Rick van Lanen: de mogelijke rol van vasculaire stoornissen bij epilepsie
Maandag 12 februari was de Internationale Dag van de Epilepsie. Omdat epilepsie wordt bestempeld als een van de meest voorkomende chronische hersenaandoeningen, is er voortdurend onderzoek nodig. Rick van Lanen, neurochirurg-assistent in het MUMC+ en promovendus aan de School for Mental Health and Neuroscience (MHeNs), zet zich in om het leven van epilepsiepatiënten te verbeteren. Zijn onderzoek richt zich op het onthullen van epilepsie door gebruik te maken van inzichten uit microvasculaire structuren in de hersenen en laesies gevisualiseerd met Ultra-High-Field MRI.
Kortsluiting in de hersenen
Epilepsie is kortsluiting in de hersenen veroorzaakt door plotselinge, overmatige elektrische ontladingen. Rick: "De meeste epileptische aanvallen (toevallen) treden op in een specifiek deel van de hersenen (focale aanvallen) en hebben dus hun eigen symptomatische kenmerken. Een aanval in het spraakgebied van de frontale kwab kan bijvoorbeeld tijdelijke spreekproblemen veroorzaken. Waar mensen aan denken als ze het woord epilepsie horen; iemand die op de grond valt en schokt, komt niet zo vaak voor als deze focale aanvallen.
Medicinale behandeling vs. chirurgische
Epilepsie wordt grotendeels met medicijnen behandeld. Maar vaak krijgen mensen toch aanvallen ondanks het gebruik van deze medicatie (medicijnresistente aanvallen), wat een aanzienlijk risico inhoudt voor jonge kinderen en volwassenen. "Vooral bij kinderen worden vaak achteruitgang in cognitief functioneren, de ontwikkeling en de kwaliteit van leven gezien, en bovendien zijn ze niet altijd in staat om aan dezelfde activiteiten deel te nemen als andere kinderen. Volwassenen lopen risico in alledaagse situaties, zoals een aanval tijdens het traplopen of tijdens het fietsen door het verkeer, met het risico op vroegtijdig overlijden."
Wanneer patiënten resistent zijn tegen medicijnen, worden ze doorverwezen naar een van de drie Nederlandse ziekenhuizen die gespecialiseerd zijn in epilepsiechirurgie. Het MUMC+ is daar één van, in nauwe samenwerking met epilepsie expertisecentrum Kempenhaeghe. "Veel studies bewijzen dat chirurgie beter is dan medicatie. Onze gezondheidszorg is echter niet in staat om iedereen met epilepsie te opereren. Dus richten we onze chirurgische inspanningen op diegenen die het het meest nodig hebben."
Beeldvorming in de hersenen
Rick gebruikt de Ultra-High Field MRI bij Scannexus voor betere chirurgische resultaten. "Deze supersterke MRI kan afwijkingen in de hersenen visualiseren en lokaliseren met een hoge resolutie. Als neurochirurgen weten waar het epilepsieletsel zich bevindt, kunnen ze precies dat deel verwijderen met een grotere kans op aanvalsvrijheid voor de patiënt na de operatie.
De verschuiving in de pathofysiologie
Traditioneel onderzoek naar epilepsie concentreert zich rond neuronen. Recentelijk is het onderzoek zich gaan richten op de mogelijke rol van vasculaire disfunctie bij epilepsie. "Het viel op dat mensen met epilepsie meer vaataandoeningen hebben. We veronderstellen nu dat er een verband is tussen neurale disfunctie en disfunctie van bloedvaten. Die link kan een epileptisch netwerk in de hersenen creëren."
Om de hypothese te ondersteunen, gebruiken Rick en zijn team een Sidestream dark field imaging camera (voorbeeldclip naast deze paragraaf) om naar de kleinste bloedvaten in de hersenen te kijken en de resultaten te vergelijken tussen mensen met en zonder epilepsie. Een van de resultaten is een grotere hoeveelheid kleine bloedvaatjes bij patiënten met epilepsie. Deze kleine bloedvaatjes regelen de bloedstroom niet goed en vertonen een lek in de bloed-hersenbarrière, wat bijdraagt aan aanvallen en epilepsie.
In de eerste plaats een neurochirurg
Rick studeerde zowel de bachelor als de master Geneeskunde aan de Universiteit Maastricht met een passie voor neurochirurg worden. "Ik ben bijna klaar met mijn promotie, die ik vrijwillig in mijn vrije tijd ben begonnen, omdat onderzoek naar epilepsie me intrigeert en me helpt een betere chirurg te worden. Na mijn PhD wil ik nog steeds doorgaan met onderzoek, omdat ik wil bijdragen aan het verbeteren van de huidige chirurgische behandelingen en misschien de weg wil vrijmaken voor toekomstige nieuwe behandelopties voor epilepsie."
Lees ook
-
Berta Cillero Pastor is universitair hoofddocent en groepsleider bij het MERLN Institute for Technology-Inspired Regenerative Medicine. Haar onderzoek richt zich op massaspectrometrie (imaging) om inzicht te krijgen in moleculen in cellen en weefsels voor biomedisch onderzoek.
-
Op 8 februari 2024 promoveerde Janine Ziemons aan Maastricht University op het proefschrift The role of the gut microbiota in human cancer, the power of an equilibrium. Dit proefschrift is het resultaat van Ziemons’ onderzoek naar de rol van het microbioom in kanker - dikkedarmkanker maar ook...
-
Afgelopen november hield Rory Koenen zijn oratie naar aanleiding van zijn benoeming tot hoogleraar in 2023 bij onderzoeksinstituut CARIM. De leerstoel die hij bekleed is “Biochemie van Vasculaire Ontsteking en Trombose” en het onderzoek van Rory laat zich het beste omschrijven als de zoektocht naar...
