Waar recht en popcultuur samenkomen: een creatieve omgeving om te ontdekken
Van hip-hop tot Victor Hugo, van historische fictie tot klassieke films: wat hebben deze dingen gemeen met het bestuderen van het recht, denk je misschien? Op de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Maastricht ontdekt een groeiende groep onderzoekers en studenten precies dat vraagstuk en nog meer. Wat begon als losse gesprekken en gedeelde nieuwsgierigheid, is uitgegroeid tot iets veel dynamischer. Het Law and Popular Culture Research Network (LPC-RN) brengt academisch onderzoek en creatieve expressie samen. Hoe is dit allemaal ontstaan en waar gaat het naartoe? Eline Couperus, Agustín Parise, Livia Solaro en Arthur Willemse, oprichters en bestuursleden, delen het verhaal van het netwerk tot nu toe.
Een netwerk in wording
Is het Law and Popular Culture Research Network compleet nieuw? Zeker niet. Binnen de faculteit werd al enkele jaren onderzoek gedaan naar het onderwerp en werden evenementen georganiseerd over popcultuur en recht, maar tot juni 2024 was er geen officieel netwerk. “In 2013 gaf Jan Smeets, wie nu onze decaan is, een college over hoe het recht wordt waargenomen in hip-hopmuziek, en in 2018 vond de eerste Law and Popular Culture Roundtable plaats”, herinnert Agustín zich. “Al pratende met collega’s binnen de faculteit, realiseerden we dat velen van ons een gedeelde interesse hebben.” Eline voegt toe: “Het bestuderen van recht en popcultuur geeft een heel andere kijk op wat recht is, hoe het in de samenleving functioneert en hoe mensen het waarnemen. Er zijn duizend manieren waarop iemand over popcultuur kan denken. We wilden een ruimte creëren waar al deze inspanningen en discussies samenkomen.”
Gedeelde interesses samenbrengen
Volgens de groep was het gevoel van gemeenschap er eigenlijk al – het hoefde alleen nog maar een naam te krijgen. ‘Het is alsof we een label hebben geplakt op iets dat allang bestond,’ zegt Eline. Het netwerk is een grassroots-beweging van onderop, zonder hiërarchie of afdelingsgrenzen.
‘Onze leden variëren van de decaan tot eerstejaarsstudenten. Wat we gemeen hebben, is onze interesse: we houden van recht, en we zijn gefascineerd door hoe het zich verhoudt tot populaire cultuur – of dat nu muziek, kunst, literatuur, stripverhalen of technologie is,’ benadrukt Agustín.
‘Het netwerk is als een soort zandbak waarin mensen kunnen spelen met ideeën – een plek om te verkennen en te experimenteren.’
Een mooi voorbeeld wat hieruit is voortgekomen, is het evenement Law in Stories, waar deelnemers discussies over recht voeren door zich te verdiepen in verschillende media, zoals film, en het recht. Naast de Roundtable en de Lecture Series is dit een van de hoofdactiviteiten van het onderzoeksnetwerk. “Law in Stories ontstond na een van de Roundtables, toen Johanna Ritter naar ons toe kwam. Ze zei: ‘Ik heb een idee over recht en verhalen, en misschien kunnen we daar met het netwerk over praten’,” legt Livia uit. “En ja hoor! In september hebben we het erover gehad en viel allemaal op zijn plek. Als stuurgroep is het onze rol om deze ideeën te ondersteunen, wanneer iemand geïnspireerd raakt en met eigen ideeën komt.”
Tijd om terug te kijken
In 2024 kwamen nieuwe en bestaande ideeën tot leven. Livia kijkt terug op een samenwerking met filmhuis Lumière in Maastricht, waar een avond georganiseerd werd waarin film en wetenschap samenkwamen. Na de vertoning van La Chimera volgde een paneldiscussie over de complexe juridische, sociale en criminele thema’s in de film met onderzoekers van de rechtenfaculteit. Ook werden vorig jaar nieuwe plannen gemaakt voor een project over Victor Hugo, een Franse auteur en politicus in de 19e eeuw. Franco Peirone wekte de nieuwsgierigheid naar Hugo en de collegiale inspanning resulteerde in een internationaal evenement en een boekententoonstelling, Hugo and the Law, die van mei tot en met september 2025 te zien is in de rechtenfaculteit. Een mooie interdisciplinaire samenwerking tussen de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, de Faculteit der Cultuurwetenschappen (FASoS) en de Universiteitsbibliotheek (UB)!
De jaarlijkse Roundtable, het event waar het allemaal begon voor het netwerk, blijft ook groeien. De eerste editie duurde slechts drie uur. Vorig jaar was het programma van de zesde editie verspreid over anderhalve dag en dit jaar zal het evenement twee dagen duren. Het is duidelijk dat het netwerk zich aan het uitbreiden is. Arthur benadrukt: ‘Een paar studenten van de cursus Law in Historical Fiction hebben gegarandeerd een plek in het programma, en we nodigen studenten en onderzoekers van onze faculteit uit om papers in te dienen, hun werk te presenteren en deel te nemen aan paneldiscussies.’
De impact van het netwerk vergroten
Tijd om vooruit te kijken. Wat zien de leden van de stuurgroep voor zich als toekomst voor het Law and Popular Culture Research Network? Livia begint: ‘We hebben een herkenningspunt gecreëerd. Mensen die geïnteresseerd zijn in recht en populaire cultuur kunnen naar ons onderzoek kijken, contact met ons opnemen, bij ons publiceren en deelnemen aan onze evenementen. Misschien moeten we ook strategischer gaan denken: studenten nog meer betrekken en de verbinding zoeken met de lokale gemeenschap buiten de faculteit.’
Eline heeft al het idee om evenementen te organiseren met andere groepen binnen de UM, en wil openstaan voor iedereen die geïnteresseerd is. Voor Arthur en Agustín zou het geweldig zijn als nog meer mensen zich bij het netwerk aansluiten. Ze hebben vertrouwen in de toekomst van het netwerk.
‘Een netwerk opzetten is lastig, maar het echt laten voortbestaan is nog moeilijker,’ zegt Agustín.
‘Toch hebben we het gevoel – Arthur en ik hadden het daar laatst over – dat als een van ons vier zou stoppen, het netwerk gewoon blijft bestaan. Het Law and Popular Culture Research Network is een resultaat van group effort.’
Lees ook
-
Vernieuwend onderwijs in personen- en familierecht
Dankzij de Stimuleringsregeling Open en online onderwijs van SURF, konden Gwen Noteborn (universitair docent personen- en familierecht bij Universiteit Maastricht), Claudia Hocks en Janneke Hendrix (docent HBO-Rechten bij Zuyd Hogeschool), aan de slag met hun plan om het derdejaars vak Personen- en...
