Op 29 januari 2024 verdedigde Van der Baan zijn proefschrift ‘Facilitating the Education-To-Work Transition: Coaching for Employability Unravelled’. Hij onderzocht hoe het hoger onderwijs studenten kan voorbereiden op de arbeidsmarkt door hen te coachen bij belangrijke competenties.

Van der Baan merkt dat veel initiatieven voor (bijna) afgestudeerden er vooral op gericht zijn om studenten meer ‘employable’ te maken. Zij leren daarvoor competenties zoals communicatievaardigheden en in een team werken, die hen aantrekkelijker maken voor de arbeidsmarkt. Dat helpt hen om een baan te vinden en om in die baan succesvol te zijn. Dat alles moedigt hij ook zeker aan. “Maar,” zo benadrukt Van der Baan, “studenten hebben wel een reflectieve houding nodig om die competenties te ontwikkelen. In stages en op het werk wordt studenten vaak gevraagd om te reflecteren op wat goed gaat en wat ze uitdagend vinden. Maar daarvoor moet je wel kúnnen reflecteren. Van studenten wordt te vaak verwacht dat ze dat kunnen, terwijl het een moeilijke vaardigheid is.”

Een coach is volgens Van der Baan heel helpend voor (bijna) afgestudeerden om zelfstandig te leren reflecteren en zo hun employability te blijven ontwikkelen, ook als ze eenmaal aan het werk zijn. “Studenten zijn goed in staat om terug te kijken op hoe dingen zijn gegaan. Maar de vraag ‘Wat kan ik anders doen in een gelijksoortige situatie?’ is vaak lastiger. Daar kan coaching bij helpen.”

Coaching in de studie en op het werk samenbrengen

Het ontbreekt niet aan coachingsmogelijkheden in het hoger onderwijs, zo weet Van der Baan. Ook de arbeidsmarkt biedt veel coaching voor pas afgestudeerden. Beide typen coaching hebben hetzelfde doel: startende werknemers helpen zich verder te ontwikkelen en hen daarmee binnen de organisatie houden. De coaching in het onderwijs en in het werkveld zijn alleen te vaak gescheiden, merkte Van der Baan. “Voor een soepele overgang moet je de coaching van beide werelden samenbrengen”, beargumenteert hij. “De overgang van student naar werknemer stopt niet na het vinden van een baan. Dat gaat door totdat iemand twee of drie jaar aan het werk is. In die tijd passen starters zich steeds meer aan hun nieuwe context en rol als werknemer aan.”

Daarbij benadrukt Van der Baan dat iemand niet formeel ‘coach’ als functietitel hoeft te hebben om studenten en afgestudeerden verder te helpen. In zijn onderzoek komt naar voren dat drie dingen belangrijk zijn om coaching te laten slagen. “Ten eerste moet de coachee zich veilig voelen om uitdagingen te delen. Ten tweede moet de coach de student vrijheid geven om zelf leerpunten vast te stellen en daarmee te experimenteren via verschillende leeractiviteiten. Ten derde is het belangrijk dat zij samen een plan van aanpak opstellen en achteraf bespreken hoe het is gegaan. Dat stimuleert reflectie. Door (bijna) afgestudeerden op de werkplek hetzelfde te coachen als in het hoger onderwijs, kunnen alumni een leven lang leren.”

In het kader van practice what you preach heeft Van der Baan ook zelf studenten gecoacht om hen voor te bereiden op de arbeidsmarkt. Daarbij paste hij zijn eigen handvatten toe. Alexia Aliatidis was een van die studenten. Zij volgde op dat moment de pre-master Learning and Development in Organisations. Later kreeg ze tijdens de gelijknamige master – als onderdeel van het vak Competence-Based Coaching - aan de ene kant een coach vanuit de UM aangewezen en daarnaast een externe coach vanuit het werkveld. Al snel na haar studie vond ze een baan bij Ernst & Young in Rome dankzij een tip uit het netwerk dat ze tijdens de coaching had opgebouwd.

Aliatidis vertelt: “Het was heel waardevol om zowel theoretische inzichten vanuit de universiteit als praktische inzichten uit het werkveld te krijgen. De coaching heeft me niet alleen aan mijn eerste baan geholpen, maar heeft me ook gevormd op professioneel en persoonlijk vlak tot wie ik nu ben. Zo ging ik nadenken over mijn ambities en daar concrete doelen aan koppelen. Daardoor kon ik ervaren dat ik van een student in een toekomstig werknemer veranderde.”

Nog steeds past Aliatidis lessen uit de coaching toe. “In uitdagende situaties ga ik, zoals ik heb geleerd, nog altijd op zoek naar iemand die voor mij voelt als een coach of mentor. Dan reflecteer ik samen met diegene op de situatie en stel ik doelen om het voortaan anders te doen.”

Wat kunnen (bijna) afgestudeerden zelf doen om de overgang naar werk makkelijker te maken? Van der Baan heeft nog wel een paar tips:

1. Analyseer wat goed ging en wat beter kon bij bepaalde ervaringen op je werkplek.
2. Zoek kansen om je ontwikkelpunten verder te ontwikkelen. Vind je het bijvoorbeeld spannend om te presenteren? Zoek manieren om dat juist aan te gaan.
3. Ga op zoek naar een coach. Dat kan een leidinggevende zijn, maar bijvoorbeeld ook een fijne collega.
4. Maak gebruik van alles wat de universiteit biedt voor bijna alumni. Denk aan stages, workshops, een mentor, het Coach Café en andere diensten van UM Career Services.

Aliatidis vult hem aan met nog twee tips:

1. Bouw een netwerk op. Ga bijvoorbeeld naar netwerkevents en leg contact met onder andere alumni en medestudenten. Dat kan helpen om je eerste baan te vinden.
2. Schrijf je scriptie voor een organisatie. Dan ga je werken met echte data van een organisatie en krijg je al in die laatste fase van je scriptie iets van het werkveld mee.

Tekst: Romy Veul