderen
Wat kan uitgeademde lucht ons vertellen over astma bij kinderen? Edward Dompeling legt zijn onderzoek uit in deze video.
-
Mariëlle Heuts: adjunct-directeur Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Mariëlle Heuts is sinds 1 mei 2025 werkzaam als adjunct-directeur van de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences. Zij ziet haar eerdere werkervaring in diverse aansturende en adviserende rollen bij APG, Loyalis en Vodafone samenkomen in haar nieuwe positie aan onze faculteit.
-
Maastricht UMC+ lanceert Climate HEALTH: instituut voor gezondheidsgevolgen van klimaatverandering
Dit instituut wil de gezondheidsgevolgen van klimaatverandering begrijpen, beperken en voorkomen.