Living lab

Doelstelling van de Academische Werkplaats Ouderenzorg is om via wetenschappelijk onderzoek betere en nieuwe zorg voor ouderen te realiseren. Eigenlijk is het een living lab waarin mensen uit de praktijk beleid, onderzoek en onderwijs, kennis en ervaring uitwisselen. Dit gebeurt vooral door middel van duobanen. In het living lab werken wetenschappers van de universiteit binnen zorgorganisaties en medewerkers (verpleegkundigen, paramedici, artsen) vanuit de zorgorganisaties in projecten met mbo, hogeschool en universiteit. Deze werkwijze is een succesvolle formule gebleken om noodzakelijke vernieuwing in de zorg voor ouderen mogelijk te maken en heeft al belangrijke resultaten opgeleverd.

Betere ouderenzorg

Een aantal voorbeelden van concrete innovaties en onderzoeken binnen de werkplaats:

• Ouderen met een complexe zorgvraag die in het verpleeghuis wonen krijgen steeds vaker te maken met verhuizingen, al dan niet vrijwillig. Een van de belangrijkste redenen hiervoor is dat vastgoed in de verpleeghuissector deels verouderd is en niet meer aan de eisen van de huidige tijd voldoet. De werkplaats coördineert een grootschalige landelijke studie naar de impact van al deze verhuizingen uit hun vertrouwde omgeving op zorgbehoevende ouderen.
• Ook met het oog op de coronacrisis doet de werkplaats wetenschappelijk onderzoek in de Nederlandse ouderenzorg. Sinds afgelopen zomer worden 76 verpleeghuislocaties in Nederland gevolgd via een zogenoemde monitorstudie, die heeft bijgedragen aan de verruiming van het bezoekverbod aan het einde van de eerste golf en bovendien aan het besluit van de minister om geen landelijk verbod meer in te stellen tijdens de tweede golf. Ook leverde de studie belangrijke inzichten op in de werkdruk van medewerkers. Daarnaast werkte de AWO-L mee aan de ontwikkeling van richtlijnen voor coronazorg thuis en in verpleeghuizen en ook voor de revalidatie van ouderen die een COVID-19 infectie hebben doorgemaakt.
• In de nieuwe wet Zorg en Dwang die afgelopen jaar van kracht werd, is bepaald dat gedwongen zorg zoals het vastbinden van bewoners in verpleeghuizen, niet zomaar mag worden toegepast. De wet is mede tot stand gekomen door wetenschappelijke inzichten vanuit de werkplaats. Ook is door de werkplaats wereldwijd de eerste studie verricht naar het toepassen van onvrijwillige zorg bij thuiswonende ouderen. Op dit moment werkt het team hard aan een methode en richtlijnen om onvrijwillige zorg ook in de thuissituatie te voorkomen.
• ‘Ruimte voor Zorg’ is een nieuwe methode om kwaliteit van zorg vanuit het perspectief van cliënten te meten. Deze is samen met ouderen en zorgverleners ontwikkeld en wordt de komende jaren landelijk uitgerold. In aanvulling op het jarenlange onderzoek naar kwaliteitsindicatoren binnen de Landelijke Prevalentiemeting Zorgkwaliteit en een nieuwe onderzoekslijn naar ‘de vitale medewerker’ wordt zo een completer beeld van kwaliteit van zorg verkregen.
• Nieuwe onderwijsmethoden zijn ontwikkeld zoals het gebruik van Virtual Reality en hybride leervormen. Binnen Zuyd Hogeschool zijn onlangs de eerste verpleegkundigen afgestudeerd via het vanuit de werkplaats opgezette duaal programma Ouderenzorg. In 2020 is bovendien de specialisatie Ouderengeneeskunde gestart aan de Universiteit Maastricht. Ten slotte werken veel mbo-, hbo- en wo-studenten mee aan inhoudelijke projecten binnen de werkplaats.

Academische Werkplaats Ouderenzorg

De werkplaats heeft zijn oorsprong in 1998 toen professor Jan Hamers een samenwerking aanging tussen één enkele zorginstelling in Kerkrade en de Universiteit Maastricht. De missie van de werkplaats is om via wetenschappelijk onderzoek bij te dragen aan kwaliteit van leven, kwaliteit van zorg en kwaliteit van werk. In de afgelopen 22 jaar is de Academische Werkplaats Ouderenzorg uitgegroeid tot een structureel samenwerkingsverband tussen de grote Zuid-Limburgse zorgorganisaties (Meandergroep Zuid-Limburg, Sevagram, Envida, Cicero Zorggroep, Zuyderland, Vivantes) en vier kennisinstellingen (Gilde Zorgcollege, Zuyd Hogeschool, VISTA College en Universiteit Maastricht). Daar komen nu dus drie zorgorganisaties uit Noord- en Midden-Limburg bij, waarmee feitelijk bijna alle Limburgse kennisinstellingen en zorgorganisaties op het vlak van de ouderenzorg verenigd zijn in één samenwerkingsverband. Er is nog een aantal kleine Limburgse zorgorganisaties die geen kernpartner van de werkplaats zijn, maar wél meedoen met verschillende projecten.