Leuke tool hoor. Maarre… ben ik nou mijn baan kwijt?

ChatGPT, AI en de arbeidsmarkt
6 april 2023

Is de hype rond ChatGPT het resultaat van uitgekiende marketing of heeft het meer te maken met de ontwrichtende invloed van AI op ieders leven? Wat betekent de tool voor de toekomst van werk en hoe gaan we ermee om? Jermain Kaminski (SBE) en Mark Levels (ROA) kijken vooruit.

ChatGPT is afwisselend beschreven als de drijvende kracht achter een tech-utopie en een onheilsprofeet voor de creatieve klasse. Maar hoe is het bedrijf erachter erin geslaagd het discours te monopoliseren en wat zullen de gevolgen zijn voor ons werk? Jermain Kaminski is al geïnteresseerd in AI en LLM's (Large Language Models) sinds zijn promotie aan de RWTH Aken en het MIT. Daar deed hij onderzoek deed naar voorspellingen op basis van machinelarning, de onnauwkeurigheden ervan, en hoe dit ethische besluitvorming negatief kan beïnvloeden. Hij ziet ChatGPT ook als iets dat zakelijke voordelen kan opleveren.

Pioniersvoordeel

"Mensen gratis laten spelen met ChatGPT via de chat-interface was echt belangrijk." Kaminski vergelijkt het met de touchscreen van de eerste iPhone, dat veel bestaande technologie breed toegankelijk maakte. "ChatGPT is de eerste software ooit die, slechts vijf dagen nadat het ter beschikbaar werd gesteld, al ongeveer een miljoen gebruikers had. Ze zijn erin geslaagd een infrastructuur en een interface te creëren die zeer schaalbaar zijn."

OpenAI biedt white-label- oplossingen, dus API's [Application Programming Interface] die kunnen worden ingebouwd in andere systemen, inclusief (maar zeker niet beperkt tot) Microsoft. Verschillende bedrijven kunnen de engine aanpassen voor hun eigen doeleinden. "Veel grote bedrijven zullen er waarschijnlijk binnenkort mee gaan experimenteren. Het is duidelijk dat hoe breder je een programma kunt toepassen, hoe rendabeler het is." Naast alle publiciteit die de tool heeft gekregen, is ChatGPT API onlangs ook nog eens tien keer goedkoper gemaakt.

"Ze maken gebruik van het pioniersvoordeel. In principe kun je een goede grap niet twee keer maken – zelfs als Amazon, Google of Facebook met een ander model komen, heeft OpenAI al een voet tussen de deur. Ze hebben een buzz gecreëerd – dat is waar het bouwen van platforms allemaal om draait." In de beeldvorming is ChatGPT synoniem geworden voor LLM's en chatbots.

Beter in sommige dingen

"Op dit moment zijn we allemaal compleet onder de indruk van de mogelijkheden. Ik denk dat AI in het algemeen heel goed is in het uitvoeren van zeer gestructureerde taken die vooral een kwestie van rekenkracht zijn, bijvoorbeeld eiwitvouwing in de farmaceutische industrie." Toch wijst Kaminski erop dat maar weinig doorbraken het resultaat zijn van structurele innovatie. Hij noemt de complexe keten van toevalligheden in de chaos die leidde tot koffie en uiteindelijk cappuccino. "Het is echt onwaarschijnlijk dat ChatGPT zoiets vanaf nul zou kunnen uitvinden."

Kaminski houdt zich momenteel bezig met 'computerpreneurs' (een porte-manteau van computer en entrepreneur): economische of zakelijke actoren die niet herkenbaar zijn als computers, en die zelfstandig handelen in de markt. "Je hebt al systemen die een deel van het werk doen in bijvoorbeeld de aandelenhandel, maar je zou je kunnen voorstellen dat bijvoorbeeld een AI verkoopgegevens van Amazon analyseert, onderontwikkelde delen van de markt vindt en daar dan een bedrijf omheen bouwt. Ik denk dat het gaat gebeuren en dat het misschien gereguleerd moet worden."

Kaminski zegt dat de geschiedenis laat zien dat deze sprongen in de technologie op de lange termijn meer werkgelegenheid opleveren. "IBM Deep Blue kan elke menselijke schaker verslaan – maar schakers zijn niet overbodig geworden. Ze zijn beter geworden door de machines als sparringpartner te gebruiken." Hij geeft toe dat sommige banen zullen verdwijnen en dat mensen moeten nadenken over hoe ze kunnen uitblinken in de unieke menselijke aspecten van hun werk. Hij wijst er ook op dat we vaak bereid zijn meer te betalen voor ambachtelijk brood of handgemaakte kunstvoorwerpen, vanwege de wolk van associaties en emoties die eromheen hangt – ook al zou een soortgelijk product, dat duidelijk het resultaat is van een ver van ons afstaande productieketen, goedkoper zijn.

Te laat aandacht aan geschonken

Mark Levels, die onderzoek doet naar het effect van automatisering op de arbeidsmarkt, is minder optimistisch. In veel opzichten omarmt hij de media-aandacht, omdat deze een zeer relevante discussie onder de aandacht heeft gebracht. "We doen al jaren onderzoek naar de manier waarop automatisering het werk beïnvloedt. De ontwikkeling van AI is een continu proces geweest en het publiek wordt er nu pas over bijgepraat. Maar het is goed dat het gebeurt. We kunnen niet langer op onze handen blijven zitten – we moeten iets doen voordat het te laat is."

Als je verder geen acht slaat op de filosofische nuances van wat stijl en menselijke creativiteit is, is de output van ChatGPT in veel gevallen zeker goed genoeg voor commercieel gebruik. Het is ook vermeldenswaard dat, hoewel het misschien niet alles kan doen wat een werknemer doet, het inmiddels gemakkelijk mensen kan overtreffen bij een hoop repetitieve taken. "Vroeger had je een goed idee nodig en de vaardigheid om te schrijven of te illustreren. Nu zijn het goede idee en de vaardigheden om de AI aan te sturen voldoende." Het uitwerken van een idee neemt vaak meer tijd in beslag dan de ontwikkeling ervan, wat maakt dat je met AI op een gemakkelijke manier een efficiëntieslag kunt maken.

In sommige opzichten zou dit werknemers kunnen versterken – maar alleen degenen met de vaardigheden om deze systemen te gebruiken. In plaats van tien vertalers is het misschien voldoende om er één te hebben die bedreven is in het opsporen van de weinige, maar onbedoeld hilarische fouten die DeepL maakt. In andere sectoren is de situatie waarschijnlijk een stuk slechter. "Het banenverlies door automatisering bij bijvoorbeeld inbound callcenters zal enorm zijn. Bedrijven zijn al jaren bezig de technologie uit te rollen. Vaak fungeren mensen daar al als intermediair tussen enerzijds klanten en anderzijds informatie die door chatbots wordt gegenereerd. Het World Economic Forum doet ook zorgwekkende voorspellingen voor boekhouders, accountants, administratief medewerkers en fabrieks- en magazijnmedewerkers. Kortom: iedereen die veel routinematige werkzaamheden verricht."

Levenslang leren is de nieuwe norm

"De snelheid van innovatie is een van de belangrijkste factoren van het effect op de arbeidsmarkt – en dat is hier behoorlijk zorgwekkend." Levels is het ermee eens dat het openbaar maken van ChatGPT heel slimme marketing was, en voegt eraan toe: "De hype is een selffulfilling prophecy. Het beïnvloedt waar het geld naartoe gaat." Hoewel het lijkt of de hype nog steeds niet is 'gematerialiseerd', heeft Levels zijn twijfels en waarschuwt hij dat de impact van het internet aanvankelijk ook zwaar onderschat werd.

Natuurlijk weet niemand wat de toekomst zal brengen. "Er is altijd onzekerheid, maar er zijn een paar beleidsmaatregelen waar we geen of weinig spijt van zullen krijgen, zoals het opnemen in het curriculum van digitale en metacognitieve vaardigheden voor continu leren." Levels pleit ook voor samenwerking tussen onderwijsinstellingen, werkgevers en vakbonden om te zorgen voor een infrastructuur voor omscholing. "Het is ook zinvol om meer in te zetten op beroepsopleidingen en banen die relatief immuun zijn voor automatisering, zoals loodgieters en zorgmedewerkers."

In het algemeen denkt Levels dat er een verschuiving zal plaatsvinden in de manier waarop wij tegen werk aankijken. "Het idee om een opleiding te volgen en dan tot je pensioen één beroep te blijven uitoefenen, zal waarschijnlijk achterhaald zijn. Ongeacht je opleidingsniveau zul je moeten blijven leren en nieuwe vaardigheden moeten verwerven om aantrekkelijk te blijven op de arbeidsmarkt. We ontwikkelen nu de Maastricht Academy for Lifelong Development, om deze verantwoordelijkheid op ons te nemen en uitgebreide mogelijkheden voor omscholing en bijscholing te kunnen bieden."

Deze tekst is niet gegenereerd door Chat GPT, omdat ik niet medeplichtig wil zijn aan mijn eigen ondergang in ruil voor een goedkope lach…

Door: Florian Raith

Mark Levels is Professor of Health, Education and Work, programme director at the Research Centre for Education and the Labour Market (ROA), and dean of the Maastricht Academy for Lifelong Learning. He teaches macrosociology at University College Maastricht. Levels has set up TECHNEQUALITY, a European consortium researching how AI and robotisation will affect the labour market.

Mark

Lees ook