Wetenschappers UM zoeken mee naar oplossingen voor armoede en schulden
Wetenschappers van het Brightlands Institute for Smart Society (BISS) van de Universiteit Maastricht zoeken mee naar oplossingen voor armoede en schulden. Vanuit het ministerie van Binnenlandse en Koninkrijksrelaties is een startsubsidie gekomen van 800.000 euro voor het zogenaamde ELSA-lab.
Dit is een groot samenwerkingsverband met kennisinstellingen en overheidspartijen zoals het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Belastingdienst, commerciële partijen als APG, en maatschappelijke organisaties zoals het Nibud, BKR, Wijzer in Geldzaken.
Enkele feiten over armoede
- Armoede verhindert mensen om actief deel te nemen aan de maatschappij
- Armoede en schulden kunnen bijdragen aan een slechtere gezondheid
- In Nederland leven volgens onderzoek van het CBS (2019) meer dan één miljoen mensen, waaronder 251.000 kinderen, onder de lage inkomensgrens
- 8% van de Nederlanders heeft geregistreerde problematische schulden
- 40% van de Nederlanders heeft onvoldoende financiële basiskennis
- Het aantal daklozen is de afgelopen tien jaar meer dan verdubbeld
Armoede is meer dan het hebben van een financieel probleem en daarom reden genoeg om overheden, bedrijven en kennisinstellingen aan elkaar te koppelen en samen, met een mensgerichte insteek, te zoeken naar oorzaken en oplossingen.
Data koppelen
“Mensen met problematische schulden staan geregistreerd in de systemen van allerlei organisaties. Maar die data zijn niet aan elkaar gekoppeld. Vaak simpelweg omdat dit technisch niet mogelijk is of vanwege andere organisatie-specifieke redenen. Wij gaan aan de slag met die organisaties en willen databronnen verbinden en met behulp van kunstmatige intelligentie analyseren. Hierbij wordt de privacy van het individu gewaarborgd door data (zo ver als mogelijk) bij de huidige organisaties te laten staan. Zo hopen we verbanden zichtbaar te maken en beter inzicht te krijgen in de onderlinge relaties tussen armoede en schulden. Deze inzichten kunnen later worden gebruikt voor het uitrollen van interventies, en het analyseren van de effectiviteit.”, aldus onderzoeker data science methodieken Johan van Soest.
Ethische aspecten
Hoe kunnen organisaties gegevens over mensen veilig verzamelen, verwerken en delen, maar ook op een manier die het gevoel van waardigheid en zelfbeschikking van burgers beschermt en versterkt? Hoe zorgen we ervoor dat beslissingen die het leven van mensen ingrijpend kunnen beïnvloeden, op een eerlijke en transparante manier worden genomen, waarbij de betrokkenen ook duidelijke wegen hebben om verhaal te halen als dat nodig is? Tot welke machtsposities leidt de toegang tot grote hoeveelheden gegevens en hoe gaan we daar op een democratische manier mee om? De vraag hoe dit soort kwesties de praktijk van beleidsmakers en datawetenschappers moet vormgeven, is een essentiële taak van het ELSA-lab. "Als we gegevens gebruiken om beslissingen te nemen die van invloed zijn op het leven van mensen en gemeenschappen, dan is het onze verantwoordelijkheid om in gesprek te gaan met de mensen om wie het gaat, hun perspectieven, zorgen en waarden te begrijpen, en samen ervoor te zorgen dat de instrumenten die we bouwen, worden vertrouwd en daadwerkelijk kunnen helpen om het leven van mensen te verbeteren. Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat het verzamelen, verwerken en delen van gegevens het algemeen belang dient. Dat het gebeurt op een manier die de overheid echt helpt om haar taak, het verbeteren van het leven van de burgers, te vervullen. Als wetenschappers nemen wij, samen met al onze partners in het lab, die professionele verantwoordelijkheid zeer ernstig," legt filosoof Darian Meacham uit.
Juridische componenten
Bij het verwerken en analyseren van data is het essentieel om in overeenstemming te handelen met wet- en regelgeving. Gijs van Dijck, jurist: “De maatschappij moet erop kunnen vertrouwen dat er op een verantwoorde manier wordt omgaan met data. Maar we gaan ook kijken of we de regels rondom bijvoorbeeld uitkeringen en toeslagen begrijpelijker en toegankelijker kunnen maken voor de gebruikers. Kunnen en moeten we daar technologie voor inzetten? En wat zijn de mogelijkheden om ongewenste gevolgen van de technologie te voorkomen of te verminderen”.
Met geld leren omgaan
Onderzoekster Minou van der Werf kijkt hoe inzichten uit de sociale psychologie toe te passen zijn op financieel gedrag. “Tot over je oren in de schulden zitten is echt een rotsituatie, daar kiest niemand vrijwillig voor”, zegt Minou. “De financiële stress die het met zich meebrengt zorgt ervoor dat mensen vaak niet meer alles kunnen overzien. Mensen bereiken voordat deze stress te veel oploopt, is daarom cruciaal. Maar ook meer begrip vanuit beleidsmakers en andere professionals voor de situatie waarin mensen met schulden zich bevinden en wat dit met het denkvermogen doet, is belangrijk. Beleid, systemen en processen die bedoeld zijn om mensen te ondersteunen, werpen vaak nog te veel (onbedoelde) drempels op, die de al stressvolle situatie nog ingewikkelder maken. Met het ELSA-lab kunnen we hier een bijdrage aan leveren.”
Financiële gezondheid
Het uiteindelijke doel van het ELSA-lab is zorgen dat meer mensen uit de problemen komen. Lisa Bruggen is hoogleraar financiële dienstverlening. “Ik hoop dat we, samen met alle betrokkenen via het ELSA-lab, erin gaan slagen om de financiële gezondheid van mensen te verbeteren. Zodat ze hun schulden kunnen aflossen en sparen om tegenvallers op te vangen. Geld alleen maakt niet gelukkig, maar genoeg geld hebben helpt wel om makkelijker te kunnen leven en je beter in je vel te voelen. Uiteindelijk profiteert de hele samenleving als er minder armoede in ons land is.”
Lees ook
-
Op 'International Women and Girls in Science day' stellen we graag enkele UM-vrouwen in de wetenschap aan u voor.
-
Hoogleraar Yvonne van der Meer zoekt uit hoe bedrijven de duurzaamheid van hun product kunnen verbeteren. Ze pluist daarbij elk materiaal uit en legt de hele levenscyclus bloot.
-
Twee afvalproducten uit eieren krijgen bij startup EGGXPERT een nieuwe bestemming bij de productie van gezichtsmaskers en wondpleisters. Chang Liu is een van de oprichters van het bedrijf. Ze hoorde bij de eerste afgestudeerden van de master Biobased Materials van de Faculteit of Science and Engineering