Naast het kat-en-muis-spel, benoemt Seuren andere uitdagingen bij de opsporing van cybercrime: “Een extra uitdaging bij het opsporen van cybercriminelen die zich bezighouden met veelvoorkomende cybercriminaliteit is dat deze criminaliteit schaalbaar is. Het is relatief eenvoudig om vanuit één dadergroep door het hele land een groot aantal slachtoffers te maken. Dan hebben we veel zaken tegelijk en vaak ook nog in meerdere politieregio’s.”

Seuren merkt verder dat cybercriminelen steeds meer technieken gebruiken in de hoop niet gepakt te worden. “Cybercriminelen proberen zich goed af te schermen met bijvoorbeeld VPN-verbindingen of proxyservers (een computer die tussen de gebruiker en het internet in staat, red.). Het is een uitdaging voor ons om die technieken te doorbreken om zo de dader te achterhalen. Daarnaast houdt cybercrime geen rekening met landsgrenzen, terwijl internationale opsporing dat wel doet. Hierdoor zijn vaak langdurige rechtshulptrajecten nodig om sporen internationaal veilig te stellen.” “Maar,” zo voegt Seuren toe, “door (inter)nationale samenwerkingen met andere politiediensten en met publieke en private partijen zoals de UM aan te gaan, kunnen we onze slagkracht vergroten.”
 

De rol van Artificial Intelligence

Artificial Intelligence speelt een steeds grotere rol bij digitale criminaliteit. Aan de ene kant biedt het kansen voor de politie om cybercrime op te sporen. Aan de andere kant maken criminelen er gebruik van bij het bedenken en plegen van misdaden. Seuren vertelt hierover: “We zien AI als een extra factor om rekening mee te houden in opsporingsonderzoek. AI kan cybercriminelen helpen om hun misleiding geloofwaardiger te laten overkomen. Denk aan fotobewerkingen of het klonen van iemands stem. De authenticiteit van bewijsmateriaal onderzoeken zal dan ook een steeds belangrijker thema worden bij opsporing.”

Maar Seuren blijft positief: “De politie raakt steeds vertrouwder met digitaal opsporen en cybercrimezaken worden steeds breder in de organisatie opgepakt. Het clusteren van deze zaken helpt om het efficiënter aan te pakken. Ook de nieuwe digitale technieken laten sporen na, dus voor de politie zijn er altijd mogelijkheden om cybercrime te bestrijden.” Zo zijn er mogelijkheden om met AI verbanden te leggen die met de huidige analysetechnieken veel tijd kosten of complex zijn. Seuren: “AI is bijvoorbeeld ingezet om slechte camerabeelden scherper te maken, waardoor verdachten herkenbaar werden. En in een cold-case is AI succesvol gebruikt om een overleden slachtoffer een oproep te laten doen.”

Ook Thuijsman en Wilbik zien een belangrijke rol voor AI weggelegd in de opsporing van cybercrime. Thuijsman legt uit: “We kunnen door data en AI steeds meer patronen herkennen en daarmee cybercrime uitfilteren. Zo kan AI mensen herkennen aan bepaalde spelfouten of aan het tempo waarmee ze toetsen aanslaan op hun toetsenbord. Als daar opeens een groot verschil in zit, weet je dat er mogelijk iets niet klopt. Denk ook aan de woorden die iemand vaak gebruikt. Als er opeens een stopwoord vaak voorkomt in een bericht dat iemand normaal niet gebruikt, dan kan dat voor SPAM-filters ook een signaal zijn.”

Thuijsman licht lachend toe: “Iedereen heeft bijvoorbeeld een eigen manier van afsluiten. Als mijn kinderen, als niet-Brabanders, opeens ‘Houdoe’ onder hun e-mail zetten, dan weet ik dat er iets aan de hand is. Dat zijn patronen die je ook AI-tools kunt aanleren.”

Thuijsman concludeert: “Vroeger leerden we om de deur niet open te doen voor onbekenden. Nu geldt iets soortgelijks, maar dan digitaal. Wees voorzichtig als er een telefoontje of bericht van een onbekende binnenkomt. Je kunt beter onterecht iets deleten, wat diegene dan later nog eens stuurt, dan dat je in de val trapt.”

Tekst: Romy Veul