De praktische tips zijn volgens Tomai van cruciaal belang. “Onderzoekers zijn erg goed in analyseren en het ontrafelen van complexe vraagstukken. Maar als je echt impact wilt maken, kun je jezelf niet beperken tot de theoretische, academische wereld. Je moet werken met verschillende groepen en sectoren om mensen te bereiken.” Tegelijkertijd helpt het om het hele verhaal te vertellen over hoe alle actiepunten samenhangen, omdat mensen dan begrijpen waarom wat ze doen belangrijk is.
Meer dan 600 mensen doen mee in projectactiviteiten. ECOffee startte eind 2022 en loopt twee jaar. Ze maken videotutorials, bieden workshops aan en organiseren meerdere evenementen. Op dit moment ontwikkelen ze een smartphone-app met een stimuleringssysteem en informatie over duurzame koffieconsumptie. Gebruikers kunnen de merken en cafés zien die duurzaam proberen te zijn én de impact daarvan begrijpen. “We willen een netwerk opzetten van café-eigenaren en consumenten die best practices kunnen uitwisselen en elkaar kunnen inspireren.”

Dit ECOffee Sustainable Cafeterias Cluster staat nu in de testfase. Meer dan veertig koffiezaakjes verspreid over zes landen doen mee, waaronder een aantal in Maastricht. Criteria voor duurzaamheid zijn bijvoorbeeld het verminderen van afval, plastic en wegwerpbekers, het gebruiken van duurzame energie en watersystemen, overstappen naar circulaire modellen (zoals recyclen) en het hebben van een inclusieve werkplek, transparante prijzen of fairtrade leveranciers. 
 

Circulariteit smaakt naar meer

Hoewel ECOffee zich richt op Europa, is Tomai’s onderzoeksexpertise vooral de circulaire economie in landen met minder economische slagkracht. Beiden zijn echter onlosmakelijk met elkaar verbonden. Door de recent aangenomen ontbossingsverordening van de EU moeten koffieboeren onder andere bewijs overleggen dat hun goederen niet zijn geproduceerd op gebied dat na 2020 is ontbost. “Dit legt druk op kleine boeren die niet de technische of financiële middelen hebben om aan deze maatregels te voldoen. De last is niet evenredig verdeeld.” 

Naast het meten van de impact van ingrijpende maatregels, toont Tomai’s onderzoek ook dat er een behoefte is aan verandering. “Toen we de kennis van consumenten en koffie-eigenaren in de samenwerkingslanden in kaart brachten, ontdekten we een laag kennisniveau, maar ook een sterke bereidheid om te leren en te veranderen, ook als er geen directe economische voordelen zijn.” Tomai vult aan dat een stap in de richting van duurzaamheid, met name afvalvermindering, vaak echter ook economische voordelen heeft. 

Koffie zelf is ook slechts een manier om een veel groter onderwerp aan te snijden: “Het gaat erom dat je je rol in het wereldwijde productie- en consumptiesysteem begrijpt. Dat je ziet hoe alles onderling verbonden is en dat je wel degelijk invloed hebt.”

Tekst: Florian Raith