Echt vlees, kweekvlees en vegaburgers, wat moeten we ermee?
Linsay Ketelings is de tweede winnaar van de Dissertatie Prijs van de Faculty of Science and Engineering. Ze kreeg de prijs voor haar onderzoek naar de gezondheid, veiligheid en de consumentenbeleving rond vleesvervangers en kweekvlees. Elk van deze producten heeft zijn eigen aanhangers die soms heel resoluut de keuze van de ander afwijzen.
Linsay kreeg best wel wat aandacht voor haar onderzoek. De afgelopen jaren kwam ze meerdere keren in de krant, op TV en de radio. Recent won ze een plekje in de Food100 en is ze één van de 100 belangrijkste Nederlandse voedselveranderaars van het moment. Dit viel de jury van de Dissertatie Prijs ook op: “Linsay’s excellente werk is erkend in verschillende academische domeinen. Ook buiten de academische wereld wordt het breed gewaardeerd. Ze was actief betrokken bij vak- en lekenpublicaties waardoor haar bevindingen een breed publiek bereikten. Haar interdisciplinaire aanpak toont haar vermogen om vakgebieden te verbinden voor praktische innovaties.”
Die multidisciplinaire aanpak kenmerkt haar werk. “Voeding en gezondheid, levensmiddelenrecht en consumentengedrag zijn de drie pijlers onder mijn onderzoek”, zegt ze.
Vleesvervangers, geliefd of niet
In een van haar eerste onderzoeken keek ze naar de acceptatie van vleesvervangers. “In onze focusgroepen met consumenten ontstonden leuke discussies. Een deel gebruikt geregeld vleesvervangers. Anderen blijven er ver van, of omdat ze alleen pure minimaal bewerkte plantaardige voedingsmiddelen eten of omdat ze alleen dierlijk vlees eten. De term Frankenstein-food hoor je dan wel eens.”
Een ander product dat sommigen aan de negentiende-eeuwse Frankenstein linken, is kweekvlees. Linsay was één van de eersten die keek naar de veiligheid van dit product. “Op moleculaire schaal is het identiek aan echt vlees", zegt ze. Toch waren er aanvankelijk vragen over de veiligheid van de productie ervan. We vroegen wetenschappers, fabrikanten en juristen om de potentiële risico’s in kaart te brengen en te inventariseren hoe plausibel het is dat zo’n risicovolle situatie zich voordoet. De beschreven risico’s blijken, net als bij de verwerking van traditioneel vlees, goed te managen.” Linsay deed haar onderzoek toen kweekvlees nog in de kinderschoenen stond. Inmiddels laten de eerste landen het vlees toe op hun markt.
Verwarrende naam?
Hoewel de meeste consumenten vleesvervangers gebruiken, heerst er bij sommigen angst voor vleesvervangers en dat uit zich in verzet tegen de naamgeving van deze producten. Vaak gaat het om namen die, ondanks een creatieve schrijfwijze, aan echt vlees doen denken. Het Europees Parlement besloot onlangs dat het af wil van namen als vegaburger, vegaschnitzel of gehackt. De angst bestaat dat consumenten door de namen misleid worden en vleesvervangers verwisselen met echt vlees.
Linsay keek naar de kennis van consumenten over vleesvervangers en ontdekte dat die in Nederland best goed is. Alleen als er claims op de verpakking staan, zoals eiwitrijk, dan gaat het soms mis. Mensen overschatten daardoor het eiwitgehalte van vleesvervangers. Maar dat hoeft geen probleem te zijn, omdat de gemiddelde Nederlander meer dan genoeg eiwitten eet.
Meer impact
Ondanks alle aandacht die Linsay kreeg, had ze liefst nog meer impact gemaakt. “Velen hoorden via de media over mijn onderzoek. Ik hoop dat dit mensen aan het denken zette en ze hielp om hun vleesrijke eetpatroon te doorbreken, zodat een duurzamer voedselsysteem weer een stapje dichterbij komt. Ik vrees echter dat mijn resultaten niet op de plek kwamen waar ze meer impact maken, zoals op het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur of bij andere beleidsmakers. Als je vier jaar lang je hart en ziel in onderzoek stopt, dan hoop je dat je resultaten een grote impact hebben.”
Over Linsay Ketelings
Linsay groeide op in Noord-Limburg. Ze studeerde biomedische wetenschappen in Maastricht en daarna Health Food Innovation Management in Venlo.
Behalve voor haar eigen onderzoek zet ze haar kennis over wetenschappelijke methodologie belangeloos in voor anderen. Zo was ze betrokken bij onderzoeken naar de evacuatie van het VieCuri Ziekenhuis in 2021 en naar de veiligheid van de ziekenhuisomgeving tijdens een grote cyberaanval.
Ook na haar promotie blijft ze voor de Faculty of Science and Engineering in Venlo werken. Vanaf januari is ze de nieuwe coördinator van het vaksteunpunt biologie voor de provincies Noord-Brabant en Limburg. Ze werkt aan de aansluiting van middelbaar naar hoger onderwijs en probeert zo meer leerlingen te interesseren voor een aan biologie gerelateerde opleiding.
Tekst: Patrick Marx