Vliegende carrièrestart voor een dansende wetenschapper

Geboren en getogen in een multiculturele wijk in Londen, woont hij sinds eind 2017 in Maastricht. “Van jongsaf aan ben ik me bewust dat ik soms als ‘anders’ werd gezien. Voor inclusiviteit bestaat niet één formule. Het vergt veel inspanning, tijd en een dialoog die nooit afgelopen zal zijn.” Sinds afgelopen september is Cengiz Akbulut het hoofd van het laboratorium van het nieuwe Stem Cell Research University Maastricht (SCRUM).  Een gesprek over minderheden, het ontstaan van leven en Swingdansen.

“Als mijn vader ’s nachts ging werken wist hij niet of hij 5 of 50 pond zou verdienen, daarom werkte hij vaak zes of zeven dagen per week. Daar moest ik aan denken toen ik tijdens mijn promotieonderzoek lange dagen en nachten in het lab doorbracht. Dat gaf me kracht.” Politiek bewustzijn heeft Cengiz Akbulut van jongs af aan meegekregen. Dat heeft ook alles te maken met de familiegeschiedenis van zijn moeder, die Turks Cypriotisch is.  De Turks Cyprioten zijn een minderheid in Cyprus. Gebeurtenissen uit de geschiedenis, waaronder de genocide op Turkse Cyprioten met Kerst 1963 en de gevolgen daarvan, raakten zijn familie direct. “Familie en vrienden van mijn grootvader zijn toen vermoord en in een massagraf terecht gekomen. Dat is een deel van mijn geschiedenis, waarover je in geschiedenisboeken weinig terugvindt. Er zijn aan beide zijden veel slachtoffers gevallen maar de geschiedenis is subjectief. De officiële versie is niet de onze.”

Vormende jaren

Vlak voor de dekolonisatie in 1960 vertrok zijn grootvader, die als politieagent voor de Engelsen werkte, met vrouw en kinderen naar Engeland. Hij moest dit binnen twee dagen beslissen en heeft het land heimelijk onder escorte moeten verlaten. Zijn moeder groeide dus op in Engeland. “Nadat ze in de 70er jaren klaar was met haar studie Economics and Accountancy in Londen, besloot ze naar Istanbul te gaan om meer in contact te komen met haar roots. Cyprus was in die tijd geen optie want te gewelddadig. Daar heeft ze mijn vader leren kennen. Aanvankelijk zijn ze in Istanbul getrouwd en samen gaan wonen, maar toen er kinderen kwamen verhuisden ze naar Engeland. Ze wilden dat hun kinderen een Britse educatie zouden krijgen met de voordelen die daarbij komen.” Het leven in Engeland viel aanvankelijk niet mee. Zijn vaders diploma’s werden niet erkend en de taal was een probleem. “Uiteindelijk is hij taxichauffeur geworden en mijn moeder werkte bij een scheepvaartmaatschappij. Zij werkte overdag, mijn vader ’s nachts. Ik heb een fijne jeugd gehad, we hadden het niet breed, maar het lezen werd gestimuleerd met tweedehands boeken. Ik was als jongetje van vijf dol op atlassen. Zo vond ik op een gegeven moment het plaatsje Genk in België dat viel me op omdat het op mijn naam en die van mijn broer Cenk leek. Met een collega ga ik daar nu regelmatig naar het voetbal kijken.” 

Cengiz Akbulut

Karate kids

Als puber las hij vooral non-fictie. “Ik was gek op encyclopedieën. En we zaten alle vier op karate. Dat was handig, dan hoefden mijn ouders ons maar naar een locatie te brengen. De docent leerde je niet alleen bewegingen maar ook een filosofie. Die combinatie van discipline en respect betuigen waren goed voor mij. Schoenen uit wanneer je de zaal betreedt, buigen bij komen en weggaan. Op mijn 14e ben ik ermee gestopt en heb toen een periode van rebellie gehad. Veel uitgaan en soms door de politie worden thuisgebracht. Ik heb een schooljaar over moeten doen. Mijn ouders hadden met me te stellen, ik was de moeilijkste van de vier. Maar goed, grenzen verkennen hoort bij de puberteit, toch?”

"Pas toen ik in Aberdeen ging studeren, kreeg ik een besef van ‘anders zijn’ dan de ‘witte’ meerderheid. Ik heb ook gemerkt dat nu ik hier op het Europese vasteland ben, weg van huis, ik me meer Brits, Turks en moslim voel dan toen ik in Londen woonde."

Cengiz Akbulut

De middelbare school was een leerzame periode. Akbulut zat op een openbare multiculturele jongensschool in Noord-Londen, met leerlingen uit alle rangen en standen. “Jongens van rijke komaf voor wie het bedje gespreid was en jongens die de school niet afmaakten. Ik vond het daar fijn en voelde me helemaal thuis. Pas toen ik in Aberdeen ging studeren, kreeg ik een besef van ‘anders zijn’ dan de ‘witte’ meerderheid. Ik heb ook gemerkt dat nu ik hier op het Europese vasteland ben, weg van huis, ik me meer Brits, Turks en moslim voel dan toen ik in Londen woonde.”

Empathie voor de minderheid

Tijdens zijn studie, maar ook hier in Maastricht voelt hij zich soms door bepaalde interacties en zijdelingse opmerkingen ongemakkelijk. Hij onderschrijft het belang dat de UM hecht aan inclusiviteit. “Sommige mensen zijn zich niet bewust dat ze door hun gedrag iemand marginaliseren. Zo werd er in een toespraak op de kerstborrel van onze afdeling, de namen van mijn Nederlandse en Belgische collega’s correct uitgesproken, maar over die van mij werd een grapje gemaakt.  Zij ervoeren het als een onschuldig grapje, en hoewel het niet negatief of racistisch bedoeld was, deed het toch pijn. We hebben dit gelukkig goed opgelost. Dit lijkt een klein voorbeeld, maar er zijn er zoveel van. Voor inclusiviteit bestaat niet één klinkklare formule. Het gaat om respect en de ander in zijn of haar waarde laten en dat vraagt om een constante dialoog die vrees ik ook nooit afgelopen zal zijn.”

Cengiz Akbulut

Swingdansen

In het verlengde hiervan ligt voor hem zijn grote hobby: Swingdansen. Toevallig ontdekt tijdens zijn studie. “Swingdansen is een parapluterm voor verschillende dansen op jazzmuziek. Het is een Afrikaans-Amerikaanse dansvorm die in de jaren 20 van de vorige eeuw is ontstaan en gezien wordt als de eerste echte kunstuiting van voormalige slaven na hun emancipatie. In Harlem ontstond een ware hub van zwarte cultuur die toen ook voor het eerst werd toegestaan en swingdance is hieruit voortgekomen. Ik ben geen Afro Amerikaan maar ik voel empathie voor feit dat het een dans was van een minderheid en deel uitmaakte van de cultuur van een minderheid. Natuurlijk is ook dit  ‘witgewassen’ en weten veel mensen niet meer dat de jazz afkomstig is van de Afrikaanse Amerikanen. De Lindy Hop bijvoorbeeld is een combinatie van oudere Amerikaanse volksdansen zoals de tapdans en charleston met de jazzdans. Het leuke is dat je constant van partner wisselt, je leert sociaal dansen. Als je met één persoon danst dan leer je met die persoon te dansen, als je met iedereen danst (with the whole room) dan wordt het een feestje. Ik heb hierdoor heel andere mensen leren kennen, van buiten mijn studie en sociale omgeving. Heel verrijkend. In Maastricht dans ik ook weer iedere woensdag. Hier is een goede jazzmuziekcultuur.”

De oorsprong

De studie biochemie was voor Akbulut een duidelijke keuze. “Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in de vraag: waarom is er leven? Niet alleen in religieus en filosofisch opzicht, maar ook in fysieke zin. Natuurkunde, het sterrenstelsel, de Big Bang, het universum. Ik begreep toen al dat er veel wiskunde bij komt kijken om iets van deze concepten te kunnen begrijpen, maar ik vond ook dat het veraf bleef, kijken door een telescoop. Daarom koos ik voor biochemie dat betekent letterlijk: de chemie van het leven.” Hij specialiseerde zich in ontwikkelen van stamcellen, vooral van het hart. Hoeveel dichter kun je bij de oorsprong van leven zitten.  Zijn promotieonderzoek aan de UM, waarvoor hij letterlijk dag en nacht in het lab werkte, leidde hem naar zijn huidige baan. Als misschien wel het jongste hoofd van een stamcellaboratorium in Nederland voelt hij zich zeer bevoorrecht. “Ik kan gewoon blijven doen wat ik ook tijdens mijn promotieonderzoek heb gedaan: protocollen ontwikkelen voor het maken van stamcellen. De protocollen die ik tijdens mijn promotie heb ontwikkeld bleken succesvol te zijn daarop kan ik nu voortborduren. De UM is voor mij het juiste moment op de juiste plek. Het centrum is er gekomen doordat de universiteit jong is en nog aan haar profiel werkt. Dat betekent voor mij een vliegende carrièrestart. Daar ben ik dankbaar voor. Sinds ik in Maastricht ben, hoef ik me niet meer af te vragen of ik volgende maand nog voldoende geld heb en waar ik volgend jaar zal zijn. Dat is zo fijn of zoals Einstein zegt: ‘Ik hoef niet te denken aan de toekomst, die komt snel genoeg’.”

Annelotte Huiskes (tekst)

 

"Voor inclusiviteit bestaat niet één klinkklare formule. Het gaat om respect en de ander in zijn of haar waarde laten en dat vraagt om een constante dialoog die vrees ik ook nooit afgelopen zal zijn."

Lees ook

  • Karlien Strijbosch deed promotieonderzoek naar Senegalese migranten die onvrijwillig terugkeerden na een verblijf in Europa. Ze liep aan tegen muren van zwijgzaamheid, wantrouwen en schaamte. Een gesprek met Karlien Strijbosch en haar promotor Valentina Mazzucato over een onderzoek dat noodzakelijke...

  • Lilian Tsourdi, universitair hoofddocent Internationaal en Europees Recht, onderzoekt hoe zowel de opzet als de uitvoering van de EU-immigratie- en asielwetgeving kan worden verbeterd. Hoe zijn we tot deze disfunctionele status quo gekomen?  

  • Waarom doen mensen wat ze doen? Om deze complexe vraag te beantwoorden moet Hannes Rusch van alles een beetje zijn: econoom, bioloog, filosoof, wiskundige. Hij kreeg onlangs een ERC Starting Grant van 1,5 miljoen euro om een interdisciplinair theoretisch kader voor de beschrijving van...

Meer nieuws