Alumna Josje Weusten: Succesvol creatief schrijven
In de serie ‘Van alumnus tot auteur’ zetten we UM-alumni in de schijnwerpers die hun kennis en ervaringen delen via boeken. Dit keer kiezen we voor een iets andere invalshoek: alumna Josje Weusten publiceerde in 2024 haar eerste roman, Fake Fish, en deelt haar inzichten en kennis over creatief schrijven.
Dat Josje schrijfster is geworden, zal de meeste mensen die haar kennen niet verbazen. Ze schrijft immers al haar hele leven en heeft ook al meegedaan aan verschillende schrijfwedstrijden. Tijdens haar studie en promotie in literatuurwetenschappen nam academisch schrijven echter de overhand, en verdween fictieschrijven naar de achtergrond.
Toch bleef het bij Josje kriebelen. Ze had uiteindelijk nog maar een kleine ‘push’ nodig om daadwerkelijk actie te ondernemen. Die kreeg ze van de mensen om haar heen, zoals haar vakgroepvoorzitter en collega’s. “Zij moedigden me aan om mijn werk met anderen te delen, omdat het volgens hen te goed was om het voor mezelf te houden. Zelf twijfel je daar toch aan, maar dankzij hen heb ik toch de stap durven zetten. Daar ben ik hen heel dankbaar voor.”
Josje’s pad naar publicatie
In 2021 begon Josje aan haar dystopische roman Fake Fish. De eerste 10.000 woorden waren al snel geschreven. Om haar schrijftalent verder te ontwikkelen, besloot Josje zich in 2022 aan te melden bij de Faber Academy in Londen. Deze academie biedt diverse schrijfcursussen en -programma’s aan en het is niet makkelijk om toegelaten te worden tot hun programma voor gevorderden. Op basis van een ingediend manuscript selecteren zij maximaal 15 deelnemers. Josje werd als enige non-native speaker toegelaten en bracht vervolgens een academisch jaar door met het voltooien van de eerste draft van haar roman.
Vier maanden later had ze al een uitgever gevonden die het manuscript wilde publiceren; de Britse literaire uitgeverij Sparsile Books, dit jaar uitgeroepen tot de beste uitgeverij van Schotland. “Met Sparsile Books heb ik erg veel geluk gehad. Ze begrepen meteen welk verhaal ik wilde vertellen en ze richten zich bovendien op literatuur die vernieuwend is en genre-overschrijdend. Zo’n boek heb ik ook willen schrijven. Het boek gaat over fake news en AI en hoe deze onze ideeën over wat echt is en wat niet op steeds verder gaan ondermijnen. Ik vroeg me af wat voor een effect dit zou hebben op de universiteit, waar waarheid en feitelijkheid centraal staan. Mijn werk als docent op de Faculteit der Cultuur -en Maatschappijwetenschappen bij de UM is een zodoende een belangrijke inspiratiebron geweest. Mensen zullen de plekken die beschreven worden zeker herkennen, maar het boek is en blijft fictie. Het is geen sleutelroman,” legt Josje uit. “Het is een roman over de nabije toekomst, dystopisch en satirisch, filmisch maar ook literair. Mijn uitgever beschrijft het een mix van Margaret Atwood en Quentin Tarantino, dat dekt de lading denk ik wel goed.”
Ik ben niet begonnen met schrijven vanuit het idee dat ik het per se wilde uitgeven. Het belangrijkste is, denk ik, dat je het eerst en vooral voor jezelf doet, omdat je ervan geniet en er plezier in hebt.
Na enkele redactierondes en aanpassingen, is het boek sinds 14 november 2024 verkrijgbaar in boekhandels in Groot-Brittannië en de rest van Europa. “Heel concreet draait het verhaal om een video waarin een professor misogyne opmerkingen maakt. De video gaat viraal maar het is onduidelijk of de clip echt is of een deep fake. Hoe reageren de mensen in zijn omgeving hierop? Hoe kunnen ze verantwoordelijkheid nemen als ze niet meer zeker weet waarop ze kunnen vertrouwen? Gaandeweg de roman gaan dit soort vragen op steeds grotere schaal spelen. Terwijl de hoofdpersonages worstelen met het ‘nieuws’ over de professor, hebben ze niet in de gaten dat hun samenleving steeds verder ontregeld raakt door fake news totdat de EU uiteindelijk in elkaar dondert.”
Een boek dat aanzet tot nadenken en discussies
Josje’s dystopische roman mag dan fictie zijn, toch behandelt het verschillende problemen die we ook in de huidige samenleving herkennen. Het boek wordt daarom geleverd met een discussion guide, die bedoeld is om lezers aan te zetten na te denken over echte maatschappelijke kwesties.
Josje legt uit waarom ze ervoor koos om een discussion guide toe te voegen: “Ik zag zo’n discussion guide in een ander boek en ik vond een interessant concept, omdat je wordt uitgenodigd om nog eens naar het boek te kijken, waardoor het in een nieuw licht komt te staan. Daarnaast is het ook een eerbetoon aan mijn studenten, zonder wie dit boek er nooit geweest zou zijn. De constructieve discussies met hen over literatuur hebben mijn schrijfproces zeker beïnvloed.”
Het doel van de discussion guide bij Fake Fish is om lezers aan te moedigen belangrijke kwesties vanuit verschillende invalshoeken te bekijken. “Een van de problemen die het boek aanraakt, is dat mensen steeds meer opgesloten raken in hun eigen informatiebubbel. Met de discussion guide en het boek wil ik mensen aansporen om dingen vanuit verschillende kanten te bekijken. Maar behalve een verhaal dat tot nadenken stemt, hoop ik natuurlijk vooral dat mensen het een boeiend boek vinden dat ze maar moeilijk kunnen wegleggen.”
Tekst gaat verder onder de foto.
Kennisdeling: creatief schrijven
Wil jij ook graag beginnen met jouw eigen fictieboek of is het jouw droom om een boek te publiceren? Josje deelt enkele adviezen om te starten. Het eerste is vooral veel lezen: “Niet gewoon voor je plezier, maar met de blik van een schrijver. Dat betekent dat je heel bewust leest en jezelf afvraagt wat je goed vindt aan een verhaal en waardoor dit komt. Hoe zit het precies in elkaar? Hoe wordt de dialoog bijvoorbeeld opgebouwd of hoe wordt een bepaald ritme in het verhaal aangebracht?' Door daar inzicht in te verwerven, kun je daar zelf bewuster mee gaan spelen en wordt je eigen schrijfvaardigheden beter.”
Daarnaast moedigt ze aan om vooral gewoon te beginnen en regelmatig te schrijven. “Er wordt wel eens gezegd dat je iedere dag zou moeten schrijven. Mij lukt dat niet, al zou ik heel graag willen, maar ik heb een andere baan, een gezin en druk sociaal leven. Ik probeer het wel zeer regelmatig te doen, juist omdat ik het zo graag doe, maar ook omdat mijn werk er uiteindelijk beter van wordt.”
Verder raadt Josje aan om je aan te sluiten bij een groep aspirant-schrijvers in de buurt en je werk te laten lezen door anderen, vooral omdat opleidingen vaak prijzig kunnen zijn. Als je in het Engels wilt publiceren, adviseert ze het Yearbook for Writers and Artists van Bloomsbury Press, een jaarlijks overzicht van uitgeverijen en tijdschriften met informatie over of en hoe je werk kunt indienen en wat ze publiceren. Ook is het handig om de website van Authors Publish te bezoeken of hen op Insta te volgen. Ze publiceren namelijk regelmatig overzichten van tijdschriften die voor je werk betalen en waar je op dat moment je werk kunt indienen, naast nuttige artikelen over het schrijfproces.
Toekomstplannen van auteur Josje
Terwijl Josje wachtte op de publicatie van haar eerste boek, begon ze aan verschillende korte verhalen die ze publiceerde in internationale literaire tijdschriften. Ze werd bovendien genomineerd voor de prijs Best Small Fictions die wordt uitgereikt door Altcurrent Press, en vanwege haar creatieve prestaties werd ze opgenomen in de overzichtstentoonstelling en het boek Parkstad Prima Donna’s over 101 bijzondere vrouwen uit de Parkstad-regio. Momenteel werkt ze aan een collectie autofictional stories, een genre dat autobiografie en fictie combineert door elementen uit het eigen leven te vermengen met verbeelding. Tegelijkertijd is ze gestart met haar tweede roman, een dystopisch verhaal over ouderdom. Hier wil ze nog niet te veel over verklappen: “Bovendien weet ik ook nog niet precies hoe het verhaal er tot in detail uit zal gaan zien, enkel de grote lijn, maar zelfs die kan ik gaandeweg nog veranderen. Dat vind ik juist fijn. Ik wil zelf ook nog verrast worden.”
Er moet een bepaalde uitdaging inzitten. Het moet niet zo zijn dat ik vanaf het begin precies weet hoe alles gaat lopen—ik wil zelf ook nog verrast worden.
Verdieping
Wil je je verdiepen in creatief schrijven en goede voorbeeldboeken lezen? Hier zijn Josje’s huidige favoriete auteurs:
- Kazoo Ishiguro, Nobelprijswinnaar, bekend van Remains of the Day, Klara and the Sun en Never Let Me Go.
- “Een geweldige schrijver vanwege zijn cleane, spaarzame stijl. Hij is heel goed in het suggereren van dingen tussen de regels door—hij zegt het niet direct, maar op een indirecte manier; heel erg knap.”
- Margaret Atwood, bekend van The Handmaid’s Tale en The Testaments.
- “Wat ik van haar heb meegenomen, is dat ze nooit iets opschrijft wat niet al ergens in de wereld heeft plaatsgevonden. Zo kan niemand haar beschuldigen van een ‘vile mind’. Atwood dwingt ons op die manier ook om kritisch naar onze eigen samenleving kunnen kijken. Speculatieve romans zeggen vaak meer over onze tijd dan over de toekomst.”
- John Maxwell Coetzee, Nobelprijswinnaar, bekend van Disgrace.
- “Een van zijn beste boeken is Disgrace, over een professor die ontslagen wordt aan de universiteit vanwege grensoverschrijdend gedrag. Hij reist vervolgens door Zuid-Afrika op weg naar zijn dochter en worstelt dan met de veranderingen in Zuid-Afrika na apartheid. Dit boek is zeker ook een inspiratiebron voor mij geweest.”
Tekst: Janneke Haemers
Fotografie: Peter O’Rourk
Lees ook
-
Met veel enthousiasme kondigen we de lancering aan van het UM Academie voor Leven Lang Ontwikkelen, een allesomvattend platform dat het veelzijdige aanbod van de onderwijsprogramma’s van Universiteit Maastricht samenbrengt. Alle UM-programma’s voor professionals zijn nu op één overzichtelijke locatie te vinden, zodat je eenvoudig het programma kunt vinden dat aansluit bij jouw ambities.
-
UM-alumna Jikkie Has schreef Zakelijk Zelfvertrouwen om anderen te helpen meer zelfvertrouwen in hun professionele leven te ontwikkelen. Vanuit haar eigen overgang van het bedrijfsleven naar ondernemerschap deelt ze waardevolle inzichten over het scheiden van eigenwaarde en succes om onzekerheid te overwinnen.
-
In een tijd waarin netwerken steeds meer digitaal plaatsvindt, blijft het belang van fysieke ontmoetingen onverminderd groot. Dit blijkt uit de ervaring van Patrick Voss, een toegewijde alumnus van Maastricht University, die maar liefst 15 jaar actief was als lid van het Alumni Kring comité voor Noord- en Midden-Limburg. Wij spreken hem over zijn ervaringen als comitélid.
