In 1999 werd de Bolognaverklaring ondertekend die heeft geleid tot de invoering van het BAMA-systeem met het oog op meer flexibiliteit in het hoger onderwijs. De doorstroommogelijkheden binnen het hoger onderwijs, tussen hbo en wo, zijn hierdoor verbeterd. In de BAMA-structuur zijn wo-bachelors en hbo-bachelors in principe gelijkwaardig en hetzelfde geldt voor masterdiploma’s op hbo- en wo-niveau. “Ons onderzoek laat echter zien dat dit niet het geval is en dat de arbeidsmarkt zich in de loop der jaren niet heeft aangepast aan het BAMA-systeem,” aldus Raymond Montizaan, een van de opstellers van het rapport.

BAMA-structuur nog steeds niet ingeburgerd bij werkgevers

Het onderzoek heeft zowel de vraag- als aanbodkant op de arbeidsmarkt in kaart gebracht om zo het rendement van bachelor- en masterdiploma's te bepalen. Textminingonderzoek op grote vacaturewebsites toont aan dat de BAMA-structuur na 20 jaar nog niet is ingeburgerd bij werkgevers. Montizaan: “Werkgevers vragen specifiek naar een hbo- of wo-niveau en nagenoeg nooit naar bachelor of master gediplomeerden. Dit duidt erop dat werkgevers er dus nog steeds van uitgaan dat de meeste wo-studenten ook hun masterdiploma afronden na afronding van een bachelor.”

Wel meer flexibiliteit in de doorstroom in het onderwijssysteem

De grootste doorstroom in het onderwijs speelt zich nog steeds af binnen het hbo of wo. De stromen van hbo naar wo groeien maar zijn nog relatief klein. Het grootste aandeel doorstromers vanuit een hbo-bachelor kiest voor een wo-master, een klein deel gaat voor een hbo-master.

De flexibiliteit zit echter vooral in de studierichtingen die studenten kiezen binnen het wo en bij de overstap van hbo naar wo. Bijna 20% van de gediplomeerden met een wo-bachelor stroomt door naar een wo-master in een andere richting. De hbo-bachelors die doorstromen naar een wo-master kiezen zelfs in ruim 40% van de gevallen voor een wo-master in een andere richting. Dergelijke flexibiliteit kan ertoe bijdragen dat de BAMA-structuur wel degelijk leidt tot een betere afstemming tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt.

Laagste loon voor wo-bachelors

Analyses van het rendement van bachelors die zijn afgestudeerd in cohort 2012-2013 laten zien dat wo-bachelors ten opzichte van hbo-bachelors 1 jaar na diplomering een lagere kans hebben om aan het werk te zijn. Daarentegen hebben deze gediplomeerden vaker een uitkering maar vooral zijn ze weer terug in het onderwijs ingestroomd. Dit bevestigt dat een wo-bachelor in tegenstelling tot een hbo-bachelor niet als eindstation beschouwd wordt, mogelijk als het gevolg van de wijze waarop werkgevers nog steeds werven voor hun vacatures. De verschillen houden aan in de tijd: 5 jaar na diplomering is de kans op een baan in loondienst 18% lager voor wo-bachelors dan hbo-bachelors, en zij verdienen 1% minder per uur. Wo-mastergediplomeerden verdienen 5 jaar na diplomering 22% meer dan hbo-bachelors. Hbo-mastergediplomeerden verdienen 1 jaar na diplomering meer dan hbo-bachelorgediplomeerden, maar dit verschil verdwijnt na 5 jaar.

Opleidingsrichting ook belangrijk

Naast het opleidingsniveau zijn ook onderwijsrichtingen belangrijk voor het loon dat gediplomeerden verdienen. Zo verdienen hbo-bachelors meer dan wo-masters die een studie in de richtingen vormgeving, kunst, talen en geschiedenis of een opleiding op het gebied van journalistiek en gedrag en maatschappij hebben gevolgd. Voor wo-bachelors bouwkunde blijkt eveneens dat zij meer verdienen dan de laatstgenoemde wo-masterrichtingen. Echter, de verschillen in de richtingen per opleidingsniveau zijn gemiddeld genomen kleiner dan de verschillen tussen de opleidingsniveaus. Bovendien geldt voor zowel informatica als bouwkunde dat wo-masters in dezelfde richting een aanzienlijk hoger bruto uurloon hebben.