Voorbij de eerste blik
Emilie Sitzia ontving de prestigieuze Comenius Leadership Fellowship voor een drie jaar durend project over het leren gebruiken van alle zintuiglijke vaardigheden, niet alleen kijken maar ook horen, voelen en ruiken. Lik dit artikel en de kans is groter dat je het onthoudt.
“We zijn al een paar jaar bezig met dit onderwerp, maar de lockdown en de lange periodes dat onderwijs alleen online plaatsvond, hebben eens te meer duidelijk gemaakt hoeveel je mist als je alleen maar via een scherm kunt werken,” zegt Sitzia. “Ja, we zijn visueel ingestelde wezens – maar we zijn ook zoveel meer.”
Wat je mist als je alleen je ogen gebruikt
Zintuiglijke vaardigheden zijn van essentieel belang in veel wetenschapsgebieden en beroepen. Sitzia vindt dat je die vaardigheden niet zomaar voor lief moet nemen en probeert uit te vinden hoe je ze bij studenten uit alle disciplines het beste kunt trainen, om zodoende betere onderzoekers en professionals te kweken. Als kunstcurator weet ze goed hoeveel er verloren gaat als schilderijen worden gereduceerd tot Instagram-posts.
“Je verliest korreligheid, textuur, geur, de context van kunstwerken, de fysieke en sociale beleving van in een gebouw zijn… Neem het Musée d'Orsay. Dat is een monumentaal voormalig treinstation, dus je kunt je de akoestiek voorstellen. Dat is een belangrijk onderdeel van de beleving. Normaal gesproken vallen die dingen ons niet op, maar ze bepalen voor een belangrijk deel ons plezier.”
Emilie Sitzia is universitair docent bij het 'Department of History' aan de Universiteit Maastricht. Ze studeerde kunstgeschiedenis en literatuur in Frankrijk, Duitsland en Finland. Haar onderzoeksgebied omvat kunst, literatuur en museologie. Ze is bijzonder hoogleraar Illustratie aan de Universiteit van Amsterdam, een leerstoel van de Stichting Fiep Westendorp.
Waterlelies en warme chocola
Een van Sitzia’s blijvende jeugdherinneringen is een bezoek met haar ouders aan het Musée de l'Orangerie. “Het regende en we dronken de beste warme chocola van Parijs. Voor mij is deze geur onlosmakelijk verbonden met mijn liefde voor Monet – en andersom! In mijn kantoor heb ik nog steeds een la vol met verschillende soorten chocola en thee – ik volg mijn eigen advies op.”
De mogelijkheden van multi-zintuiglijke beleving om ons dingen duidelijker en levendiger te herinneren, zijn voor Sitzia een serieuze zaak. “Daar ben ik niet uniek in: iedereen heeft dit soort associaties. De zintuigen zijn verbonden met elkaar en met onze persoonlijke geschiedenis. Blijvende herinneringen kunnen je helpen beter te leren.”
Goede oren groeien niet op je rug
Sitzia leidt toekomstige curators op en probeert ze daarbij bewust te maken hoe zintuigen onze beleving van een tentoonstelling beïnvloeden. “In het tertiair onderwijs leren we mensen uiteraard te denken, maar van hun zintuiglijke waarneming neem we vaak maar aan dat ze die tijdens hun stages aanscherpen, of zelfs al van nature hebben. Maar dat is niet goed genoeg.”
Omdat ze de standaard papers een beetje zat begon te worden, plaatste ze studenten voor een kunstwerk en liet hen het 40 minuten lang beleven voordat ze begonnen met schrijven. Pas na die eerste versie mochten ze secundaire bronnen raadplegen. “Ik wilde een andere richting inslaan dan de puur theoretische aanpak, die alleen maar leidt tot slechte professionals en tentoonstellingen waar de bezoeker niet echt iets aan heeft. Het uitgangspunt moet de directe beleving zijn, niet andermans theorieën.”
Monets waterlelies in Musée de l'Orangerie
Denken, doen – en uitslapen
Online lesgeven maakte het moeilijker om studenten zintuigelijk in contact te brengen met kunstwerken. “We lieten geluidsfragmenten van treinstations, bibliotheken en musea horen. Studenten dachten allemaal dat de bibliotheekgeluiden uit het museum kwamen, maar stilte is eigenlijk niet ideaal om kunst te beleven of zelfs om de informatiebordjes te verwerken.”
Sitzia benadrukt dat ze niks tegen online lesgeven heeft. Ze begon al in 2001 met blended learning. “Ik denk dat collegezalen sowieso aan belang zullen inboeten. Het lijkt me een prima zaak als de digitalisering het einde betekent van het ochtendcollege. Ik denk dat we in plaats daarvan een hybride vorm zullen zien van online colleges over theorie en geïntegreerd, interpersoonlijk, zintuiglijk leren: denken en doen die elkaar versterken.
Slappe bladeren en botte lemmeten
Hoewel haar expertise vooral op het gebied van kunst en curateren ligt, zegt Sitzia dat het principe ook in andere disciplines geldt. “Medici luisteren naar de hartslag, botanici voelen aan bladeren en ruiken aan bloemen, archeologen beoordelen het gewicht en de scherpte van gereedschap, enzovoorts. We willen bij alle faculteiten uitzoeken hoe de zintuigen expliciet dan wel impliciet worden gebruikt en getraind.”
Samen met Anna Harris (FASoS) en Ilse van Lieshout (Marres – Huis voor Hedendaagse Cultuur in Maastricht) wil Sitzia een wetenschappelijk kader opstellen om de impact van de zintuigen op het leren te bestuderen: van memoriseren en contextualiseren tot concentratie en het vinden van informatie. Curricula van verschillende UM-faculteiten zullen worden onderzocht om voorbeelden te vinden van zintuiglijk leren. Vervolgens gaan ze de curricula verrijken aan de hand van leerconcepten die zijn ontworpen door zintuigenexperts uit Maastricht, van curatoren en medici tot choreografen. Een interdisciplinair team zal de experimenten monitoren en er inzichten uit destilleren die breder toegepast kunnen worden.
Sensory Learning Lab
Sitzia is ook van plan om een Sensory Learning Lab op te zetten. “Dat wordt zowel een fysieke workshop met leermiddelen die zijn toegesneden op de verschillende curricula, als een digitale toolbox, met daarin alles van kleine interventies tot een compleet keuzevak. Natuurlijk gaan we ons werk ook continu evalueren en verbeteren.”
“Verder zijn we van plan om een uitgebreid netwerk van experts op het gebied van zintuiglijk leren op te zetten. Mensen uit diverse disciplines hebben al contact met ons gezocht, dus dat ontwikkelt zich voorspoedig. Het blijkt dat veel mensen geïnteresseerd zijn in het onderwerp.” Het project is nog maar net begonnen, maar Sitzi hoopt dat haar team binnen drie jaar ‘leren aan de UM’ heeft omgezet in een ‘maaltijd voor alle zintuigen’.
Lees ook
-
Zelfstandig besluiten nemen bij vergelijkbare situaties doen computers al volop. Maar kunnen zij ook kennis toepassen op nieuwe feiten? Mark Winands, de kersverse hoogleraar Machine Reasoning bij het Department of Advanced Computing Sciences (DACS), ontwikkelt rationeel handelende computerprogramma...
-
Onder druk wordt veel vloeibaar, zo liet de covid-pandemie zien. Karin Faber, hoogleraar neurologie en directeur patiëntenzorg van het Maastricht UMC+, en universitair docent management van zorginstellingen Daan Westra kijken terug op een woelige tijd.
-
De Facebook Papers, een reeks documenten die gelekt werd door klokkenluider Frances Haugen, staan boordevol onthullingen. Het lijkt erop dat het bedrijf volledig op de hoogte was van zijn rol bij het verspreiden van valse informatie en woede veroorzakende content. Een gesprek met moraalfilosoof...
- in Featured
- in Researchers
- in Students