In het Regeerakkoord hebben de CDU, CSU en SPD in het kader van het zogenoemde Wohnraumoffensive ingestemd met een subsidie die tot doel heeft het eigen woningbezit van jonge gezinnen te stimuleren. Het Baukindergeld (‘Bouwkindergeld’) betreft een kindafhankelijke subsidie die gedurende tien jaar kan worden verkregen voor de aankoop van een bestaande of nieuw te bouwen eigen woning in Duitsland. De subsidie betreft € 1.200 per kind per jaar (tot 25 jaar). Als voorwaarde voor het voordeel geldt dat het jaarlijks belastbaar gezinsinkomen niet hoger is dan € 75.000, te verhogen met € 15.000 per kind. De subsidie kan sinds september 2018 aangevraagd worden en is met terugwerkende kracht geldig vanaf 1 januari 2018. Als onderdeel van de ITEM Grenseffectenrapportage 2018, onderzocht Expertisecentrum ITEM of het Baukindergeld neerkomt op een beperking van het vrij verkeer en van de vrijheid van vestiging van personen.

Woonplaatsvereiste van het voordeel niet EU-proof
De voorgestelde regeling, zoals deze heden voorligt, heeft tot gevolg dat grensarbeiders niet voldoen aan de voorwaarden om in aanmerking te komen voor het Baukindergeld aangezien die voorgestelde regeling vereist dat de betrokkene zijn/haar woonplaats in Duitsland heeft. Het afhankelijk stellen van het Baukindergeld van een voorwaarde dat de woning op het Duits grondgebied moet zijn gelegen, is strijdig met het EU-recht. De subsidie heeft een ontmoedigende werking voor de in Duitsland werkende grensarbeiders. Hieruit volgt dat het Baukindergeld het vrije verkeer van werknemers en de vrijheid van vestiging schendt. Personen die in Duitsland onbeperkt belastingplichtig zijn, maar buiten Duitsland wonen, verdienen in de meeste gevallen nagenoeg hun gehele (gezins)inkomen in Duitsland (90%) en moeten dus wat persoonlijke en familiale voordelen betreft hetzelfde worden behandeld als inwoners van Duitsland.

Lessen uit eerdere Europese veroordeling van voormalige Duitse ‘Eigenheimzulage’
Het Baukindergeld is de opvolger van de voormalige Eigenheimzulage in Duitsland. Aanspraak op toekenning van de Duitse onbelaste subsidieregeling ter bevordering van het eigen woningbezit bestond in Duitsland voor onbeperkt belastingplichtigen die in Duitsland een woning verworven. Duitsland weigerde de Eigenheimzulage echter uit te betalen aan in Duitsland werkende grensarbeiders. Om deze rede is de Eigenheimzulage is in 2005 afgeschaft. Na een infractieprocedure door de Europese Commissie veroordeelde het Hof van Justitie de Duitse overheid alsnog in 2008. Grensarbeiders, die de Eigenheimzulage hadden aangevraagd ontvingen die Eigenheimzulage alsnog met terugwerkende kracht.

Het voorgaande maakt duidelijk dat het Baukindergeld niet beperkt mag worden tot woningbezitters in Duitsland. Grensarbeiders die buiten Duitsland wonen en in Duitsland werken, hebben ook recht op de subsidie.

Grenseffectentoets
Expertisecentrum ITEM geeft als advies dat er alsnog een coherente analyse wordt opgenomen van de gevolgen van de nieuwe wetgeving voor grensarbeiders, tijdens de parlementaire behandeling van nieuwe wetgeving.

Het volledige dossier kunt u vinden in de ITEM Grenseffectenrapportage 2018.