Bart Mennink: cryptografie, humor en een nieuw begin in Maastricht
Zijn PhD's noemt hij “Minions”, ze noemen hem “Gru”. Lezingen geeft hij in een dino-pak en marathons rent hij verkleed als gladiator. Maak kennis met Bart Mennink, de nieuwe hoogleraar cryptografie van het Department of Advanced Computing Sciences. “Ik hoop dat dit een leuk artikel wordt, want het onderwerp is voor velen saai.” De toon is gezet. Mennink laat zichzelf zien zoals hij is: enthousiast, vol humor en energie.
Hij is geboren in Born, groeide op in Sittard, studeerde wiskunde in Eindhoven en promoveerde in Leuven. Daarna werkte hij in Nijmegen, waar hij onderzoek deed en onderwijs gaf. Hij bleef al die tijd in Zuid-Limburg wonen.
No-brainer
De stap naar Maastricht kwam niet uit de lucht vallen. “De reis naar Nijmegen kostte me veel tijd.” Maar er speelt meer. Bij FSE ziet hij de kans iets nieuws op te bouwen rond zijn onderzoek en onderwijs. Samen met collega’s werkt hij aan de ontwikkeling van nieuw onderwijs voor FSE. “Het gevoel dat je iets opzet, dat je iets betekent, dat trekt me. Het is precies die combinatie van dichter bij huis zijn en tegelijkertijd een langetermijnuitdaging hebben, die de keuze een no-brainer maakte.”
Wat hij onderzoekt? “Cryptografie. Simpel gezegd: versleutelen van data, zodat niemand kan meelezen of knoeien.” Hij wijst op het slotje in de adresbalk van de browser. Zonder dat slotje kan iedereen onderweg je gegevens onderscheppen. Een ander voorbeeld is je bankpas: “Daar zit een geheime sleutel in die je er niet uit kunt halen. Alleen je bank kent de sleutel. Zo kan je pas bewijzen dat jij toegang tot je rekening hebt, maar alleen als de cryptografie klopt.”
Onbreekbaar
Cryptografie is wiskunde, rekenen met algoritmes die aantonen dat een dataverbinding veilig is. Het bekendste algoritme is AES (Advanced Encryption Standard), een algoritme dat al vijfentwintig jaar overeind staat. “AES zit overal in. In wifi-routers, in draadloze toetsenborden, in de communicatie tussen auto en sleutel. Het werkt en omdat niemand het kan breken, vertrouwen we erop.”
Zijn fascinatie ligt bij de vraag waarom zo’n algoritme veilig is, en hoe je dat kunt bewijzen. “Bedrijven bouwen regelmatig hun eigen, ondeugdelijke algoritmes of ze passen goede algoritmes verkeerd toe. Dan zie je dat een onderzoeksgroep ze kraakt, denk aan de ov-chipkaart die onveilig bleek.” Zelf onderzoekt hij hoe veilig nieuwe standaarden voor lichtgewicht cryptografie zijn. Ze zijn bedoeld voor apparaten met weinig rekenkracht of batterijvermogen. “Denk aan babycamera’s of slimme deurbellen: goedkoop, handig, maar soms beroerd beveiligd. Zo’n nieuwe standaard kan helpen het vertrouwen in deze apparaten te verbeteren.”
Leuk Onderwijs
Naast onderzoek is onderwijs zijn tweede passie. In Nijmegen kreeg hij de onderwijsprijs, omdat studenten hem energiek en betrokken vonden. “Het mooiste moment is als je ziet dat studenten iets snappen.” Voor hem werkt enthousiasme als brandstof: als hij met energie voor de klas staat, komt dat terug van de studenten. Zijn lessen zijn gestructureerd, duidelijk en vaak doorspekt met kleine grapjes. “Het moet leuk blijven.”
In Maastricht begint hij dit jaar met het vak Cryptografie voor studenten Computer Science. De intensieve onderwijsaanpak, Problem Based Learning met blokken en tutorials, is nieuw voor hem. “Dat wordt even wennen. Maar ik kijk ernaar uit. Ik ga ervan uit dat de studenten gemotiveerd zijn, het gaat immers om een keuzevak.”
Voor de komende jaren is zijn agenda duidelijk. Onderwijs: vakken opbouwen en nieuw onderwijs uit de grond stampen. Onderzoek: de veiligheid van moderne cryptografie analyseren, vooral in de wereld van Internet of Things. En privé? Daar houdt hij het liever simpel. “Mijn rolluiken gaan nog gewoon met de hand omlaag. Dat scheelt weer een potentiële zwakke plek in mijn netwerk.”
Tekst: Patrick Marx
foto's: Bart Mennink & Markus Spiske
Minions, dino’s en gladiatoren
Computerwetenschappers houden wel van een grapje. Tijdens congressen is er vaak een sessie met humoristische onderwerpen. Bart presenteerde ooit zo’n sessie in een opblaasdino-pak. Een ander congres, in Rome, viel samen met de plaatselijke marathon. Als je er dan toch bent, waarom dan niet meedoen, verkleed als gladiator? “Na een paar kilometer deed ik het pak uit, veel te warm.” Toen hij zijn PhD's verving door minion-poppen, was hun reactie genadeloos. Een foto van Bart als slechterik Gru siert nog steeds een muur in zijn voormalige Nijmeegse werkplek.