Studeren met ADHD: tips tegen concentratieproblemen en planningsissues

23 mei 2024

Concentratieproblemen. Moeite met plannen. Snel afgeleid raken. Het zijn bekende symptomen van ADHD. Steeds meer UM-studenten melden zich met ADHD-klachten bij Disability Support. Op welke manieren zit ADHD studeren in de weg? En hoe kun je ADHD-klachten verminderen tijdens je studie? Wij spraken erover met Sigrid Péters en Kristie Stoelers, beide werkzaam bij Disability Support, en biologisch psycholoog dr. Martijn Arns van Brainclinics Foundation, die een belangrijke relatie ziet tussen ADHD-klachten en slaap. 

ADHD-klachten komen vaker voor

Bij Disability Support melden zich steeds vaker studenten met ADHD-klachten die tegen dingen aanlopen bij het studeren. Waar eerder dyslexie nog de meest voorkomende functiebeperking was waarmee studenten zich meldden, heeft nu ADHD die plek ingenomen. Péters heeft wel een idee waar dat door komt: “Er is meer bekend geworden over ADHD, waardoor studenten de klachten beter herkennen, vaker worden gediagnosticeerd en ook vaker naar ons toe komen.”

Stoelers vult haar aan: “Tijdens de studietijd komen de klachten vaak extra naar voren. Je gaat misschien in een nieuwe stad wonen, komt terecht in het studentenleven en moet voor je studie meer zelf plannen. De studententijd is een periode met veel prikkels. Binnen en buiten de studie. Daarnaast ervaren studenten vaak de druk om bijvoorbeeld een bijbaan te nemen en veel sociale dingen te doen. Dat maakt deze periode voor studenten met ADHD soms extra overweldigend.”

ADHD-klachten bij het studeren

ADHD is voor iedereen anders. Studenten met ADHD lopen vaak tegen soortgelijke dingen aan. Maar de mate waarin specifieke klachten spelen, verschilt per persoon. Bij Disability Support zien Péters en Stoelers onder andere studenten met de volgende klachten:

  • moeite met dingen afronden;
  • moeite om deadlines te halen;
  • uitstelgedrag;
  • concentratieproblemen;
  • problemen met studietaken plannen en organiseren;
  • snel afgeleid raken;
  • een vol hoofd.

De klachten hierboven kunnen gelden voor ADHD en ADD (een subtype van ADHD). Bij ADHD is vaak ook sprake van hyperactiviteit en impulsiviteit; bij ADD niet. Naast deze belemmerende kenmerken zijn studenten met ADHD overigens vaak ook creatief, veelzijdig en sociaal, en hebben zij soms een goede hyperfocus.

De studietijd kan voor mensen met ADHD extra overweldigend zijn vanwege alle prikkels en verwachtingen. Binnen en buiten de studie.

Kristie Stoelers

De rol van blauw licht en slaaptekort bij ADHD-klachten

Ook dr. Martijn Arns, die al jarenlang onderzoek doet naar ADHD-klachten en manieren om die te verminderen, ziet een toename van ADHD-klachten in de samenleving. Hij ontdekte in zijn onderzoek dat twee belangrijke levensstijlfactoren de bovenstaande ADHD-klachten kunnen veroorzaken of verergeren.

Ten eerste merkt Arns dat ADHD-klachten vaak samenhangen met chronisch slaaptekort. “Als je langdurig te weinig slaap krijgt, bijvoorbeeld 6 uur per nacht, dan merk je daar al snel (meer) op ADHD lijkende klachten door”, legt hij uit. “Al na 4 weken gaan je cognitief functioneren, aandacht en werkgeheugen achteruit. De gevolgen zijn dan net zo erg als wanneer je 2 nachten helemaal niet geslapen hebt. Alleen is men zich er in deze situatie niet van bewust.”

Ten tweede ziet Arns dat blauw licht ADHD-klachten kan veroorzaken of verergeren. “Tegenwoordig gebruiken we veel ledlampen, die een piek hebben in het blauwe spectrum. Ook mobiele telefoons en andere apparaten stralen blauw licht uit. De lucht is blauw, dus ons brein ziet blauw licht als een teken dat de dag begint en je alert moet zijn. Door bijvoorbeeld ’s avonds veel op je telefoon te zitten, kom je moeizamer in slaap. Blauw licht vermijden helpt om je concentratie op peil te houden en minder last te hebben van op ADHD lijkende klachten.”
 

Hulp vanuit de UM bij studeren met ADHD

Péters en Stoelers horen nog vaak dat studenten met ADHD denken de enige te zijn die tijdens de studie tegen ADHD-klachten aanlopen. Onterecht, vinden zij. “Er is een heel grote groep studenten met ADHD. Daarom vinden we het belangrijk om studenten samen te brengen, bijvoorbeeld bij trainingen of in het UnliMited Netwerk.”

Tegelijkertijd zijn ieders klachten anders en is dus maatwerk nodig. Het team van Disability Support kijkt dan ook altijd tegen welke belemmeringen een student aanloopt en wat voor die specifieke student helpend is. Péters legt uit: “Vaak helpt het al om extra tentamentijd of een kleinere tentamenruimte met minder prikkels te regelen.”

Dr. Martijn Arns is biologisch psycholoog en werkt als Associate Professor in Cognitie en Cognitieve Neurowetenschap bij de Faculty of Psychology and Neuroscience. Hij heeft zijn eigen onderzoeksinstituut Brainclinics Foundation, dat ernaar streeft om psychiatrische aandoeningen beter te begrijpen via onder andere brain imaging en slaap. Het doel is om zo tot meer persoonlijke adviezen te komen bij mentale problemen als ADHD, depressies en dwangstoornissen.

Martijn Arns

Slecht slapen en veel blauw licht kunnen ADHD-klachten veroorzaken of verergeren. Belangrijk dus om dit in de gaten te houden!

Dr. Martijn Arns

Welke hulp biedt de UM?

De UM biedt studenten met ADHD op meerdere manieren hulp:

  • Stuur een e-mail met je vraag naar Disability Support via disability@maastrichtuniversity.nl of kom naar het inloopspreekuur, elke dag van 11 tot 13 uur. Daarin kun je je situatie bespreken.
  • Plan een afspraak met Disability Support. Dat kan via disability@maastrichtuniversity.nl. Ook studenten die nog in een diagnosetraject voor ADHD zitten, zijn welkom.
  • Bezoek de workshops van het UM-neurodiversity-team voor studenten met ADHD en/of autisme. Voor docenten biedt EDLAB aparte workshops aan.
  • Sluit je aan bij of bezoek de events van het UnliMited-netwerk: een netwerk voor en door UM-studenten en UM-medewerkers met (on)zichtbare functiebeperkingen, chronische ziekten en neurodivergentie.

Kristie Stoelers is medewerker bij Disability Support. Stoelers is ook betrokken bij UnliMited: een netwerk voor en door UM-studenten en UM-medewerkers met een beperking.
Foto: Joris Hilterman

Kristie Stoelers

Tips voor studeren met ADHD

Wat kun je nu zelf doen als je door ADHD tegen dingen aanloopt tijdens het studeren? Stoelers en Péters benadrukken dat voor iedere student met ADHD iets anders werkt. Maar ze hebben wel een paar algemene tips:

1. Onderzoek wat ervoor zorgt dat je hoofd zo "vol" voelt. Wat doe jij in een week en welke activiteiten kosten je veel energie? Wat kun je daaraan veranderen om niet structureel over je grenzen te gaan?

2. Zoek een uitlaatklep om prikkels te verwerken. Dat kan bijvoorbeeld een sport zijn, maar ook een creatieve hobby als haken.

3. Gebruik eventueel voorleessoftware. Dat je informatie op een andere manier (al luisterend) tot je neemt, kan je concentratie verbeteren. Deze software is beschikbaar bij Disability Support.

4. Bezoek het ADHD Café in Maastricht. Daar ontmoeten jongeren en volwassen met ADHD elkaar op een laagdrempelige manier om ervaringen uit te wisselen. Het ADHD Café vindt elke eerste vrijdag van de maand plaats. Daarnaast is er elke tweede vrijdag van de maand een ADHD-meet-up bij The InnBetween.

5. Zoek hulp bij Disability Support. Disability Support biedt geen behandelingen, maar kan je wel ondersteunen bij het studeren. Daarnaast kan je studieadviseur helpen bij studiegerelateerde vragen.

Daarnaast ziet Arns een belangrijke oplossing in leefstijlaanpassingen om minder last te ervaren van ADHD-klachten:

6. Zorg voor een goed slaapritme. Doe je er langer dan een half uur over om in slaap te komen? Ga dan ’s ochtends buiten wandelen. Licht in de ochtend helpt om je biologische ritme op gang te krijgen.

7. Grijp elke kans aan om naar buiten te gaan. Loop bijvoorbeeld een rondje hard in de ochtend, fiets naar de universiteit en pak minder vaak de auto of het openbaar vervoer.

8. Schakel blauw licht uit op apparaten. Daar is vaak een speciale instelling voor, zoals de Night Shift voor Apple-apparaten of de “nachtmodus”. Zet anders de helderheid van je scherm zo laag mogelijk.

Het belangrijkste advies dat Stoelers en Péters willen meegeven? “Kijk vooral wat helpend is voor jou, maar zoek ook contact met anderen op. Vaak voelen studenten met ADHD zich alleen met waar ze mee worstelen, terwijl er een heel grote groep is met ADHD-klachten. Het helpt al als je merkt dat je niet de enige bent.”

Tekst: Romy Veul


De ervaringen van student Sofie 

Sofie zit in het derde jaar van de opleiding European Studies. Ze kreeg onlangs de diagnose ADHD. Wat wil zij andere studenten met ADHD(-klachten) meegeven?

“Toen ik de diagnose ADHD kreeg, vielen veel puzzelstukjes op hun plek. Ik heb altijd moeite gehad met plannen en organiseren. Ook vind ik het lastig om onderscheid te maken tussen hoofd- en bijzaken. Als ik een tekst lees, lijkt elke zin belangrijk. Dat is best vermoeiend.

Achteraf vind ik het jammer dat ik pas laat de diagnose kreeg, nu ik zie welke voorzieningen Disability Support biedt. Als ik de diagnose eerder had gehad, hadden de voorzieningen me veel stress bespaard bij tentamens. Extra tentamentijd of een kleinere tentamenruimte is met ADHD een uitkomst. De grote tentamenzalen waren voor mij altijd heel overweldigend. Tegen andere studenten wil ik zeggen: ‘Trek op tijd aan de bel als je ADHD vermoedt’. Dan merk je hoeveel er mogelijk is om jou te helpen.”

Lees ook