'Gewapende' bacterie moet uitkomst bieden tegen kanker
Een onschuldige bacterie die van nature in aarde voorkomt, moet uitkomst bieden in de strijd tegen kanker. Het micro-organisme wordt daarvoor gewapend met een actief eiwit dat dient als therapie tegen de tumor en ook uitsluitend in de tumor zijn werk doet. Gezond weefsel wordt met rust gelaten. Wetenschappers van het Maastricht UMC+ en Maastro Clinic hebben ruim twee miljoen euro subsidie ontvangen van KWF Kankerbestrijding om de therapie in de praktijk te gaan onderzoeken.
Veel tumorweefsel bevat zogeheten necrotische gebieden waarin zich afgestorven cellen bevinden. Op die plekken is geen of nauwelijks zuurstof voorhanden, waardoor conventionele therapieën (zoals radiotherapie, chemotherapie en immunotherapie) niet optimaal werken. De mate van necrose in een tumor is over het algemeen een graadmeter voor de prognose van overleving. Het afsterven van cellen door necrose kan overigens ook optreden als gevolg van radiotherapie. De bacterie Clostridium sporogenes, die normaliter in aarde te vinden is, floreert juist in die zuurstofarme gebieden. De Maastrichtse wetenschappers hebben een methode ontwikkeld om de bacterie zodanig genetisch te modificeren dat de tumor gericht wordt aangevallen.
Gewapend
Een bacterie als Clostridium sporogenes vormt in afwezigheid van voldoende voedsel zogeheten sporen. Deze sporen ontkiemen weer als bacterie als de omstandigheden gunstiger zijn. De necrotische gebieden in een tumor zijn bij uitstek geschikt voor de sporen om te ontkiemen, terwijl overig weefsel (dat normaliter zuurstofrijk is) juist wordt overgeslagen. De onderzoekers kunnen de bacteriën zodanig genetisch manipuleren dat ze een enzym met zich meedragen dat pas actief wordt op het moment dat de sporen ontkiemen. Dit enzym (nitroreductase) is in staat om een niet-schadelijke stof om te zetten tot een giftig medicament. Die niet-schadelijke stof kan van buitenaf worden toegediend en wordt dus pas schadelijk in het tumorweefsel waar de bacterie zich bevindt.
Klinische praktijk
Het doel van de studie is om het effect van deze therapie in de klinische praktijk te onderzoeken. Eerdere onderzoeken bieden dusdanig perspectief dat nu de eerste stap naar de patiënt kan worden gemaakt. Met de miljoenensubsidie van KWF gaan de wetenschappers de komende vijf jaar een ‘gewapende’ spore ontwikkelen en die bij een klein aantal patiënten uittesten in een klinische trial. In eerste instantie zal dat zijn om te zien of de sporen op de juiste plek ontkiemen, of er bijwerkingen optreden en welke dosis toegediende sporen optimaal is.
Breed inzetbaar
De therapie is in principe breed inzetbaar volgens dr. Jan Theys, hoofdonderzoeker namens het Maastricht UMC+: “Bijna bij alle vaste tumoren komt necrose voor. Onafhankelijk van tumortype en de locatie in het lichaam zou deze aanpak dus uitkomst kunnen bieden.” Prof. dr. Philippe Lambin, hoogleraar radiotherapie oncologie van Maastro Clinic en het Maastrichtse onderzoeksinstituut GROW, vult aan: “In de toekomst verwachten we tevens dat de nieuwe therapie gecombineerd kan worden met andere therapieën, zoals radiotherapie en chemotherapie. De ‘gewapende’ bacteriën vallen namelijk net die cellen aan die het meeste weerstand bieden tegen deze klassieke behandelingen. De bacterie zelf wordt daarnaast zodanig gemodificeerd dat deze zichtbaar is op een PET-scan en tevens bijzonder gevoelig is voor antibiotica. Dat maakt deze therapie ook veilig, omdat we op ieder gewenst moment de bacteriën kunnen volgen en eventueel uitschakelen met medicatie.”
Lees ook
-
Universiteit Maastricht onderzoekt samen met de Rechtbank Amsterdam de justitiële samenwerking in strafzaken tussen lidstaten Europese Unie.
-
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft in het kader van de SGW open competitie een subsidie toegekend aan een onderzoeksvoorstel dat is geschreven door Prof. Dr Math Noortmann (Institute for Transnational and Euregional cross border cooperation and Mobility / ITEM) en Prof. Dr J.B.M. Koning (UM School of Business and Economics). Het project heeft een looptijd van twee jaar en beoogd de grensoverschrijdende samenwerking tussen politie, Openbaar Ministerie en gemeenten in de Euregio Maas-Rijn op een interdisciplinaire manier in kaart te brengen en te analyseren.
-
Het eerste landelijke SDG Barometer-onderzoek in Nederland naar de in 2015 vastgestelde Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's) voor 2030 laat veel zien om optimistisch over te zijn. De SDG Barometer biedt belangrijke inzichten in de mate van acceptatie en implementatie van de SDG's door Nederlandse organisaties. Tegelijkertijd is het een oproep aan alle organisaties om de doelen te realiseren.
