“Celkweek kan goed worden opgeschaald om grote hoeveelheden cellen te maken, zoals in een hamburger”, legt Baker uit. Zo'n 150 bedrijven wereldwijd proberen een plek te veroveren in deze veelbelovende markt. Singapore is het eerste land ter wereld waar de verkoop van kweekvlees werd goedgekeurd. Dit gebeurde in 2020. Academische groepen en bedrijven uit Nederland zijn pioniers op dit gebied. Onlangs heeft de overheid een Code of Practice opgesteld voor het veilig organiseren van proeverijen voor kweekvlees dat in afwachting is van goedkeuring voor verkoop op de Europese markt. Voor alle duidelijkheid: kweekvlees is iets anders dan vegetarische en vegan vleesvervangers, zoals burgers op basis van sojameel en plantaardige olie die eruitzien en smaken als vlees. Kweekvlees is vlees dat wordt gemaakt op basis van een paar rundercellen. Biologisch gezien is het bijna hetzelfde als rundvlees en het streven is dat het ook dezelfde voedingswaarde heeft.

“De regeneratieve geneeskunde is heel goed in het nabootsen van complexe weefselstructuren. We kunnen bijvoorbeeld huid of bot maken dat precies dezelfde eigenschappen heeft als echte huid of bot. Dat proces heeft sterke overeenkomsten met het sappiger, lekkerder en malser maken van een stuk spier”, legt Moroni uit, waarbij hij benadrukt dat het hierbij specifiek om runderspieren gaat. Mosa Meat is er al in geslaagd om hamburgers te maken, maar ze zijn nog zoekende naar manieren om complexere weefsels te produceren, zoals een steak, die bestaat uit spiervezels, vet en bindweefsel. “Dat zorgt voor een andere smaak en textuur. Daarom lukt een hamburger al heel goed, maar is een steak nog een uitdaging.”

Het doel is om een steak van restaurantkwaliteit te produceren op basis van een stukje vlees ter grootte van een boon, zoals onlangs werd gepubliceerd. De focus ligt op schaalbaarheid, maar de smaak en textuur moeten ook goed zijn. Baker hoopt uiteindelijk alle dierlijke producten te kunnen vervangen. In de medische sector ligt de nadruk op precisie en functionaliteit. De huidige toepassingen variëren van slimme pleisters die de genezing bevorderen tot in-vivomodellen van functioneel weefsel voor het testen van geneesmiddelen. Ook hierbij is schaalbaarheid een beperkende factor.

Pluripotente stamcellen laten ontwikkelen tot hartcellen en hydrogels gebruiken om weefsel te creëren dat dienst kan doen als hartkamer, is net zo ingewikkeld als het klinkt. Baker vertelt dat zelfs de beste medewerkers slechts zo'n drie kleine weefseltransplantaten per dag kunnen maken – als alles goed gaat tenminste. Dat komt neer op 3 gram. “Via automatisering hopen we dit proces zodanig te kunnen versnellen dat testen met hoge doorvoer mogelijk wordt. Dat zou een enorme stap vooruit zijn in de ontwikkeling van medische behandelingen.” Op de lange termijn zullen meer mensen kunnen profiteren van het werk van MERLN dankzij deze mogelijkheden om celkweek op te schalen en te versnellen, mogelijk ook in minder welvarende landen.

Het belang van de medische kant van het project is duidelijk: hartaandoeningen zijn wereldwijd doodsoorzaak nummer 1. Maar wat wellicht minder bekend is, is dat de veeteelt een grote vervuiler is die een belangrijk aandeel heeft in de klimaatcrisis. Vernietiging van habitats, watervervuiling, een hoge CO₂-uitstoot: de veeteelt is een van de grootste problemen van de mensheid. Het ijsvrije aardoppervlak bestaat voor een kwart uit weilanden en grasland. De vleesproductie is goed voor bijna 60% van de totale CO₂-uitstoot van de voedselproductie en voor een derde van de totale CO₂-uitstoot wereldwijd. 80% van de wereldwijde sojaproductie wordt gebruikt als veevoer. Moroni: “Ik moet bekennen dat ik hier geen idee van had toen we begonnen met brainstormen. Ik was echt in shock toen ik de cijfers las. De potentiële impact is enorm.”
 

Regio Maastricht als centrum van bioproductie 

FAB4FUTURE heeft de prestigieuze Perspectief-beurs van de NWO ter waarde van € 3 miljoen gewonnen voor een project van vijf jaar. NWO heeft vijf van dit soort beurzen toegekend aan brede, interdisciplinaire consortia bestaande uit bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheidsinstanties die onderzoek doen naar belangrijke technologieën om maatschappelijke problemen aan te pakken. MERLN werkt samen met kennisinstituten, bedrijven en maatschappelijke partners. “Het heeft ons twee jaar gekost om de beurs in de wacht te slepen”, vertelt Baker. “Je moet samenwerken met een heleboel bedrijven en doordat de prioriteiten van bedrijven voortdurend veranderen, was het bij momenten behoorlijk lastig om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. Iedereen wilde hieraan meewerken, maar de laatste details vergden heel wat last-minutewerk.”