Een tweede kans voor plastic

6 april 2022

Zou het milieu erbij gebaat zijn als we plastic vervangen door papier of glas? Nee, is het verrassende antwoord van Kim Ragaert, hoogleraar Circular Plastics. Zij pleit voor een alternatieve aanpak, gericht op meer bewustwording en kennis op het gebied van recycling. ‘‘We moeten plastic meer zien als grondstof, niet als afval.’’

Menigeen denkt milieubewust bezig te zijn door te kiezen voor een glazen in plaats van een plastic fles, en voor een papieren zak in plaats van een plastic tasje. In haar TED Talk ‘Plastic Rehab’ toont Kim Ragaert echter aan dat je vaak beter voor de plastic variant kunt kiezen. Een van de redenen daarvoor is dat de ecologische voetafdruk van het produceren en recyclen van plastic vaak kleiner is dan die van materialen als glas en papier. ‘‘Plastic is niet alleen maar slecht,’’ aldus Ragaert. ‘‘Maar we moeten er wel bewust mee omgaan.’’

Razend relevant

Al van jongs af aan is ze nieuwsgierig naar materialen, naar hoe ze in elkaar zitten en hoe we ze kunnen hergebruiken. Vooral het veelzijdige plastic heeft haar interesse. Haar nieuwe functie als hoogleraar Circular Plastics aan de Universiteit Maastricht is Ragaert dan ook op het lijf geschreven. Ze omschrijft haar nieuwe werkgever als een dynamische jonge universiteit, waar veel kansen liggen.

Kansen zijn er ook genoeg binnen haar onderzoeksgebied. ‘‘Toen ik ongeveer tien jaar geleden met dit onderzoek begon, had de industrie noch de academische wereld veel interesse in onderwerpen als recycling en duurzame plastic. Nieuwe Europese wetgeving en toegenomen maatschappelijke druk hebben gezorgd voor een enorme kentering. Plotseling is recycling razend relevant. Maar onderzoek ernaar staat feitelijk nog in de kinderschoenen.’’

Ten onder aan eigen succes

Hoe komt plastic eigenlijk aan zo’n slecht imago, zeker als onderzoek aantoont dat het zo slecht nog niet is? Ragaert: ‘‘We maken er veel wegwerpspullen van, daardoor zijn we het gaan zien als ‘rommel’. Bovendien is plastic vervuiling goed zichtbaar. Ook gaan er veel hardnekkige negatieve verhalen rond, bijvoorbeeld over microplastics die onze gezondheid aantasten – hoewel daar nog te weinig wetenschappelijk bewijs voor is.’’

Milou Schreuders (text)

Kim Ragaert

 

Waardevol materiaal

Sterker inzetten op plastic recycling vereist natuurlijk wel een andere, verantwoordelijke mindset van onze maatschappij. ‘‘Allereerst moeten productontwikkelaars dan meer producten gaan ontwerpen die rekening houden met onze recyclingscyclus. De overheid kan dit stimuleren door wetgeving en subsidie. Daarnaast moeten we zorgen voor meer bewustzijn; consumenten moeten weten dat het een waardevol materiaal is, dat de wereld er écht iets mee kan, zolang we het maar goed hergebruiken. Zo ontstaat uiteindelijk vanzelf opnieuw vraag, en wordt het voor productontwikkelaars en retailers makkelijker om weer meer plastic te gebruiken. Dat durven ze nu vaak niet omdat de druk vanuit de consument hoog is en plastic een slecht imago heeft.’’

Kim Ragaert

Visnetten en verpakkingen

Recyclen moet zorgen voor minder nieuw afval, maar wat doen we met het plastic dat bijvoorbeeld al in zee ligt? Ragaert: ‘‘Plastic dat lang is blootgesteld aan Uv-licht en zeewater is vaak nog lastiger te verwerken. Gelukkig bestaan er innovatieve startups die er onder meer in zijn geslaagd om bijvoorbeeld afgedankte visnetten, dat trouwens een groot deel uitmaakt van het zwerfvuil in zee, te gebruiken voor nieuwe visnetten. Sowieso moet het de zee uit, natuurlijk, en moeten we vermijden dat er nog meer mariene vervuiling bijkomt. De westerse wereld heeft daar globaal best nog een verantwoordelijkheid te nemen door een inzamel- en recycle infrastructuur te helpen bouwen in landen waar nu veel zwerfvuil gegenereerd wordt. Zodat verpakkingen ook daar hun weg terugvinden in de circulaire economie.’’

Geen egoïst

Ragaert vindt het belangrijker om bij te dragen aan een betere wereld, dan bedrijven winst te laten maken. ‘‘Daarom heb ik ooit gekozen voor de academische wereld; door mijn onderzoek wil ik mijn steentje bijdragen.’’ Maar ook in het dagelijks leven probeert ze het goede voorbeeld te geven. ‘‘Ik sorteer mijn afval, gebruik producten waar mogelijk meerdere keren, drink uit de kraan of uit een hervulbare fles, koop bij voorkeur producten van gerecycled plastic, vul zeep aan uit grote flessen in plaats van kleine flacons te kopen. Alle beetjes helpen en als iedereen meedoet genereren we best wel kritische massa, voor alle materialen. Als niemand nog van die schattige 0.15L blikjes frisdrank of 20g voorverpakte nootjes koopt, zullen ze snel uit het aanbod verdwijnen.’’   

Kim Ragaert

Lees ook