Uitbreiding van de DigiD toegang maakt het leven makkelijker voor grenswerkers
Stel je voor: je woont in België en werkt al tientallen jaren in Nederland. Even vanaf de bank op je laptop je pensioen inzien gaat niet. Je hebt namelijk geen recht op een DigiD. En dus moet je bellen, een afspraak maken en langsgaan op kantoor. Drie weken later heb je je overzicht. Dat kan anders, vond ook Alexander Hoogenboom.
Grensoverschrijdend
Grensoverschrijdende problematiek, daar ging zijn proefschrift over. Alexander vertelt: “Studentenmobiliteit binnen de Europese Unie is een positief iets en wordt volop gestimuleerd, maar er kleven behoorlijk wat juridische haken en ogen aan. Hoe zit het met het verschil in collegegeld? En aanspraak op studiefinanciering? Studenten kunnen veel rechten ontlenen aan de EU, maar knabbelen op die manier direct of indirect aan de autonomie van de individuele landen om hun hoger onderwijs in te richten. Dat is de gevoeligheid: de verworvenheden van de lidstaten staan onder druk.”
De kwestie
Zijn proefschrift en zijn promotor Hildegard Schneider leidde ertoe dat Alexander werd gevraagd om bij ITEM te komen werken als wetenschappelijk coördinator. “ITEM is een onderzoeks- en adviseringsinstituut met een praktische inslag. Het biedt onder andere juridische ondersteuning aan de Grensinfopunten in Nederland. Loketten waar bijvoorbeeld grenswerkers, dus mensen die in het buitenland wonen en in Nederland werken of andersom, terecht kunnen met hun vragen.” Zo ook bij de kwestie van de Belgische dame die al jaren in Nederland werkt.
Onhandig
DigiD is je toegangssleutel tot heel veel diensten. “Als je die niet hebt, moet je in veel gevallen bijvoorbeeld een aparte inlog aanmaken. Of een papieren formulier invullen en opsturen, bellen en minutenlang in de wacht staan of zelfs een afspraak maken en fysiek langsgaan bij het desbetreffende kantoor. Dat is onhandig. Sterker nog: een website als bijvoorbeeld mijnpensioenoverzicht.nl is puur een digitale service waar je een DigiD voor nodig hebt. Dus daar kon zij geen gebruik van maken.” Redenen genoeg voor Alexander om deze zaak op te pakken.
Alexander Hoogenboom behaalde een Bachelor of Laws, Master of Laws en PhD aan de Universiteit Maastricht. Ook behaalde hij een Master of Science aan de London School of Economics, waarvoor hij de Huygens Top Talent scholarship van de Nederlandse overheid behaalde. Hij schreef zijn bekroonde proefschrift over juridische aspecten van grensoverschrijdend hoger onderwijs in de EU. Na het behalen van zijn doctoraat werkte hij als wetenschappelijk coördinator bij ITEM, waar hij nu gastonderzoeker is.
ITEM, The Institute for Transnational and Euregional cross border cooperation and Mobility (ITEM) is a research and consultancy institute that focuses on opportunities and bottlenecks in cross-border mobility and cooperation.
‘Computer says no’
Als eerste maakt een delegatie van ITEM een afspraak met het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hier wordt aangegeven dat men de groep van DigiD-gerechtigden niet wil uitbreiden tot grensarbeiders vanwege het vermeende risico op fraude. “Hoe stel je dit nu aan de kaak?”, vraagt Alexander zich af. “Het probleem bij een DigiD-aanvraag is dat het systeem simpelweg niet verder gaat als je bepaalde vakjes niet aanvinkt. Zo is het dus technisch dichtgetimmerd. Er komt nooit de boodschap uit: u krijgt geen DigiD, want u bent Belgisch.” En dus gooit Alexander het over een andere boeg. Hij stuurt - namens een grenswerker - de benodigde informatie voor een DigiD per e-mail op. Dan volgt wel de reactie dat dit niet mogelijk is vanwege de niet-Nederlandse nationaliteit. “Kijk, daar kunnen we wat mee: nu is er sprake van een afwijzend besluit.”
Afgewezen
Alexander dient vervolgens een bezwaar in tegen het afwijzende besluit bij het ministerie. Daarbij beroept hij zich op het EU-recht van gelijke behandeling inzake zogenoemde ‘sociale voordelen’. “Met een DigiD heb je toegang tot allerlei sociale voordelen. Daar wordt nu verschil in gemaakt, tussen Nederlanders en grenswerkers.” Het bezwaar werd ongegrond verklaard. Dan volgt beroep bij de bestuursrechter. Deze oordeelt dat toegang tot een DigiD geen sociaal voordeel is. Dat is een tegenvaller. Alexander gaat in hoger beroep bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. “In eerste instantie gaven ze aan dat ze betwijfelden of het überhaupt wel een besluit was.
Het uitgeven van een DigiD zou dan vergelijkbaar zijn aan de uitgifte van een BSN-nummer. Een feitelijke handeling zonder rechtsgevolgen.” Toen kreeg Alexander er een hard hoofd in. “Dat was een lastige zitting. Het was mijn eerste zaak bij de Afdeling, alles was nieuw. Ik had een mooi verhaal geschreven, maar als de insteek is dat er überhaupt geen sprake is van een besluit, ga je toch wel twijfelen aan alles wat je geleerd hebt in die afgelopen jaren.”
Kerstkaart
Maar dan benoemt Alexander het volgende: “Een DigiD is te vergelijken met een paspoort. Ook dat is feitelijk maar een boekje waar je gegevens en nationaliteit in staan, maar het is eigenlijk zo veel meer dan dat. Het geeft je toegang tot een groot aantal rechten. En dat is bij een DigiD eveneens het geval.” Het is december 2019 en de uitspraak van de Raad van State valt bij Alexander op de deurmat, tussen een aantal vroege kerstkaarten. “Ik heb ‘m even laten liggen. Stel dat het weer niks was. Dat zou mijn kerst behoorlijk verpesten.” Na een paar dagen besluit hij de envelop toch te openen. “Het hoger beroep was gegrond bevonden! Dat was zo’n mooi moment. Alleen een beetje jammer dat ik het op dat moment met niemand van mijn collega’s kon delen. Het was namelijk ten tijde van de hack bij de Universiteit Maastricht.”
Lappendeken
De redenatie van de Raad van State was dat de bescherming die het bestuursrecht biedt mee moet evolueren. Overheidsdiensten worden steeds vaker digitaal vormgegeven. Digitale toegang is dus een voorwaarde om aanspraak te maken op informatie en bepaalde voorzieningen. Als deze toegang dan geweigerd wordt, moet het bestuursrecht bescherming bieden. Alexander – en met hem de Belgische grenswerker – is blij met de uitslag. “Ik heb er veel van geleerd. Je kunt in zo’n zaak eindelijk de theorie in de praktijk brengen. Ook merk je dat je met elke stap in de procedure, en de tegenspraak van de tegenpartij, je verhaal steeds scherper krijgt. En ik vind het fijn dat de persoon waar het mee begon, dit heeft willen doorzetten. Dat ze bereid was om dit met ons te doen.” Uiteindelijk heeft de uitspraak gevolgen voor alle grenswerkers in heel Nederland. “Dit maakt het voor hun net zo gemakkelijk als voor Nederlanders die hier werken. Je hebt voor steeds meer diensten DigiD nodig, het zou een lappendeken van gedoe worden. Dat is nu opgelost.”
| Terug naar lawreview2020 |
Lees ook
-
Dani Shanley en Joshi Hogenboom over synthetische data, de voors en tegens van interdisciplinariteit, en waarom AI er waarschijnlijk niet voor zal zorgen dat we kunnen stoppen met het bestuderen van de wereld waarin we leven.
-
Vaatchirurg en bijzonder hoogleraar Clinical Engineering Lee Bouwman houdt zich bezig met de implementatie van baanbrekende technieken in de gezondheidszorg. Hiervoor is samenwerking tussen technische en klinische deskundigen onontbeerlijk. Met inmiddels een waaier aan gezamenlijke innovaties als...
-
De chirurg die na uren opereren de OK verlaat, verslagen, om de naasten te vertellen dat de patiënt het helaas niet heeft gered. Deze rol, die de meeste mensen alleen kennen uit films en tv-series, moest vaatchirurg Michael Jacobs in zijn carrière vaker vertolken dan hem lief was. Letterlijk nooit...
- in Featured
- in Researchers