Moderne beeldvormingstechnieken, zoals een MRI-scan of een CT-scan, zijn voor veel patiënten geen vreemd fenomeen. De radioloog maakt een nauwkeurig beeld van het inwendige lichaam om bijvoorbeeld een tumor te kunnen lokaliseren of een botbreuk zichtbaar te maken. Veel minder bekend is het gebruik van deze technieken om het lichaam van een overledene te onderzoeken. Zo kan onder meer worden vastgesteld wat de doodsoorzaak is en of een sterfgeval natuurlijk of niet-natuurlijk van aard is. Dat heeft een aantal toepassingen, zowel in de kliniek, als ook ter ondersteuning van forensisch onderzoek. Een groot voordeel is dat bij de inzet van beeldvorming het lichaam intact blijft, waardoor er veel minder ethische en morele bezwaren zijn voor een overlijdensonderzoek. Op die manier kan radiologie een belangrijke bijdrage leveren aan kwaliteitsbewaking van de klinische zorg en aan strafrechtelijke onderzoeken.

Strafrechtelijk onderzoek en identificatie
Zo’n 120 keer per jaar wordt de Unit Forensische Radiologie van het Maastricht UMC+ ingeschakeld om dodelijke slachtoffers van mogelijke misdrijven of geweldsdelicten te scannen. “Dat levert waardevolle informatie op voor de officier van justitie”, zegt Hofman. “We kunnen beoordelen of er sprake is van een natuurlijke of niet-natuurlijke dood en snel forensisch relevante informatie  beschikbaar maken. We kunnen bijvoorbeeld de baan en positie van een kogel vaststellen, de oorzaak van inwendige bloedingen of botbreuken zichtbaar maken of de diepte van een steekwond bepalen.” Een belangrijke rol voor het team Forensische Radiologie was ook weggelegd in het onderzoek na de ramp met de MH17. Zowel bij de identificatie van de slachtoffers als bij het strafrechtelijk onderzoek speelde het Maastrichtse team een voorname rol.

Waardevolle informatie
Ook in de medische kliniek is een scan van het stoffelijk overschot van meerwaarde. Vroeger werd regelmatig een obductie (ofwel lijkschouwing) verricht. Tegenwoordig wordt dit nog slechts in drie procent van alle overlijdens uitgevoerd, terwijl in maar liefst een kwart van de gevallen de ware doodsoorzaak verandert na een lijkschouwing. Aan het scannen van een lichaam kleven echter veel minder ethische bezwaren, waardoor beeldvorming een bijdrage kan leveren aan een verbeterde kwaliteit van het overlijdensonderzoek.  Hofman: “Artsen kunnen namelijk veel waardevolle informatie ontlenen aan het vaststellen van de werkelijke doodsoorzaak. Dat kan bijdragen aan verbetering van de zorg. Daarnaast geeft het ook familie en nabestaanden duidelijkheid en rust.”

Landelijke dekking
Hofman streeft uiteindelijk naar een landelijke dekking voor forensische radiologie. Momenteel wordt behalve in het Maastricht UMC+ als expertisecentrum, ook in het Meander Medisch Centrum in Amersfoort gescand voor forensische doeleinden. De beoordeling van de beelden wordt in Maastricht uitgevoerd. “Uiteindelijk moet in heel Nederland een kwalitatief goed forensisch-radiologisch onderzoek beschikbaar zijn voor politie en justitie. Daarmee kunnen we als expertisecentrum de kwaliteit van het overlijdensonderzoek bij een mogelijk niet-natuurlijke dood verbeteren.”