Elektronische gegevensuitwisseling: uitkomst voor grensoverschrijdende mobiliteit?

door: in Rechtsgeleerdheid
pixabay binary-1695476_640 digital data exchange

Naar elektronische gegevensuitwisseling binnen de EU: het wegnemen van administratieve belemmeringen

De steeds verder ontwikkelde elektronische gegevensuitwisseling binnen de Europese  Unie kan administratieve belemmeringen voor de uitoefening van de Europese  verkeersvrijheden en de grensmobiliteit wegnemen, zoals de in deze blog beschreven levensbewijzen of de A1-verklaring. Deze ontwikkeling is - met name vanuit  grensoverschrijdend perspectief - toe te juichen. 

Volgens de Europese verordening betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels zijn de lidstaten verplicht steeds meer gebruik te maken van nieuwe technologieën voor de uitwisseling van socialezekerheidsgegevens. Beide verordeningen zijn gestoeld op het beginsel van goede administratie door een verbeterde samenwerking tussen de (sociale zekerheid-)organen van de Europese lidstaten. Deze verbeterde samenwerking omvat de informatie die wordt verstrekt aan burgers, het oplossen van problemen, het bestrijden van fraude, het vermijden van fouten en een snelle (grensoverschrijdende) uitkering van voordelen. Voor de toepassing van deze verordeningen wordt de gegevensuitwisseling gebaseerd op de beginselen van onder andere efficiëntie, snelle verstrekking en toegankelijkheid, inclusief e-toegankelijkheid, met name voor ouderen. Deze gegevensuitwisseling tussen de organen of verbindingsorganen geschiedt langs elektronische weg, met name ten behoeve van de vaststelling van de rechten en plichten van (buitenlandse) gerechtigden. 

Momenteel bestaat nog geen EU-breed gegevensuitwisselingsysteem en wordt sociale zekerheidsinformatie tussen de organen in de EU vooralsnog op papier uitgewisseld. Eén van de ontwikkelingen die voortvloeit uit de voorgenoemde doelstellingen en principes van de Europese verordeningen is de Electronic Exchange of Social Security Information (EESSI). Onder het EESSI-systeem verloopt alle communicatie tussen de nationale organen inzake de grensoverschrijdende sociale zekerheid via ‘gestructureerde elektronische documenten’ zodat de uitwisseling makkelijk en efficiënter verloopt. Vanaf 1 mei 2010 tot het moment waarop EESSI in werking treedt (naar verwachting medio 2019) geldt een overgangsperiode waarin nog papieren versies van deze elektronische formulieren mogen worden uitgewisseld. De voornoemde documenten worden door EESSI doorgezonden naar het sociale zekerheidsorgaan in de andere EU-lidstaat, waarbij deze organen de relevante organen in de andere EU-lidstaat kunnen opzoeken in de database. Vooralsnog wordt de uitwisseling van (papieren) documenten, zoals een A1-verklaring, gekatalyseerd door rechtspraak van het Europese Hof van Justitie. 

Vanuit grensoverschrijdend perspectief is een nauwere en efficiëntere samenwerking tussen de sociale zekerheidsorganen in de EU van essentieel belang, zodat onder andere buitenlandse uitkeringsgerechtigden zo spoedig mogelijk en onder de meest gunstige voorwaarden hun rechten kunnen uitoefenen. Ten einde dit te bereiken is, ten behoeve van een snelle en betrouwbare uitwisseling van gegevens tussen de organen van de lidstaten, het gebruik van elektronische communicatie de aangewezen weg. Idealiter zouden de elektronische gegevens van de instanties van de lidstaten in realtime kunnen worden bijgewerkt, hetgeen de uitwisseling tussen de organen van de lidstaten zou vergemakkelijken.

Voor buitenlandse uitkeringsgerechtigden leidt het EESSI-systeem tot een vlotter beheer van (uitkerings-)aanvragen en een snellere berekening en uitbetaling van uitkeringen doordat relevante gegevens tussen de sociale zekerheidorganen in de verschillende EU-lidstaten automatisch en elektronisch worden uitgewisseld. Aan de andere kant leidt EESSI voor de sociale zekerheidsorganen tot gestandaardiseerde informatiestromen, betere meertalige communicatie en een geoptimaliseerde gegevensverificatie en –verzameling. De administratieve lasten worden dus voor zowel de buitenlandse uitkeringsgerechtigden als de sociale zekerheidsorganen verminderd. De in te dienen (papieren) formulieren worden overbodig en een administratieve belemmering voor het uitoefenen van de Europese verkeersvrijheden wordt hiermee weggenomen.

Sander Kramer is sinds juni 2016 verbonden als PhD-researcher aan het Institute for Transnational and Euregional cross border cooperation and Mobility / ITEM. Voor meer informatie over zijn onderzoek met betrekking tot Grensoverschrijdende pensioencommunicatie, zie:

Nieuwsbericht: Onderzoek inzake het grensoverschrijdende pensioenregister tussen Nederland, België en Duitsland van start (05-06-2016)
Promotieonderzoek: Naar een grensoverschrijdend pensioenregister tussen Nederland en Duitsland