Ondermijnende criminaliteit door middel van unieke goederen van grote waarde

Criminaliteit met betrekking tot unieke goederen van grote waarde, zoals luxe-artikelen en kunstwerken, heeft zich op een verrassende manier ontwikkeld. Waar de lokroep voor criminelen vroeger lag in het stelen of vervalsen, ligt die nu in het omzetten in financiële activa, bijvoorbeeld om transacties te verdoezelen, geld wit te wassen of sancties te ontlopen. Om precies te kunnen begrijpen hoe dit werkt en voorkomen kan worden start een groot nieuw onderzoeksproject met de naam PRICELESS. Het project wordt geleid door Dr. Christoph Rausch, Associate Professor aan de Universiteit Maastricht en onder meer verbonden aan het Maastricht Centre for Arts and Culture, Conservation and Heritage (MACCH). PRICELESS heeft een budget van 1,3 miljoen euro en wordt gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en deels door publieke en private partners.

Crimineel verdienmodel?
De sleutel tot de zogenaamde assetization, of wel vermogensbeheer van unieke goederen, is hun taxatie, waarvan gebruik als onderpand voor krediet afhangt. Het gaat dan met name om kunstwerken en luxegoederen zoals bijvoorbeeld dure horloges. Om de kwetsbaarheid voor ondermijnende (financiële) criminaliteit te begrijpen en aan te pakken, analyseert PRICELESS praktijken van waardebepaling, verzekering en boekhouding, en onderzoekt hoe deze worden gecorrumpeerd. Hoewel veel verschillende partijen betrokken zijn bij de waardering van unieke goederen, gebruiken ze elk verschillende methoden en wisselen ze zelden relevante gegevens uit, vaak vanwege privacy beperkingen.

Publiek private samenwerking
PRICELESS bouwt voort op een succesvol, gevestigd samenwerkingsnetwerk tussen publieke en private partners in Nederland om de risico's van criminele ondermijning in kaart te brengen en te beperken. Het project combineert kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar de assetization van hoogwaardige kunstwerken (waaronder cryptokunst en NFT's) en dure (tweedehands)horloges met de veelbelovende methode van financial crime scripting om te onthullen hoe (niet-bancaire) financiële diensten en juridische arbitrage praktijken gevaarlijke manieren van ondermijnende criminaliteit faciliteren. PRICELESS verbetert weerbaarheid tegen ondermijning door betere normen, controles, regelgeving en toezicht te ontwikkelen, onder andere met behulp van innovatieve privacybeschermende technologieën die het delen van data, informatie en inlichtingen tussen private en publieke organisaties mogelijk maken.

NWO investering
NWO financiert PRICELESS en nog twee andere nieuwe publiek private samenwerkingsprojecten die onderzoek zullen doen naar interventie en preventie van illegale activiteiten die onze wettelijke structuren ondermijnen. Deze zogenaamde ondermijnende criminaliteit heeft ontwrichtende effecten op de samenleving tot gevolg. Het onderzoek vergroot het handelingsperspectief voor burgers, opsporings- en handhavingsbeambten, waarmee ze weerbaarder en effectiever worden. Zes miljoen euro is in totaal beschikbaar, waarvan NWO vijf miljoen financiert en bedrijven en publieke organisaties een miljoen. Deze toekenning van middelen in het kader van het NWO programma kennis en innovatieconvenant (KIC) sluit aan bij het missie gedreven topsectoren- en innovatiebeleid van de rijksoverheid.

Faculty of Science and Engineering

Dr. Christoph Rausch, coordinator:

“PRICELESS is een prachtig voorbeeld van team science. Ik verheug me op de voortzetting van de interdisciplinaire samenwerking met mijn gedreven collega’s in de wetenschap, de overheid, de publieke sector en het bedrijfsleven. Het handhaven van internationale sancties tegen oligarchen in reactie op de verschrikkelijke Russische invasie van Ukraine, maar ook tijdens eerdere globale conflicten, laat zien hoe de financiering van terrorisme nauw samenhangt met de assetization van unieke goederen van grote waarde. Binnen Nederland kampen wij ook met het probleem van witwassen en ondermijning, met financiele fraude en belastingontwijking, sociale ongelijkheid en een toenemende concentratie van vermogens. Ons belangrijkste doel met dit onderzoek is om ondermijnende criminaliteit te voorkomen en op te sporen, waardoor de maatschappelijke lasten worden verminderd en wij beschermd worden tegen subversieve criminele praktijken. Hoewel ons project een nationale focus heeft, is extrapolatie naar het internationaal (sancties) niveau mogelijk en gewenst. Wij verwachten ook dat onze inzichten kunnen worden opgeschaald om de preventie en weerbaarheid te verbeteren in andere domeinen die kwetsbaar zijn voor ondermijnende criminaliteit, zoals vastgoed, private equity investeringen en startups.”