Zoekterm

Zoekterm

Cyrus Mody: Het kritische boegbeeld van open science

Cyrus Mody over hoe het is om het boegbeeld te zijn van open science aan de UM, over een onvermijdelijke cultuuromslag en NanoBubbels.

Cyrus Mody heeft zijn project ‘‘NanoBubbels’: Hoe, wanneer en waarom corrigeert wetenschap zichzelf niet?’, dat wordt gefinancierd door het European Research Council, te danken aan zijn interesse in open science, zo zegt hij zelf. In dit project onderzoeken Mody en zijn collega’s de systemische uitdaging dat foute beweringen in wetenschappelijke registers terechtkomen en blijven.

Een voorbeeld hiervan zijn zogenoemde ‘paper mills’: organisaties die kwalitatief slechte of vervalste tijdschriftartikelen publiceren om winst te maken. Publicaties die zijn uitgegeven door een paper mill zijn te herkennen aan ‘verdraaide uitdrukkingen’. Dit zijn verkeerd vertaalde technische termen die ontstaan doordat gepubliceerde onderzoeken worden hergebruikt en doordat zo veel mogelijk woorden worden vervangen door synoniemen. Dit leidt tot vreemde pareltjes zoals ‘vervalst bewustzijn’ in plaats van ‘kunstmatige intelligentie’ en ‘boezemgevaar’ in plaats van ‘borstkanker’. Mody: “Ik heb de voortreffelijkste voorbeelden van creatief academisch wangedrag en fraude gezien…” 

Volgens Mody zit de wetenschap in een overgangsfase. “Het is overduidelijk dat er iets moet veranderen. Daar is iedereen het over eens, maar niemand weet precies wat voor veranderingen dat moeten zijn.” Mody is voorstander van een meer open wetenschap waarin onderzoekers samenwerken. “We hebben een systeem nodig dat eerlijke discussies over data en resultaten stimuleert op een manier die niet bedreigend is voor de carrières van wetenschappers of hun gevoel van eigenwaarde.” 

Hoewel Mody het bericht dat de wetenschap in een crisis zou verkeren overdreven vindt, geeft hij toe dat “er wezenlijke zorgen zijn over repliceerbaarheid, slordig onderzoek en opgestookte claims, waarop openheid en transparantie een antwoord kunnen zijn”.

Cyrus Mody

Cyrus Mody is professor van de geschiedenis van wetenschap, technologie en innovatie bij de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Maastricht.

Aan het roer van een culturele omslag

De cultuuromslag vindt in zekere mate al plaats. Zo stellen Nederlandse en Europesesubsidieverstrekkers als voorwaarde dat publicaties gratis toegankelijk zijn (open access). “Nederland is wereldwijd een voorloper van deze beweging en de UM levert een belangrijke bijdrage.” Open science is op veel manieren aanwezig binnen de UM: zo hebben alle faculteiten eigen plannen voor open science die passen bij de specifieke behoeften van hun onderzoekers, FHML stelt een open database samen van toxicologische eigenschappen van verbindingen, en een grote groep medewerkers werkt aan het structureel open source (vrij toegankelijk) maken van onderwijsmateriaal. 

En dan is er natuurlijk nog de rol van Mody zelf: hij werd voorgesteld als boegbeeld van open science naar aanleiding van zijn keynote-lezing tijdens de Dies Natalis 2023. “Vanwege mijn interdisciplinaire onderzoeksprofiel vond de rector mij een goede vertegenwoordiger van de interfacultaire dialoog bij de Dies. Ik sprak over de verschillende soorten wetenschap die worden uitgeoefend door universiteiten, bedrijven en gewone burgers, en over de openheid die nodig is om de samenwerking tussen al deze onderzoekers te bevorderen.” Het Open Science-initiatief binnen de UM zag een grote natuurlijke overlap met zijn eigen visie en benaderde Mody.

“Ik ben heel blij met deze rol,” zegt Mody, maar hij voegt er snel aan toe dat hij zichzelf niet ziet als de bestuurder van het schip, maar – bijna letterlijk als een boegbeeld – als de voorman van de campagne voor open science. “Ik vertegenwoordig, ik geef lezingen, geef gevraagd advies en ga naar evenementen, maar het initiatief wordt geleid door het team.” Mody vindt het een belangrijke prestatie dat de UM een toegewijd team heeft van jonge academici die open science onder de aandacht brengen en advies geven aan mensen die eraan willen deelnemen.

“Nederland is wereldwijd een voorloper van deze beweging en de UM levert een belangrijke bijdrage.”
Cyrus Mody

National Open Science Festival

“Uiteraard hebben we nog steeds veel te doen, maar er is veel vooruitgang op het gebied van personeel, activiteiten en faciliteiten. Onze gemeenschap bestaat uit mensen die een drijvende kracht zijn, maar als onderzoeker kun je meedoen met minimale inspanning.” Mody is ook verheugd dat de UM de organisator is van het National Open Science Festival op 22 oktober 2024. “Ik ben naar de vorig editie geweest. Het was drukbezocht en er hing een vrolijke, optimistische sfeer. Er waren veel enthousiastelingen die graag hun best practices deelden en de wereld wilden laten zien hoe ze open science inzetten in hun eigen omgeving.”

Als professor in de geschiedenis van wetenschap, technologie en innovatie heeft Mody een genuanceerde kijk op open science. “Ik ben zeker een voorstander van experimenteren met open science, maar het is zeker niet de enige optie. We moeten er kritisch naar blijven kijken.” Hij is van mening dat een deel van de wetenschap niet open moet zijn. Hij gelooft ook niet zozeer dat open science de oplossing is voor de vertrouwenscrisis in de wetenschap, die heerst onder gemeenschappen die geen genoegen nemen met alleen feiten. Geen enkele hoeveelheid transparantie kan hun onderliggende, ideologisch gemotiveerde zorgen wegnemen. 
 

Pragmatische aanpak en maatwerk

Toch is Mody ervan overtuigd dat het open science project de moeite waard is om voort te zetten. “Mits goed uitgevoerd en in combinatie met andere maatregelen, zoals Erkennen en Waarderen, kan open science leiden tot betere, veerkrachtigere wetenschap. Daarnaast is het delen van bevindingen op een bepaalde manier het juiste om te doen vanuit een verplichting naar je medewetenschappers en de rest van de wereld.” Naast een heleboel argumenten voor open science vanuit zijn eigen perspectief als beoefenaar, is dit een belangrijk ideologisch punt: “Kennis die een openbare bron is, zou niet moeten worden afgesloten voor persoonlijk gewin.”

Wetenschap zoals we het tegenwoordig zien heeft niet één oorsprong, maar “ooit hield de beweging richting moderne wetenschap verband met het creëren van een publieke sfeer, iets wat gebeurt in een publiek debat.” Tegelijkertijd is het ook altijd nodig geweest om niet alle kennis te delen, zeker in de commerciële wereld. Mody legt uit dat mensen al sinds het einde van de zeventiende eeuw hun ideeën breed uitwisselen, maar het moderne systeem met wetenschappelijke tijdschriften als commerciële maatstaf pas ontstond aan het einde van de negentiende eeuw. Bepaalde onderdelen daarvan, zoals peer-review, achten we nu essentieel, maar werden in sommige disciplines vijftig jaar geleden pas de standaard.

Hoewel de overgang naar open science voor sommigen misschien te optimistisch lijkt, herinnert Mody ons er met zijn historische perspectief aan dat wetenschap nog nooit tijdgebonden of monolithisch is geweest. Het is een constant avontuur van verbetering en verfijning. Open science zelf is een experiment, waarvan de beste onderdelen, wanneer ze zijn bewezen, weleens het nieuwe normaal kunnen worden.

Tekst: Florian Raith

OSF

Kom meer te weten over open science en hoe je het kunt gebruiken in je onderzoek. Meld je aan voor de National Open Science Festival, dat op 22 oktober 2024 plaatsvindt in Maastricht.

Lees ook

Meer nieuws