Ook het hbo kan meer doen voor gelijke kansen op de arbeidsmarkt

Hbo’ers met een migratieachtergrond hebben meer moeite om na hun afstuderen werk te vinden dan hbo’ers zonder die achtergrond. De selectieprocedures van werkgevers en discriminatie worden vaak genoemd als belangrijke oorzaken. Recent onderzoek van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) van de Universiteit Maastricht (UM) en het onderzoeksbureau van Eva Klooster toont aan dat voor gelijke toegang tot de arbeidsmarkt ook aanpassingen in het onderwijs nodig zijn. De onderzoekers baseren zich op een enquête onder zo’n 8000 hbo-afgestudeerden en 75 interviews met hbo’ers, onderwijsprofessionals en werkgevers. Hun rapport, dat vandaag verschijnt, is opgesteld in opdracht van de ministeries van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (OCW) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).

Dat de studiekeuze - studenten met een migratieachtergrond kiezen relatief vaker een studie met ongunstige arbeidsmarktkansen - iets van het verschil in arbeidsmarktkansen verklaart, was al eerder vastgesteld. Maar nu laten de onderzoekers zien dat ook tijdens de studiefase verschillen ontstaan die na het afstuderen doorwerken op de arbeidsmarktpositie.

Opleidingen

Zo tonen de onderzoekers in het rapport aan dat de opleidingen kunnen bijdragen aan gelijke kansen door het contact met bedrijven te intensiveren. Daarnaast heeft ook contact met docenten – een bekende voorwaarde voor studiesucces – invloed op de kans op stage en werk. Hoe beter het contact, hoe eerder mogelijke problemen worden ondervangen. De nadruk die het hbo legt op ‘de eigen verantwoordelijkheid’ van de student kan er in de praktijk echter voor zorgen dat problemen die studenten ervaren met het vinden van stages of discriminatie niet of te laat worden gesignaleerd. Soms lijkt dit paradoxaal genoeg mede het gevolg van de wens van hbo-onderwijsprofessionals om juist niet te stigmatiseren en geen verschil te maken tussen studenten met of zonder migratieachtergrond. Op verschillende opleidingen misten de onderzoekers deskundigheid en overeenstemming van onderwijsprofessionals op het terrein van discriminatie.

Open sollicitaties

Veel geïnterviewde hbo’ers met een migratieachtergrond vermoeden zelf (weleens) gediscrimineerd te zijn, vooral vanuit de ervaring dat sollicitaties niet worden beantwoord. De geïnterviewde werkgevers zijn over het algemeen positief over de vakkennis van hbo’ers, maar geven aan dat ‘open sollicitaties’ weinig kans maken op een uitnodiging voor een sollicitatiegesprek. Studenten met een migratieachtergrond zouden om hun kansen te vergroten veel brieven sturen, waaronder ook open sollicitaties. De onderzoekers adviseren de opleidingen dan ook om studenten niet langer te stimuleren op deze wijze te solliciteren en om studenten beter te informeren over hun rechten tijdens het sollicitatieproces.

Netwerken

Het netwerk dat de hbo’er opbouwt - via bijbanen, stages, traineeships en online-profilering – bepaalt in hoge mate de kans om in beeld te komen bij werkgevers. Maar hbo’ers met een migratieachtergrond hebben vaker een bijbaan of een startersbaan buiten de sector waarvoor zij worden of zijn opgeleid. De onderzoekers adviseren de opleidingen om meer voorlichting te geven over hoe bijbanen en startersbanen bijdragen aan toegang tot de arbeidsmarkt. Met betere begeleiding van het contact met werkgevers en het daarbij betrekken van rolmodellen uit diverse groepen kunnen de opleidingen concreet bijdragen aan gelijkere arbeidsmarktkansen. In die zin zijn de onderzoekers positief over de gevonden resultaten, hoewel zij ook benoemen dat door de corona-uitbraak het vinden van stages en contact met docenten moeilijker verloopt.

Lees ook