Waarom sommige mensen aarzelen om zich te vaccineren en hoe de gezondheidszorg hierop kan inspelen
Twijfels over vaccineren blijven een belangrijke uitdaging voor de wereldgezondheid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemt vaccinatie-aversie zelfs als een van de tien grootste bedreigingen. Maar wat is vaccinatie-aversie en welke invloed heeft het op onze samenleving? Hoe kunnen we ermee omgaan, met name in de zorgverlening? Promovendus Veja Widdershoven doet onderzoek naar deze vragen én doet een voorstel hoe we vaccinatie-aversie kunnen benaderen.
Vaccinatie-aversie is een weerstand of terughoudendheid tegenover vaccineren, vaak door angst, wantrouwen of misinformatie. Dit kan leiden tot vermijdbare ziekteuitbraken en vertraging in het bereiken van groepsimmuniteit. Het promotieonderzoek van Widdershoven bestudeert de complexe factoren die van invloed zijn op vaccinatie-aversie en -acceptatie in Nederland. De bevindingen van Widdershoven benadrukken de behoefte aan op maat gemaakte strategieën voor vaccinatie-communicatie.
Focus op het opbouwen van vertrouwen
Twijfels over vaccineren ontstaan door een gebrek aan urgentie, of door logistieke of emotionele barrières en desinformatie. “Met name desinformatie heeft een zeer grote impact,” merkt Widdershoven op. “Het creëert een soort bubbel. De enige manier om dit te bestrijden, is door de juiste informatie steeds weer te herhalen. Je kunt mensen niet laten stoppen met online posten, dus we moeten onze eigen juiste informatie steeds opnieuw in de schijnwerpers zetten.”
Widdershoven gelooft dat het opbouwen van vertrouwen centraal moet staan in het volksgezondheidsbeleid. “Het gaat niet om het overtuigen van degenen die fel tegen vaccins zijn, maar om het ondersteunen van de grotere groep die onzeker is of antwoorden zoekt,” legt ze uit. De samenleving zal meer baat hebben bij het verstrekken van juiste informatie aan deze groep mensen dan bij het proberen te overtuigen van diegenen die fel gekant blijven tegen vaccinaties.
"We willen niemand dwingen om zich te vaccineren. We willen ervoor zorgen dat jij alle informatie hebt om de juiste beslissing voor jezelf te nemen."
Veja WiddershovenLokale oplossingen
Widdershoven pleit ook voor regionale beleidsveranderingen in plaats van nationale verplichtingen. Vaccinatiestrategieën die in Amsterdam bijvoorbeeld werken, zijn mogelijk niet zo effectief in regio's zoals Zuid-Limburg. Dit heeft bijvoorbeeld te maken met verschillen in bevolkingsdichtheid, toegankelijkheid van gezondheidszorg en lokale infrastructuur. In Amsterdam kan bijvoorbeeld een vaccinatiecentrum in een centraal gelegen gebouw gemakkelijk toegankelijk zijn voor veel mensen, terwijl in Zuid-Limburg het bereik beperkter kan zijn vanwege de spreiding van kleinere dorpen en de grotere afstanden tussen de bevolkingsgroepen. Daarnaast kan in stedelijke gebieden als Amsterdam meer gebruik worden gemaakt van digitale afspraken, terwijl in landelijke gebieden als Zuid-Limburg face-to-face communicatie en mobiele vaccinatie-eenheden effectiever kunnen zijn.
Strategieën voor verschillende omstandigheden
Niet alleen de locatie, maar ook de tijd waarin vaccinaties van belang zijn, speelt een rol. Zo verschillen strategieën die tijdens de COVID-19-pandemie werden gebruikt, sterk van die voor zwangere personen die gevaccineerd moeten worden tegen ziektes zoals kinkhoest. Bij de COVID-19-pandemie werden massale communicatiecampagnes, gerichte outreach naar risicogroepen en het verstrekken van informatie via meerdere kanalen gebruikt. Bij een wereldwijde pandemie is snelle en gerichte communicatie immers van groot belang om paniek en wantrouwen te voorkomen. Bij kinkhoest zet men daarentegen in op gerichte informatieverstrekking aan een specifieke doelgroep, namelijk zwangere personen. In dat geval is er meer tijd om voorlichting te geven.
Communicatiestrategieën
Om twijfels over vaccinatie te verminderen en daarmee de vaccinatiegraad verhogen, stelt Widdershoven verschillende strategieën voor die de gezondheidszorg kan toepassen:
Motivational interviewing: deze methode gebruikt open, niet-oordelende gesprekken om tegenstanders of twijfelaars te helpen hun zorgen te begrijpen en een beslissing te nemen. Het versterkt hun vertrouwen en helpt hen om weloverwogen keuzes over hun gezondheid te maken.
Verbeteren van toegankelijkheid: de toegang tot vaccins kan worden vergroot door flexibele afspraken aan te bieden, meertalige en visuele materialen te gebruiken, en de communicatie te verbeteren voor mensen met verschillende niveaus van gezondheidskennis.
De weg vooruit
De bevindingen van Widdershoven geven een optimistisch perspectief. Uit haar onderzoeksresultaten blijkt dat de meeste mensen niet principieel tegen vaccinatie zijn. Ze hebben echter ondersteuning nodig om weloverwogen te kiezen of zij zich willen laten vaccineren. En dat is precies de strategie die Widdershoven in haar onderzoek voorstelt: "We willen niemand dwingen om zich te vaccineren. We willen ervoor zorgen dat jij alle informatie hebt om de juiste beslissing voor jezelf te nemen."
Het onderzoek van Widdershoven biedt een raamwerk voor zorgverleners om met vaccinatie-aversie om te gaan. Dankzij het raamwerk kan dit op een manier die de individuele keuze respecteert en tegelijkertijd het welzijn van de gemeenschap en het individu bevordert.
Als je geïnteresseerd bent in het onderzoek van Widdershoven en haar proefschrift wilt lezen, kan dat via deze link.
Tekst: Rianthe Angela
Lees ook
-
Met het door Marlies Gijs opgezette traanvochtonderzoek verricht zij baanbrekend werk.
-
Geavanceerde magnetische en akoestische levitatie gaat hartmodellen bioprinten om de bescherming tegen straling in de ruimte en op aarde te verbeteren.
-
Diabetes type I is een auto-immuunziekte waarbij lichaamseigen insuline producerende cellen, gelegen in de eilandjes van Langerhans, door het lichaam zelf worden vernield. In plaats van continu insuline injecteren, bestaat voor patiënten ook de mogelijkheid tot clinical islet transplantation. Hierbij worden donoreilandjes in de lever van de patiënt geplaatst. Echter is de lever geen optimale locatie en sterven donoreilandjes snel af. Daarom onderzocht Rick de Vries met zijn collega’s de ontwikkeling van een medisch implantaat dat buiten de lever geplaatst kan worden. Op vrijdag 14 juli zal hij zijn promotieonderzoek verdedigen aan de Universiteit Maastricht.
