Kennis van het brein heeft zich de laatste tijd revolutionair ontwikkeld. Maar heeft die neurowetenschap ook revolutionaire veranderingen gebracht in ons moreel en ethisch handelen? Die vraag stelde cultuurfilosoof Ties van de Werff zich en hing de kwestie op aan drie belangrijke tijdsgewrichten in het leven: de opvoeding, ons werk en ouder worden. “Eigenlijk gaan die zelfhulpboeken van neurowetenschappers helemaal niet alleen over de hersenen, ze doen aan deugdethiek”, aldus Van de Werff. “Ons brein bepaalt volgens die schrijvers in hoge mate wat goed leven is. Dat is op zich niet erg, maar van die ethische kant zouden breinonderzoekers zich best wat meer rekenschap mogen geven.”

Goed opvoeden

Van de Werff onderzocht onder meer hoe kennis van het puberbrein zich vertaalt in opvoedingsadviezen aan ouders. De ontwikkeling van de hersenen in de periode van adolescentie is volgens vooraanstaande neurowetenschappers uniek. Het puberende brein is immers nog niet volgroeid. Het typische ‘pubergedrag’ - soms opstandig en vrij impulsief - kan er voor een groot deel door worden verklaard. Moderne opvoedadviezen pleiten er dan ook voor om pubers vooral de ruimte te geven. Tegelijkertijd moeten ouders duidelijke grenzen stellen en streng zijn waar het moet. “Dat lijken nieuwe inzichten, maar dit soort adviezen vind je ook al terug in de beroemde opvoedbijbel van Dr. Spock”, zegt Van de Werff. “Sterker nog, zelfs de oude Grieken zagen de puberteit al als een periode die speciale aandacht nodig heeft wat betreft de opvoeding. Plato en Aristoteles bijvoorbeeld beschreven allebei de periode tussen 14 en 21 jaar oud als ‘a stage in life characterized by the struggle between the passions and the slow establishment of reason.’ Kortom, opvoedadviezen op basis van het puberbrein zijn helemaal niet nieuw. Alleen worden ze tegenwoordig onderbouwd door te verwijzen naar het plastische brein.”