Opmerkelijke ontwikkeling in onderzoek cyberaanval UM
Het College van Bestuur (CvB) van de Universiteit Maastricht ontving recent bericht dat het opsporingsonderzoek naar aanleiding van de cyberhack van 2019 tot succes heeft geleid. Het Openbaar Ministerie wist namelijk na een lang en complex traject beslag te leggen op cryptovaluta ter waarde van circa 500.000 euro, die mogelijk aan de UM ter hand worden gesteld. Nog steeds minder dan de door de UM geleden schade, maar een mooi bedrag om studenten in nood mee te ondersteunen
Vanaf het moment dat de hack bekend werd, in december 2019, heeft de UM in alle openheid en transparantie samengewerkt met politie en OM. Mede door deze informatie-uitwisseling zijn het cybercrimeteam van de politie en het OM erin geslaagd de cryptovaluta op te sporen en in beslag te nemen.
Belang UM-gemeenschap stond altijd voorop
Volgens vice-voorzitter van het CvB dr. Nick Bos, tevens hoofd van het crisismanagementteam dat na de hack werd opgericht, stond de UM na de cyberaanval voor een duivels dilemma. Aan de ene kant het advies van de politie en de morele bezwaren tegen het betalen van losgeld, aan de andere kant de belangen van studenten, wetenschappers en medewerkers van de universiteit die geen toegang meer hadden tot hun gegevens. De studievoortgang van studenten, het wetenschappelijk onderzoek en de continuïteit van de universiteit stonden op het spel. Na een “extreem lastige afweging” werd uiteindelijk tot uitbetaling overgegaan.
Nauwe internationale samenwerking
Deze transactie liet sporen na die uiteindelijk naar een verdachte leidden. De speurtocht van het onderzoeksteam van het OM en de politie was voornamelijk digitaal van aard, maar baseerde zich ook op financiële en tactische invalshoeken. Al snel werd over de grens gekeken en ontstond er een nauwe internationale samenwerking met diverse landen waar gegevens konden worden gevorderd.
De sporen volgend, reisde het onderzoeksteam in 2021 naar Oekraïne. Daar werd door de lokale autoriteiten een huiszoeking verricht en met betrokkenen gesproken. Het onderzoek in Oekraïne maakte uiteindelijk de weg vrij tot inbeslagname van de cryptovaluta door het OM. Al in februari 2020 werd door het onderzoeksteam een zogeheten ‘wallet’ bevroren met daarin een deel van het betaalde losgeld. De waarde van de aangetroffen cryptovaluta was toen 40.000 euro, tegen de huidige koers zijn ze ongeveer 500.000 euro waard. Hoewel dat een hoog bedrag lijkt, is het beduidend minder dan de schade die de universiteit in werkelijkheid heeft ondervonden als gevolg van de hack. De in beslag genomen middelen staan nu op een rekening van het OM. Justitie heeft een juridische procedure in gang gezet die ertoe moet leiden dat het geld uiteindelijk toekomt aan de UM.
Fonds voor studenten in nood
Als het geld gerestitueerd kan worden, wil het CvB de middelen onderbrengen in een fonds ten behoeve van studenten in nood. De nadere details daarvan moeten nog verder worden uitgewerkt. “De cyberaanval toonde aan hoe kwetsbaar studenten kunnen zijn, in hun studievoortgang maar zeker ook financieel”, legt vice-voorzitter Nick Bos uit. “De crises die we sindsdien hebben meegemaakt, hebben deze kwetsbaarheid alleen nog maar verder onderlijnd. Het CvB vindt de aanwending van deze middelen om studenten in nood bij te kunnen staan in dit licht zeer gepast.”
Eternal Blue, een herinnering aan de cyberhack
Eternal Blue, een nieuw kunstwerk van Richard Vijgen in de centrale hal van de Aula Minderbroedersberg memoreert de cyberhack van 23 december 2019. Het is een scherm in de vorm van een klok of globe. Duizenden oplichtende led-lampjes verbeelden de hackpogingen, zoals die in de afgelopen 24 uur op de Universiteit Maastricht zijn uitgevoerd vanuit de hele wereld, ongeveer 10.000 inbraakpogingen per dag.