Portretrecht

Portretrecht is een onderdeel van het auteursrecht. Deze rechten worden in Nederland geregeld in de Auteurswet.

Het portretrecht is het recht van een persoon om zich te verzetten tegen publicatie van zijn of haar portret. Dit begrip ‘portret’ moet ruim opgevat worden. Het omvat o.a.:

• fotografie
• film en video
• tekeningen, cartoons, karikaturen
• schilderijen enz.

Onder portret wordt in de wet verstaan: iedere zichtbare weergave waarop iemand herkenbaar wordt afgebeeld. Dat geldt dus niet alleen voor een foto waarop één iemand herkenbaar staat, ook een foto van meerdere herkenbare personen valt onder het portretrecht. Zelfs lichaamshouding, bepaalde attributen of een kenmerkende omgeving kunnen een beeld tot ‘portret’ maken, zonder dat het gezicht duidelijk herkenbaar is.

De wet maakt onderscheid tussen twee soorten portretten:

• portretten die in opdracht gemaakt zijn
• portretten die niet in opdracht gemaakt zijn

Portret in opdracht

Voor in opdracht gemaakt portretten geldt:

• Vóór publicatie is altijd toestemming van de geportretteerde nodig.
• De maker van het portret heeft het auteursrecht, maar mag het portret niet zonder toestemming van de geportretteerde publiceren.
• De geportretteerde mag een paar exemplaren van het portret gebruiken voor eigen doeleinden of voor familie/vrienden en deze beperkt publiceren, mits de naam van de fotograaf wordt vermeld. De portretten mogen niet commercieel worden gebruikt zonder toestemming van de maker.
• Derde partijen moeten toestemming van de maker én van de geportretteerde hebben, voordat zij een portret mogen publiceren.

 Download het formulier toestemmingsverklaring portretfoto

Portret niet in opdracht

Voor niet in opdracht gemaakte portretten geldt:

• Deze mogen in principe vrij gepubliceerd worden.
• De geportretteerde kan zich alleen tegen publicatie verzetten als hij of zij een ‘redelijk belang’ heeft. Je kunt daarbij denken aan een privacybelang, een financieel belang of een reputatiebelang.
• De rechter weegt bij conflicten het belang van de maker en dat van de geportretteerde tegen elkaar af.

Over het algemeen mag een fotograaf of filmmaker vrij beelden maken in de publieke ruimte en deze publiceren of aan de opdrachtgever overdragen. Wel moet de fotograaf of filmer zich altijd bewust zijn van de eventuele belangen die de geportretteerden hebben. Dit aspect is onderdeel van de professionele werkhouding van onze UM preferred supplier fotografen en filmmakers.

Fotograferen of filmen in niet-publieke ruimtes zonder dat dit bekend is bij de aanwezigen, is verboden. Voor dit soort shoots is altijd toestemming nodig van de eigenaar/beheerder van de locatie. De aanwezigen moeten vooraf op de hoogte gebracht worden van de aanwezigheid van een fotograaf of filmteam. Ook moeten zij de kans krijgen om zich aan de shoot te onttrekken als ze niet in beeld willen komen.